Eplontersen to nowoczesna substancja stosowana w leczeniu dziedzicznej amyloidozy transtyretynowej (ATTRv) u dorosłych pacjentów z polineuropatią w 1 lub 2 stopniu zaawansowania. Jest to chimeryczny gapmerowy oligonukleotyd antysensowny (ASO) skoniugowany z N-acetylogalaktozaminą (GalNAc), zmodyfikowany 2′-O-2-metoksyetylem z mieszanym szkieletem z diesterowymi internukleotydowymi wiązaniami tiofosforanowymi i fosforanowymi.
Mechanizm działania
Eplontersen działa na poziomie molekularnym, celując w matrycowe RNA (mRNA) transtyretyny (TTR) w hepatocytach (komórkach wątroby). Koniugat GalNAc ułatwia dostarczenie substancji bezpośrednio do komórek wątroby. Po dostaniu się do hepatocytów, eplontersen selektywnie wiąże się z mRNA transtyretyny, zarówno zmutowanym jak i prawidłowym (typu dzikiego), powodując ich degradację.
Proces ten zapobiega syntezie białka TTR w wątrobie, co skutkuje znacznym zmniejszeniem ilości zarówno nieprawidłowego (zmutowanego) jak i prawidłowego białka TTR wydzielanego do krwioobiegu. Zmniejszenie poziomu TTR w surowicy jest widoczne już od pierwszych tygodni leczenia i utrzymuje się przez cały okres terapii.
Wskazania do stosowania
Eplontersen jest wskazany w leczeniu dziedzicznej amyloidozy transtyretynowej (ATTRv) u dorosłych pacjentów z polineuropatią w 1 lub 2 stopniu zaawansowania. Jest to rzadka choroba genetyczna, w której mutacje w genie TTR prowadzą do odkładania się złogów amyloidu w różnych tkankach i narządach, powodując ich uszkodzenie.
Dawkowanie i sposób podawania
- Zalecana dawka: 45 mg co miesiąc
- Sposób podania: Wstrzyknięcie podskórne
- Suplementacja witaminy A: Zaleca się równoczesne przyjmowanie witaminy A w dawce około 2500-3000 j.m. na dobę
Eplontersen podaje się we wstrzyknięciu podskórnym. Można je wykonywać w brzuch, górną część uda, a w przypadku gdy wstrzyknięcie wykonuje opiekun – również w górną część ramienia. Ważne jest, aby nie wstrzykiwać leku w skórę posiniaczoną, zaczerwienioną, stwardniałą czy uszkodzoną.
Leczenie powinno być rozpoczęte jak najszybciej po wystąpieniu objawów choroby i prowadzone pod nadzorem lekarza doświadczonego w terapii amyloidozy transtyretynowej.
Skuteczność kliniczna
W badaniach klinicznych wykazano, że eplontersen skutecznie zmniejsza stężenie TTR w surowicy o około 80-83% w porównaniu do wartości początkowych. Terapia prowadzi do wyraźnej poprawy objawów neuropatii oraz jakości życia pacjentów.
Skuteczność eplontersenu została potwierdzona w badaniu NEURO-TTRansform, gdzie wykazano znaczącą przewagę nad placebo w zakresie:
- Zmniejszenia stężenia TTR w surowicy
- Poprawy wyniku w skali mNIS+7 (zmodyfikowana skala oceniająca zaburzenia wynikające z neuropatii)
- Poprawy wyniku w kwestionariuszu Norfolk QoL-DN (oceniającym jakość życia związaną z neuropatią)
- Zmniejszenia objawów neuropatii
- Poprawy sprawności fizycznej
Korzyści terapeutyczne obserwowano niezależnie od wieku, płci, rasy, regionu, rodzaju mutacji czy stadium zaawansowania choroby.
Działania niepożądane
Najczęstsze działania niepożądane związane ze stosowaniem eplontersenu to:
- Zmniejszone stężenie witaminy A (u 97% pacjentów)
- Wymioty (u 9% pacjentów)
- Reakcje w miejscu wstrzyknięcia: rumień, ból, świąd
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności
Niedobór witaminy A
Eplontersen zmniejsza stężenie witaminy A (retinolu) w surowicy poniżej prawidłowego poziomu. Dlatego podczas leczenia konieczna jest suplementacja witaminy A, żeby zmniejszyć ryzyko wystąpienia objawów jej niedoboru, szczególnie ze strony oczu.
Jeśli podczas terapii pojawią się objawy takie jak pogorszenie widzenia w nocy, ślepota nocna, uporczywa suchość oka, zapalenie oka, zapalenie lub owrzodzenie rogówki, należy skonsultować się z okulistą.
Ciąża i karmienie piersią
Z powodu wpływu na poziom witaminy A oraz potencjalnego ryzyka dla płodu, eplontersen nie powinien być stosowany w okresie ciąży oraz u kobiet w wieku rozrodczym, które nie stosują skutecznej antykoncepcji.
Jeśli kobieta planuje ciążę, należy przerwać stosowanie eplontersenu i suplementację witaminy A, a stężenie witaminy A w surowicy powinno wrócić do normy przed próbą zajścia w ciążę.
W przypadku nieplanowanej ciąży należy przerwać podawanie eplontersenu i skonsultować się z lekarzem odnośnie suplementacji witaminy A.
Nie wiadomo, czy eplontersen przenika do mleka ludzkiego, dlatego należy rozważyć przerwanie karmienia piersią lub terapii, biorąc pod uwagę korzyści z karmienia dla dziecka oraz korzyści z leczenia dla matki.
Interakcje z innymi lekami
Badania w warunkach laboratoryjnych wskazują, że eplontersen:
- Nie jest substratem ani inhibitorem transporterów
- Nie wchodzi w interakcje z lekami o wysokim stopniu wiązania z białkami osocza
- Nie jest inhibitorem ani induktorem enzymów CYP
Dotychczas nie przeprowadzono szczegółowych badań klinicznych dotyczących interakcji eplontersenu z innymi lekami.
Przechowywanie
Eplontersen należy przechowywać w lodówce (2-8°C), nie zamrażać. Lek można przechowywać poza lodówką przez okres do 6 tygodni w temperaturze poniżej 30°C. Jeśli w tym czasie nie zostanie zużyty, należy go wyrzucić.
Podsumowanie
Eplontersen to innowacyjny lek stosowany w leczeniu dziedzicznej amyloidozy transtyretynowej z polineuropatią. Działa poprzez hamowanie produkcji białka TTR w wątrobie, co prowadzi do zmniejszenia odkładania się złogów amyloidu w tkankach. Badania kliniczne wykazały jego skuteczność w poprawie objawów neuropatii i jakości życia pacjentów. Podczas leczenia konieczna jest suplementacja witaminy A oraz regularne monitorowanie stanu zdrowia pod kierunkiem doświadczonego lekarza.