Alantan

Alantan ma postać maści do stosowania miejscowego na skórę. Lek zawiera substancję czynną alantoinę. Działa ona złuszczająco oraz osłaniająco na skórę, poprawia jej nawilżenie oraz wspomaga leczenie ran przez pobudzanie wzrostu nowej tkanki. 1 g kremu zawiera 20 mg alantoiny i 50 mg deksopantenolu (50% roztwór pantenolu w glikolu propylenowym).

Alantan Plus

Alantan Plus to maść do miejscowego stosowania na skórę, zawierająca dwie substancje czynne: alantoinę i deksopantenol. Alantoina działa złuszczająco, poprawia nawilżenie skóry i wspomaga leczenie ran poprzez pobudzanie wzrostu nowej tkanki. Dekspantenol działa przeciwzapalnie, łagodzi świąd, wspomaga tworzenie nowych komórek skóry, a tym samym wspomaga regenerację skóry. Alantan Plus jest dostępny bez recepty i może być stosowany zarówno przez dorosłych, jak i dzieci.

Alantavit

Alantavit to maść, która jest polecana do pielęgnacji skóry suchej, łuszczącej się, atopowej – przy zapaleniu skóry o łagodniejszym przebiegu. Zawiera allantoinę, która zmiękcza naskórek oraz witaminę A, która pobudza powstawanie nowego naskórka. Jest wskazana do stosowania w leczeniu trudno gojących się ran, oparzeń, odmrożeń oraz w leczeniu wspomagającym łuszczycy, przewlekłego wyprysku i owrzodzeń. Lek jest dostępny bez recepty.

Baikaderm

Baikaderm to krem zawierający zespół flawonów izolowanych z korzenia tarczycy bajkalskiej (Scutellaria baicalensis G.) oraz alantoinę. Działanie przeciwzapalne zespołu flawonów oparte jest na hamowaniu syntezy komórkowych mediatorów zapalenia. Lek jest wskazany uzupełniająco w leczeniu stanów zapalnych skóry o nieznanym pochodzeniu, stanów zapalnych powstałych w wyniku urazów mechanicznych oraz w przebiegu trądziku (trądzik grudkowo-krostkowy). Ponadto, preparat może być stosowany w celu łagodzenia podrażnień skóry. Baikaderm jest dostępny bez recepty.

Cepan

Lek w postaci kremu przyspiesza regenerację tkanki, zmniejszając reakcję zapalną, a także znosi uczucie napięcia i świądu. Krem powoduje uelastycznienie blizny, jej spłaszczenie i zblednięcie. Krem stosuje się zewnętrznie na skórę, do miejscowego leczenia blizn i bliznowców (keloidów) po oparzeniach i zabiegach chirurgicznych.

Contractubex

Contractubex to żel stosowany w leczeniu blizn. Składa się z alantoiny, heparyny i wyciągu z cebuli. Działa antyproliferacyjnie, przeciwzapalnie, wygładza i rozluźnia tkankę blizny. Wskazany jest do stosowania w przypadku blizn pooperacyjnych, pourazowych, pooparzeniowych oraz potrądzikowych, blizn hipertroficznych, bliznowców oraz blizn ograniczających ruch w stawach. Może być również pomocny w leczeniu przykurczów stawów i ścięgien. Contractubex jest dostępny bez recepty.

Dernilan

Dernilan to lek dostępny bez recepty, który ma postać maści do stosowania miejscowego na skórę. Jest to preparat dermatologiczny, który dzięki skojarzonemu działaniu swoich składników działa przeciwzapalnie i gojąco na zmienioną chorobowo skórę. Szczególnie polecany jest w przypadkach bolesnych i głębokich pęknięć zgrubiałego i zrogowaciałego naskórka. Ułatwia usuwanie zgrubiałego naskórka ze stóp i rąk.

Alantoina – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)

Alantoina – lek do miejscowego stosowania na skórę. Wykazuje działanie keratolityczne, osłaniające, poprawia nawilżenie skóry, a także stymuluje wzrost nowej tkanki, dzięki czemu wspomaga leczenie ran. Wskazaniem do stosowania alantoiny jest leczenie trudno gojących się ran, oparzeń, płytkich owrzodzeń, ubytków skóry i błon śluzowych oraz przewlekłych stanów zapalnych skóry, które nadmiernie się łuszczą i rogowacieją (np. AZS, wyprysk, łuszczyca).

Alantoina dostępna jest w postaci maści. Występuje również w połączeniu z innymi substancjami np. dekspantenolem, heparyną, kamforą czy wyciągiem z cebuli. Alantoina znalazła również zastosowanie w kosmetyce jako składnik np. kremów przeciwtrądzikowych. Lek stosuje się na zmienione chorobowo miejsce 2-3 razy na dobę.

Możliwe działania niepożądane: występują rzadko i najczęściej dotyczą reakcji nadwrażliwości i podrażnień skóry.

Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10

Alantoina – substancja czynna o wszechstronnym działaniu w medycynie i kosmetyce

Alantoina (allantoinum) to organiczny związek chemiczny pochodzenia naturalnego, który od dziesięcioleci stanowi jeden z najważniejszych składników aktywnych w dermatologii i kosmetyce. Ta pochodna kwasu moczowego, znana również pod nazwą 5-ureidohydantoina, charakteryzuje się niezwykłą wszechstronnością działania i wysokim profilem bezpieczeństwa. Alantoina występuje naturalnie w wielu roślinach, szczególnie w żywokoście lekarskim (Symphytum officinale), ale może być również wytwarzana syntetycznie w laboratoriach farmaceutycznych. Dzięki swoim unikatowym właściwościom keratolitycznym, nawilżającym, przeciwzapalnym i regeneracyjnym, alantoina znalazła szerokie zastosowanie w leczeniu różnorodnych schorzeń skóry – od drobnych uszkodzeń i podrażnień po poważne stany zapalne i trudno gojące się rany.

Budowa chemiczna i właściwości fizyczne alantoiny

Alantoina to związek chemiczny o wzorze C4H6N4O3, nazywany również 5-ureidohydantoiną lub glioxyldiureidem. Jest produktem utleniania kwasu moczowego przez katabolizm puryn u większości organizmów, z wyjątkiem człowieka i wyższych małp człekokształtnych.

W stanie czystym alantoina przedstawia się jako bezwonny biały proszek, rozpuszczalny w wodzie, bardzo słabo rozpuszczalny w alkoholach i nierozpuszczalny w olejach. Te właściwości fizykochemiczne mają istotne znaczenie dla formulacji preparatów farmaceutycznych i kosmetycznych.

Mechanizm działania alantoiny

Działanie keratolityczne

Alantoina wykazuje działanie keratolityczne poprzez oddziaływanie na desmosomy, które stanowią połączenia pomiędzy korneocytami. Dzięki takiemu działaniu pozwala pozbyć się nadmiaru zrogowaciałego naskórka. Ten mechanizm jest szczególnie istotny w leczeniu chorób charakteryzujących się zaburzonym złuszczaniem się naskórka.

Stymulacja regeneracji tkanek

Poprzez stymulowanie podziałów komórkowych i epitelizacji przyspiesza odnowę uszkodzonego procesem zapalnym naskórka. Badania sugerują, że alantoina może pobudzać proliferację komórek i ułatwiać gojenie się ran poprzez zwiększanie zawartości wody w macierzy międzykomórkowej i wzmacnianie desquamacji górnych warstw martwych komórek skóry.

Właściwości nawilżające

Alantoina jest humektantem, co oznacza, że pomaga przenosić wodę z głębszych warstw skóry na powierzchnię. Jest również higroskopyjna, co oznacza, że pomaga wchłaniać wodę z otaczającego powietrza. To podwójne działanie czyni z niej potężny nawilżacz naturalny.

Wskazania terapeutyczne

Trudno gojące się rany i uszkodzenia skóry

Alantoina stosowana jest w leczeniu oparzeń, ubytków błon śluzowych i skóry, płytkich owrzodzeń oraz trudno gojących się ran. Badania na modelu zwierzęcym wykazały, że hydrożele wzbogacone alantoiną mogą skrócić czas gojenia się ran o około 71,43%, osiągając całkowite zamknięcie rany w ciągu 15 dni.

Choroby dermatologiczne

Atopowe zapalenie skóry (AZS): Substancja znajduje zastosowanie w leczeniu nadmiernego złuszczania i rogowacenia się skóry w przebiegu atopowego zapalenia skóry. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym i nawilżającym może znacząco poprawić komfort życia pacjentów.

Łuszczyca: Alantoina jest wspomagająco stosowana w terapii łuszczycy, gdzie jej działanie keratolityczne pomaga w usuwaniu nadmiaru łusek, a właściwości przeciwzapalne łagodzą objawy choroby.

Problemy skóry trądzikowej

Alantoina sprawdza się w pielęgnacji skóry trądzikowej, ponieważ nie zatyka porów. Działa nawilżająco, kojąco i przeciwzapalnie na zmiany trądzikowe, a jednocześnie nie przyczynia się do powstania nowych wyprysków.

Leczenie farmakologiczne z wykorzystaniem alantoiny

W Polsce dostępnych jest wiele preparatów zawierających alantoinę jako substancję czynną. Najczęściej stosowane formy to:

Preparaty pojedynczej substancji

  • Maści i kremy z 2-5% zawartością alantoiny do leczenia suchej i podrażnionej skóry
  • Żele z alantoiną do stosowania na rany i owrzodzenia
  • Pianki z alantoiną do pielęgnacji skóry po oparzeniach słonecznych

Preparaty złożone

Alantoina często występuje w połączeniu z innymi substancjami czynnymi:

Alantoina + D-pantenol: Wykazują synergizm w zakresie działania przeciwzapalnego i łagodzącego ból. Takie preparaty są szczególnie skuteczne w leczeniu oparzeń i podrażnień skóry.

Alantoina + heparyna + wyciąg z cebuli: W przypadku nieestetycznych blizn pooparzeniowych, powypadkowych czy pooperacyjnych stosuje się żele zawierające heparynę, alantoinę i wyciąg z cebuli. Współdziałanie tych składników reguluje syntezę kolagenu, pozytywnie wpływając na wygląd i sposób gojenia uszkodzonej skóry.

Alantoina + witamina A i D3: Stosowanie z witaminami A i D3 powoduje szybszą regenerację naskórka.

Zastosowanie w różnych grupach wiekowych

Pielęgnacja niemowląt i dzieci

Emolienty do pielęgnacji dzieci od pierwszych dni życia również zawierają alantoinę. To bardzo bezpieczny składnik, dlatego często zawierają go kosmetyki dla niemowląt. Preparaty z alantoiną są szczególnie przydatne w:

  • Leczeniu wyprzenia pieluszkowego
  • Pielęgnacji suchej skóry atopowej u dzieci
  • Kojeniu podrażnień po szczepionkach

Zastosowanie u kobiet w ciąży i karmiących

Alantoina nadaje się nie tylko na skórę, ale nawet do pielęgnacji i leczenia podrażnień jakie powstają na brodawkach sutkowych zarówno w okresie ciąży jak i laktacji. Korzystnie wpływa również na rozstępy powstałe w tym czasie.

Dawkowanie i sposób stosowania

Alantoinę stosuje się zewnętrznie na skórę. Lek należy nakładać od dwóch do trzech razy na dobę na zmienione chorobowo miejsca na skórze. Typowe zastosowanie alantoiny wynosi między 0,1-0,5%, ale można je zwiększyć do 2%.

Tabela: Zalecane stężenia alantoiny w różnych wskazaniach

Wskazanie Stężenie alantoiny Częstotliwość stosowania
Sucha skóra 0,1-0,5% 2-3 razy dziennie
Trudno gojące się rany 1-2% 2-3 razy dziennie
Łuszczyca (wspomagająco) 2-4% 1-2 razy dziennie
Atopowe zapalenie skóry 0,5-1% 2-3 razy dziennie

Przeciwwskazania i środki ostrożności

Alantoiny nie należy stosować w przypadku występowania nadwrażliwości na substancję, do oczu oraz na sączące się zmiany na skórze. W przypadku preparatów zawierających oprócz alantoiny także kwas borowy, leku nie należy stosować na rozległe i głębokie rany ze względu na możliwość wchłaniania się kwasu borowego.

Działania niepożądane

Stosowanie alantoiny zewnętrznie na skórę może powodować podrażnienie skóry i reakcje nadwrażliwości. W razie wystąpienia objawów nadwrażliwości (swędzenie, zaczerwienienie skóry) po zastosowaniu alantoiny zaleca się przerwać leczenie.

Bezpieczeństwo stosowania

Alantoina jest bezpieczna do stosowania w produktach kosmetycznych i nie podlega żadnym ograniczeniom stosowania. Nie podrażnia oczu ani skóry i nie jest fototoksyczna.

Badania bezpieczeństwa

W testach genotoksyczności na bakteriach nie miała działania mutagennego, a także wykazano, że może zmniejszać potencjał mutagenny innych substancji. Nie wykazano, aby alantoina była toksyczna, mutagenna lub rakotwórcza, a badania nad toksycznością wielokrotnych dawek i toksycznością reprodukcyjną nie wykazały potrzeby dodatkowych testów ze względu na endogenny charakter alantoiny.

Interakcje z innymi substancjami

Alantoina wykazuje korzystne interakcje z wieloma innymi składnikami aktywnymi:

  • Synergizm z pantenolem – wzmocnienie działania przeciwzapalnego
  • Komplementarność z kwasem hialuronowym – poprawa nawilżenia skóry
  • Współdziałanie z ekstraktami roślinymi – potencjowanie działania kojącego

Najnowsze badania nad alantoiną

Epidermolysis bullosa (EB)

SD-101 6% to krem miejscowy zawierający 6% alantoiny, który został opracowany do leczenia zmian skórnych u pacjentów z epidermolysis bullosa. W badaniu III fazy wykazano jego skuteczność w porównaniu z placebo.

Zastosowanie w medycynie regeneracyjnej

Najnowsze badania koncentrują się na wykorzystaniu alantoiny w hydrożelach do regeneracji skóry. Wyniki wskazują na przyspieszenie angiogenezy, granulacji i re-epitelizacji skóry.


Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy alantoina jest bezpieczna dla niemowląt?

Tak, alantoina jest jedną z najbezpieczniejszych substancji aktywnych stosowanych w dermatologii pediatrycznej. Może być używana od pierwszych dni życia w preparatach do pielęgnacji skóry atopowej i leczenia wyprzenia pieluszkowego.

Jak długo można stosować preparaty z alantoiną?

Alantoina może być stosowana długotrwale, ponieważ nie wywołuje efektu przyzwyczajenia ani tolerancji. Jednak w przypadku braku poprawy po 2-3 tygodniach stosowania należy skonsultować się z lekarzem.

Czy alantoina może powodować uczulenie?

Reakcje alergiczne na alantoinę są bardzo rzadkie. Jest to jedna z najmniej alergizujących substancji aktywnych w dermatologii. W przypadku wystąpienia reakcji nadwrażliwości należy przerwać stosowanie i skonsultować się z dermatologiem.

Jakie jest źródło alantoiny w preparatach farmaceutycznych?

W preparatach farmaceutycznych stosuje się głównie alantoinę syntetyczną, która jest chemicznie identyczna z alantoiną naturalną, ale charakteryzuje się wyższą czystością i stałością parametrów jakościowych.

Czy można stosować alantoinę podczas ciąży i karmienia piersią?

Tak, alantoina jest bezpieczna w czasie ciąży i laktacji. Może być stosowana nawet do pielęgnacji brodawek sutkowych u kobiet karmiących piersią oraz do zmniejszania widoczności rozstępów.

Jakie są różnice między alantoiną naturalną a syntetyczną?

Alantoina syntetyczna jest chemicznie identyczna z naturalną, ale charakteryzuje się wyższą czystością mikrobiologiczną i stałością właściwości fizykochemicznych, co czyni ją preferowaną w aplikacjach farmaceutycznych.

Czy alantoina może być stosowana jednocześnie z innymi lekami dermatologicznymi?

Alantoina jest kompatybilna z większością substancji aktywnych stosowanych w dermatologii. Może być bezpiecznie łączona z kortykosteroidami, antybiotykami miejscowymi czy preparatami zawierającymi mocznik.

Jak szybko można oczekiwać poprawy po rozpoczęciu stosowania alantoiny?

Pierwsze efekty działania alantoiny, szczególnie w zakresie nawilżenia i łagodzenia podrażnień, mogą być widoczne już po kilku dniach. Pełny efekt terapeutyczny w leczeniu ran i schorzeń dermatologicznych zazwyczaj występuje po 2-4 tygodniach regularnego stosowania.

Bibliografia

  1. Paller AS, Browning J, Nikolic M, Bodemer C, Murrell DF, Lenon W, Krusinska E, Reha A, Lagast H, Barth JA; ESSENCE Study Group. Efficacy and tolerability of the investigational topical cream SD-101 (6% allantoin) in patients with epidermolysis bullosa: a phase 3, randomized, double-blind, vehicle-controlled trial (ESSENCE study). Orphanet J Rare Dis. 2020;15(1):158. DOI: 10.1186/s13023-020-01419-3 PMID: 32576219
  2. Araújo LU, Grabe-Guimarães A, Mosqueira VC, Carneiro CM, Silva-Barcellos NM. Profile of wound healing process induced by allantoin. Acta Cir Bras. 2010;25(5):460-6. DOI: 10.1590/s0102-86502010000500014 PMID: 20877959