Artiss to lek stosowany w medycynie do zatrzymania krwawienia podczas operacji. Jest to klej tkankowy, który pomaga kontrolować krwawienie poprzez naśladowanie naturalnego procesu krzepnięcia krwi. Artiss jest dostępny tylko na receptę i jest zwykle stosowany przez lekarza podczas procedury chirurgicznej. Wskazania do stosowania obejmują kontrolę krwawienia podczas operacji chirurgicznych, gdy standardowe techniki nie są skuteczne.
Fibryga to lek stosowany w leczeniu krwawień u osób z niedoborem czynnika krzepnięcia I lub u osób z całkowitym jego brakiem (afibrynogenemia). Ponadto, lek jest stosowany miejscowo podczas zabiegów chirurgicznych w postaci gąbki leczniczej nasączonej fibrynogenem oraz trombiną w celu poprawy hamowania krwawienia. Jest dostępny na receptę.
Riastap to lek w postaci proszku do sporządzania roztworu do wstrzykiwań i infuzji. Zawiera substancję czynną – fibrynogen, który jest istotnym czynnikiem krzepnięcia krwi. Lek jest stosowany w leczeniu krwawień u osób z wrodzonym niedoborem fibrynogenu, w tym z afibrynogenemią. Dawkowanie i czas trwania leczenia ustala się indywidualnie, zależnie od stopnia ciężkości choroby, miejsca i intensywności krwawienia oraz stanu klinicznego pacjenta. Riastap jest dostępny na receptę.
Tachosil to lek hemostatyczny do stosowania miejscowego. Zawiera fibrynogen i trombinę, które w kontakcie z płynami fizjologicznymi, np. krwią, limfą lub roztworem soli fizjologicznej, rozpuszczają się i częściowo wnikają w powierzchnię rany. Jest wskazany u dorosłych i dzieci w wieku od 1 miesiąca do stosowania w leczeniu pomocniczym podczas zabiegów chirurgicznych w celu poprawy skuteczności tamowania krwawienia, poprawy uszczelnienia tkanki i wzmocnienia szwów w chirurgii naczyniowej w sytuacjach, gdy standardowe techniki nie są wystarczające. Jest wydawany na receptę do zastrzeżonego stosowania.
Lek VeraSeal zawiera ludzki fibrynogen i ludzką trombinę, dwa białka uzyskane z krwi, które po połączeniu tworzą skrzep. Jest stosowany jako klej do tkanek podczas zabiegów chirurgicznych u dorosłych pacjentów. Lek jest nakładany na powierzchnię krwawiącej tkanki w celu zmniejszenia krwawienia podczas zabiegu oraz po zabiegu, gdy standardowe techniki chirurgiczne są niewystarczające. Jest dostępny na receptę.
Fibrynogen ludzki – nazywany również czynnikiem krzepnięcia I; to lek powstrzymujący krwawienie. Fibrynogen wytwarzany jest w wątrobie i bierze udział w procesie krzepnięcia, gdzie przekształcany jest w fibrynę, która współtworzy skrzep krwi. W przypadku niedoboru fibrynogenu, który może być spowodowany wrodzonym niedoborem czynnika krzepnięcia I lub zmniejszonym wytwarzaniem czynnika krzepnięcia I w przebiegu różnych chorób (np. marskość wątroby, afibrynogenemia), należy uzupełnić go w postaci leku. Wskazaniem do stosowania fibrynogenu ludzkiego jest leczenie krwawień u pacjentów, którzy chorują na wrodzony niedobór fibrynogenu lub afibrynogenemii ze skłonnością do krwawień.
Fibrynogen ludzki dostępny jest w postaci proszku do sporządzania roztworu do wstrzykiwań lub infuzji. Czas trwania leczenia może się różnić w zależności od umiejscowienia oraz intensywności krwawienia. Dokładne dawkowanie ustalane jest indywidualnie na podstawie oznaczenia fibrynogenu z osocza krwi.
Możliwe działanie niepożądane: podwyższona temperatura ciała, zaburzenia zakrzepowo-zatorowe, pokrzywka, wysypka, spadek ciśnienia krwi.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Fibrynogen ludzki stanowi jeden z najważniejszych elementów układu krzepnięcia krwi, będąc niezastąpiony w procesie hamowania krwawień i zabezpieczania organizmu przed utratą krwi. To białko, znane również jako pierwszy czynnik krzepnięcia (czynnik I), odgrywa fundamentalną rolę w hemostazy, a jego niedobór może prowadzić do zagrażających życiu krwotoków. W terapeutycznym zastosowaniu fibrynogen ludzki wykorzystywany jest w leczeniu zarówno wrodzonych, jak i nabytych zaburzeń krzepnięcia, znajdując szerokie zastosowanie w praktyce klinicznej od hematologii po chirurgię. Substancja ta, otrzymywana z osocza dawców, przechodzi skrupulatne procesy oczyszczania i inaktywacji patogenów, zapewniając bezpieczeństwo pacjentom wymagającym suplementacji tego kluczowego białka krzepnięcia. Zrozumienie mechanizmów działania, wskazań terapeutycznych oraz potencjalnych ryzyk związanych ze stosowaniem fibrynogenu ludzkiego jest niezbędne dla wszystkich specjalistów zajmujących się leczeniem zaburzeń hemostazy oraz pacjentów i ich rodzin borykających się z tymi schorzeniami.
Fibrynogen to białko znajdujące się w osoczu krwi, które uczestniczy w procesach krzepnięcia krwi. Fibrynogen jest nazywany również pierwszym czynnikiem krzepnięcia. Pod względem struktury, fibrynogen zbudowany jest z dwóch symetrycznych podjednostek, które połączone są za pomocą wiązań disiarczkowych. Fibrynogen powstaje w wątrobie. Z punktu widzenia chemicznego fibrynogen jest dimerem, obie podjednostki składają się z łańcuchów polipeptydowych αA – 610 aminokwasów, βB – 73 tys. – i γ z 411 aminokwasami. Monomery połączone są wiązaniami dwusiarczkowymi. Cała cząsteczka ma masę 340 kDa.
Warto mieć świadomość, że fibrynogen należy również do tak zwanych białek ostrej fazy, co oznacza, że jego stężenie będzie rosło w przebiegu stanów zapalnych. Jego powstawanie jest bowiem stymulowane między innymi przez wzrost stężenia interleukiny 6 (IL-6), która należy do interleukin prozapalnych. Standardowo, dziennie wytwarzane jest od ok. 2 g do 5 g tego białka.
Fibrynogen bierze udział w końcowych etapach procesu krzepnięcia krwi. Białko to pod wpływem trombiny (czyli czynnika krzepnięcia IIa) przekształca się we włókna fibryny labilnej, która następnie ulega polimeryzacji i ostatecznie tworzy struktury usieciowane (a więc fibrynę stabilną – nazywaną również włóknikiem). Wraz z innymi elementami (płytki krwi, krwinki białe, krwinki czerwone) fibryna na tworzy skrzep krwi, co zatrzymuje krwawienie.
Pod wpływem trombiny (czynnik krzepnięcia IIa) dochodzi do odszczepienia krótkich fragmentów podjednostek α i β (fibrynopeptydów A i B), spontanicznej polimeryzacji i wytworzenia fibryny labilnej (czynnik Ia), która pod wpływem czynnika XIIIa i jonów Ca2+ przechodzi w usieciowaną, nierozpuszczalną fibrynę stabilną.
Proces krzepnięcia z udziałem fibrynogenu można przedstawić w następujących etapach:
Warto też wspomnieć, że fibrynogen zdolny jest do wiązania się ze specjalnymi receptorami na płytkach krwi, co stymuluje ich agregację (mówiąc bardziej obrazowo – zlepianie się).
Fibrynogen ludzki stosowany jest w leczeniu krwawień u osób z niedoborem czynnika krzepnięcia I lub u osób z całkowitym jego brakiem (afibrynogenemia).
Przyczyny obniżenia stężenia fibrynogenu można podzielić na wrodzone oraz nabyte. Do wrodzonych przyczyn takiego stanu zalicza się przede wszystkim: wrodzona afibrynogenemia – rzadka choroba, której istotą jest znaczny niedobór fibrynogenu (<0,1 g/l), do którego dochodzi na skutek mutacji genetycznej, dotyczącej genu kodującego łańcuch αlfa fibrynogenu, wrodzona hipofibrynogenemia – istotą schorzenia jest obniżenie stężenia fibrynogenu (<1,5 g/l), warto dodać, że w tym przypadku symptomy kliniczne są mniej nasilone, niż w przypadku afibrynogenemii, wrodzona dysfibrynogenemia – istotą dysfibrynogenemii jest syntetyzowanie nieprawidłowych cząsteczek fibrynogenu, co sprawia, że nie spełniają one swoich funkcji.
Wrodzony niedobór fibrynogenu zdarza się rzadko (1-2/1.000.000). Dziedziczony jest prawdopodobnie jako cecha autosomalna recesywna. Obejmuje on stany w których stężenie fibrynogenu jest nieoznaczalnie niskie (afibrynogenemia), obniżone ale z zachowaną prawidłową budową cząsteczki (hipofibrynogenemia), lub syntetyzowane białko jest dysfunkcyjne (dysfibrynogenemia).
| Typ zaburzenia | Charakterystyka | Stężenie fibrynogenu | Objawy kliniczne |
|---|---|---|---|
| Afibrynogenemia | Całkowity brak fibrynogenu | < 0,1 g/l | Ciężkie krwawienia |
| Hipofibrynogenemia | Niedobór fibrynogenu | < 1,5 g/l | Umiarkowane krwawienia |
| Dysfibrynogenemia | Nieprawidłowa struktura białka | Prawidłowe lub obniżone | Zmienne objawy |
Fibrynogen stosowany jest miejscowo podczas zabiegów chirurgicznych w postaci gąbki leczniczej nasączonej fibrynogenem oraz trombiną w celu poprawy hamowania krwawienia, szczególnie podczas operacji wątroby. Fibrynogen stanowi również składnik kleju tkankowego stosowanego przez chirurgów jako materiał uszczelniający podczas zakładania szwów naczyniowych, w neurochirurgii, w zespoleniach przewodu pokarmowego czy w zabiegach na kręgosłupie, okulistycznych bądź otolaryngologicznych, kiedy istnieje ryzyko kontaktu z płynem mózgowo-rdzeniowym lub oponą twardą.
EVARREST to produkt złożony składający się z wchłanianego materiału (macierz) pokrytej ludzkim fibrynogenem i ludzką trombiną. Fibrynogen to białko uzyskane z krwi, które tworzy skrzep fibrynowy, gdy działa na nie enzym trombina. Zwilżenie znajdującej się na macierzy EVARREST warstwy suchego proszku powoduje oddziaływanie trombiny na fibrynogen i natychmiastowe utworzenie skrzepu.
W celu poprawy krzepnięcia u pacjentów z niedoborem bądź brakiem fibrynogenu, lek stosowany jest dożylnie w postaci iniekcji lub infuzji. Terapia powinna odbywać się zawsze pod nadzorem lekarza, a schemat dawkowania jak i czas leczenia jest zależny od umiejscowienia oraz nasilenia krwawienia, zaawansowania choroby oraz stanu pacjenta. Dawkowanie leku jest przede wszystkim oparte na pomiarach stężenia fibrynogenu w osoczu pacjenta.
Dawkowanie powinno być indywidualnie dostosowane do masy ciała pacjenta, wyjściowego poziomu fibrynogenu oraz nasilenia krwawienia, z celem osiągnięcia stężenia fibrynogenu powyżej 1,0 g/l w przypadku krwawień oraz powyżej 1,5 g/l przy poważnych zabiegach chirurgicznych.
Typowe dawkowanie obejmuje:
Okres półtrwania fibrynogenu wynosi 3-4 dni.
Przeciwwskazaniem do stosowania fibrynogenu ludzkiego jest nadwrażliwość na substancję czynną. Podczas terapii fibrynogenem ludzkim w dużych dawkach lub podczas wielokrotnego jego podawania należy wziąć pod uwagę ryzyko rozwoju zakrzepicy. Pacjenci podczas leczenia powinni być objęci wnikliwą kontrolą pod kątem objawów tego zaburzenia.
Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania fibrynogenu ludzkiego u pacjentów, u których w wywiadzie odnotowano zawał mięśnia sercowego bądź chorobę wieńcową. Ostrożność należy także zachować u osób z chorobą wątroby, pacjentów okołooperacyjnych lub po operacji oraz u noworodków lub dorosłych z ryzykiem wystąpienia rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego bądź zaburzeń zakrzepowo-zatorowych.
Szczególne grupy pacjentów wymagające zwiększonej ostrożności:
Możliwe działanie niepożądane: podwyższona temperatura ciała, zaburzenia zakrzepowo-zatorowe, pokrzywka, wysypka, spadek ciśnienia krwi.
Reakcje alergiczne mogą obejmować pokrzywkę, wysypkę, uczucie ucisku w klatce piersiowej, świszczący oddech, niskie ciśnienie tętnicze krwi oraz reakcję anafilaktyczną. Zdarzenia zakrzepowo-zatorowe mogą obejmować zawał mięśnia sercowego, zatorowość płucną i zakrzepowe zapalenie żył.
Działania niepożądane można podzielić na:
Często występujące:
Rzadkie ale poważne:
Podczas leczenia fibrynogenem, który otrzymywany jest z ludzkiego osocza bądź krwi, istnieje ryzyko przeniesienia czynników zakaźnych do organizmu pacjenta. W celu zminimalizowania tego ryzyka prowadzi się odpowiednią selekcję dawców, badania przesiewowe dotyczące wykrycia swoistych markerów zakażenia, a także inaktywuje się lub usuwa wirusy z osocza podczas procesu produkcji.
Stosowane procedury ograniczają ryzyko zakażenia zarówno wirusami otoczkowymi, m. in. HBV, HCV i HIV jak i bezotoczkowymi, np. HAV czy parwowirus B19, który jest szczególnie niebezpieczny dla kobiet będących w ciąży, gdyż stwarza ryzyko zakażenia płodu oraz dla pacjentów z obniżoną odpornością bądź zwiększoną erytropoezą, u których może prowadzić do rozwoju anemii hemolitycznej.
Środki bezpieczeństwa obejmują:
W leczeniu zaburzeń krzepnięcia krwi, oprócz fibrynogenu ludzkiego, wykorzystuje się szereg innych substancji czynnych, dostosowanych do specyficznego rodzaju zaburzenia:
Czynniki krzepnięcia:
Leki antyfibrinolityczne:
Leki prokoagulacyjne:
Tromboliza jest procesem, który polega na rozpuszczeniu patologicznej skrzepliny (pot. zakrzepu) wewnątrz naczynia krwionośnego. Obecność takiego zakrzepu prowadzi do częściowej lub całkowitej niedrożności światła naczynia oraz braku przepływu krwi w zaopatrywanym przez nie narządzie.
Główne substancje trombolityczne stosowane w Polsce:
Trombolityki to leki, które aktywują enzymy rozpuszczające zakrzepy. Najczęściej stosowane substancje to: alteplaza (tPA) – rekombinowany aktywator plazminogenu, stosowany w udarach i zatorowości płucnej; streptokinaza – stosowana rzadziej ze względu na ryzyko reakcji alergicznych; tenekteplaza – nowoczesny lek o przedłużonym działaniu.
leki pierwszej generacji: streptokinaza, urokinaza, anistreplaza (acylowany kompleks streptokinazy z plazminogenem) leki drugiej generacji: (aktywator tkankowy plazminogenu – alteplaza, reteplaza, tenekteplaza)
Wskazania do leczenia trombolitycznego:
Fibryga, lek zawierający ludzki fibrynogen, nie ma znanych interakcji z innymi lekami ani substancjami. Nie powinna być mieszana z innymi produktami leczniczymi.
Monitorowanie parametrów krzepnięcia jest wskazane u pacjentów stosujących jednocześnie Fibryga z lekami przeciwzakrzepowymi (heparyna, warfaryna, DOACs), przeciwpłytkowymi (kwas acetylosalicylowy, klopidogrel) oraz trombolitycznymi (streptokinaza, alteplaza).
Szczególną ostrożność należy zachować przy jednoczesnym stosowaniu:
Brak jest badań klinicznych dotyczących bezpieczeństwa stosowania fibrynogenu ludzkiego u kobiet w ciąży. Jednakże doświadczenia kliniczne wskazują, że lek stosowany w terapii powikłań położniczych nie wpływa niekorzystnie na płód oraz przebieg ciąży. Lek jest związkiem pochodzenia ludzkiego, katabolizowanym jak fibrynogen endogenny i nie powinien wpływać negatywnie na dziecko.
Nie wiadomo, czy lek Fibryga przenika do mleka ludzkiego. Ze względu na właściwości substancji, nie przewiduje się, aby miała ona wpływ na karmione piersią noworodki lub niemowlęta. Decyzję o stosowaniu leku podczas karmienia piersią należy podjąć po konsultacji z lekarzem.
Rekomendacje dla kobiet w wieku rozrodczym:
Monitorowanie terapii obejmuje ocenę kliniczną, kontrolę stężenia fibrynogenu, parametrów krzepnięcia (APTT, PT) oraz obserwację objawów krwawienia i ewentualnych powikłań zakrzepowych, co pozwala na optymalizację dawkowania i minimalizację ryzyka działań niepożądanych.
| Parameter | Częstotliwość kontroli | Wartość docelowa |
|---|---|---|
| Stężenie fibrynogenu | Co 12-24h | >1,0 g/l (krwawienia), >1,5 g/l (chirurgia) |
| APTT | Codziennie | Zgodnie z normą laboratorium |
| PT/INR | Codziennie | Zgodnie z normą laboratorium |
| Morfologia krwi | Codziennie | Monitorowanie PLT, Hb |
| Obraz kliniczny | Stale | Oznaki krwawienia/zakrzepicy |
Parametry wymagające szczególnej uwagi:
Fibrynogen ludzki to białko krzepnięcia (czynnik I) produkowane w wątrobie, które odgrywa kluczową rolę w procesie zatamowywania krwawień. Pod wpływem trombiny przekształca się w fibrynę, tworząc stabilny skrzep krwi. Jest to jeden z najważniejszych elementów układu hemostazy, bez którego niemożliwe jest prawidłowe krzepnięcie krwi.
Fibrynogen ludzki stosuje się głównie w leczeniu wrodzonych niedoborów fibrynogenu (afibrynogenemia, hipofibrynogenemia, dysfibrynogenemia) oraz w przypadkach nabytych niedoborów tego białka. Wykorzystywany jest również miejscowo podczas zabiegów chirurgicznych jako składnik klejów tkankowych oraz w terapii masywnych krwawień.
Najczęstsze działania niepożądane obejmują gorączkę, reakcje w miejscu podania oraz ogólne osłabienie. Do poważniejszych, ale rzadszych powikłań należą reakcje alergiczne (włączając anafilaksję) oraz powikłania zakrzepowo-zatorowe, takie jak zawał serca, zatorowość płucna czy zakrzepowe zapalenie żył.
Chociaż brak jest kontrolowanych badań klinicznych, doświadczenia kliniczne wskazują, że fibrynogen ludzki stosowany w terapii powikłań położniczych nie wpływa negatywnie na płód ani przebieg ciąży. Decyzja o zastosowaniu powinna być zawsze podjęta przez lekarza po ocenie stosunku korzyści do ryzyka.
Okres półtrwania fibrynogenu ludzkiego wynosi 3-4 dni, co oznacza, że jego działanie utrzymuje się przez kilka dni po podaniu. Regularny monitoring stężenia fibrynogenu w osoczu pozwala na optymalne dawkowanie leku.
Fibrynogen ludzki nie wykazuje znanych interakcji farmakologicznych z innymi lekami. Jednak u pacjentów przyjmujących jednocześnie leki przeciwzakrzepowe, przeciwpłytkowe czy trombolityczne wymagane jest szczególne monitorowanie parametrów krzepnięcia ze względu na teoretyczne ryzyko modyfikacji efektu terapeutycznego.
Kluczowe jest regularne monitorowanie stężenia fibrynogenu w osoczu (co 12-24 godziny), kontrola podstawowych parametrów krzepnięcia (PT, APTT), morfologii krwi oraz obserwacja objawów klinicznych pod kątem krwawień lub powikłań zakrzepowych.
Mimo że fibrynogen ludzki pochodzi z osocza dawców, ryzyko transmisji patogenów jest minimalne dzięki rigorystycznym procedurom selekcji dawców, badaniom przesiewowym oraz zaawansowanym metodom inaktywacji i usuwania wirusów podczas produkcji. Pacjentom regularnie stosującym fibrynogen zaleca się szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B.
