Adrenalina Aguettant to lek, który zawiera adrenalinę – substancję czynną z grupy leków adrenergicznych lub dopaminergicznych. Jest dostępny w postaci roztworu do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce. Lek ten jest stosowany w celu leczenia zatrzymania akcji serca, czyli niespodziewanego zaniku czynności serca, oddychania i świadomości. Jest to lek na receptę.
Adrenalina WZF to lek dostępny na receptę, który zawiera substancję czynną – epinefrynę. Jest to amina sympatykomimetyczna, która działa pobudzająco na układ współczulny. Lek jest stosowany w nagłych przypadkach ostrych reakcji alergicznych (anafilaksji), wywołanych przez pokarmy, leki, ukąszenia i użądlenia owadów oraz inne alergeny. Adrenalina WZF jest przeznaczona do samodzielnego użycia natychmiast po wystąpieniu objawów ciężkiej reakcji alergicznej.
Adrenalina WZF 0,1% to lek w postaci roztworu do wstrzykiwań, zawierający substancję czynną – adrenalinę. Adrenalina działa zwężając naczynia krwionośne, przyspieszając czynność serca. Lek jest przeznaczony do samodzielnego użycia natychmiast po wystąpieniu objawów ciężkiej reakcji alergicznej (w tym wstrząsu anafilaktycznego) po kontakcie z alergenem. Jest dostępny na receptę.
Citocartin to lek stosowany w stomatologii do miejscowego znieczulenia. Preparat zawiera dwie substancje czynne: artykainę i epinefrynę. Artykaina jest środkiem miejscowo znieczulającym z grupy amidów, który powoduje odwracalne zahamowanie przewodnictwa we włóknach nerwowych. Epinefryna, znana również jako adrenalina, jest hormonem i neuroprzekaźnikiem, który pomaga przedłużyć i zintensyfikować działanie artykainy. Citocartin jest dostępny na receptę.
Dentocaine to lek stosowany w stomatologii do miejscowego znieczulania podczas mniejszych zabiegów dentystycznych. Składa się z dwóch substancji czynnych: artykainy, która jest środkiem znieczulającym miejscowo, oraz adrenaliny, która działa na naczynia krwionośne, powodując ich zwężenie i zmniejszając krwawienie podczas zabiegu. Lek jest dostępny na receptę.
EpiPen Jr. to sterylny roztwór zawarty we wstrzykiwaczu do wstrzykiwań domięśniowych, stosowany w stanach zagrożenia życia. Jest przeznaczony dla dzieci o masie ciała pomiędzy 15 – 30 kilogramów. Lek ten podwyższa ciśnienie krwi, zmniejsza obrzęki, przyspiesza akcję serca oraz rozkurcza mięśnie gładkie dróg oddechowych. Zastosowanie ma w nagłych reakcjach alergicznych, takich jak wstrząs anafilaktyczny czy reakcje alergiczne wywołane przez alergeny, na przykład użądlenia owadów, leki czy pożywienie. EpiPen Jr. jest lekiem na receptę.
EpiPen Senior to lek, który ma zastosowanie w nagłych przypadkach wstrząsu anafilaktycznego lub reakcji alergicznych na alergeny, takie jak użądlenia lub ukąszenia owadów, leki czy pożywienie. Działa poprzez pobudzanie receptorów alfa-adrenergicznych i ß-adrenergicznych. Jest dostępny na receptę.
EURneffy to lek stosowany w nagłych przypadkach reakcji alergicznych (anafilaksji) wywołanych przez użądlenia owadów, pokarmy, leki i inne alergeny. EURneffy jest dostępny wyłącznie na receptę.
Jext to lek dostępny na receptę, który zawiera w swoim składzie adrenaliny. Jest to autoiniektor przeznaczony do natychmiastowego podania dawki adrenaliny w sytuacjach zagrożenia życia, takich jak ciężkie reakcje alergiczne (anafilaksja). Adrenalina działa poprzez szybkie zwężenie naczyń krwionośnych, co pomaga zwiększyć ciśnienie krwi i zmniejszyć obrzęk. Wskazany jest dla osób z potwierdzonymi alergiami, które są narażone na ryzyko wystąpienia ciężkich reakcji alergicznych.
Marcaine-Adrenaline 0,5% to lek miejscowo znieczulający, który jest dostępny wyłącznie w lecznictwie zamkniętym. Charakteryzuje się długim czasem działania i blokuje przekazywanie czucia bólu, ciepła lub zimna przez nerwy. Jest stosowany do znieczulenia nasiękowego, znieczulenia nerwów obwodowych, znieczulenia zewnątrzoponowego oraz do podania nadtwardówkowego lub okołonerwowego. Lek jest dostępny na receptę.
Orabloc to lek stosowany w stomatologii jako środek znieczulający miejscowo. Zawiera substancję czynną artykainę, która blokuje przewodnictwo nerwowe, co prowadzi do znieczulenia. Lek jest dostępny na receptę. Wskazany jest do stosowania u dorosłych, młodzieży i dzieci w wieku powyżej 4 lat do znieczulenia niewielkich obszarów jamy ustnej podczas zabiegów stomatologicznych.
Septanest z adrenaliną 1:100 000 to lek stosowany w stomatologii, który działa jako środek miejscowo znieczulający. Składa się z chlorowodorku artykainy i adrenaliny w postaci winianu. Jest wskazany do stosowania w wszelkich zabiegach zachowawczych i chirurgicznych w stomatologii, gdy pożądane jest osiągnięcie znieczulenia miejscowego o przedłużonym czasie, lub gdy konieczne jest osiągnięcie stanu miejscowej anemizacji. Lek jest dostępny na receptę.
Septanest z adrenaliną 1:200 000 to lek miejscowo znieczulający, który zawiera artykainę i adrenalinę. Jest stosowany do znieczulenia miejscowego w prostych i krótkotrwałych zabiegach stomatologicznych. Lek jest dostępny na receptę. Wskazaniem do jego stosowania jest potrzeba znieczulenia miejscowego podczas zabiegów stomatologicznych u dorosłych, młodzieży oraz dzieci powyżej 4 roku życia (lub o masie ciała powyżej 20 kg).
Ubistesin to lek znieczulający miejscowo, który zawiera substancje czynne o nazwach artikaina i adrenaliny. Lek stosuje się w celu znieczulenia miejscowego podczas zabiegów stomatologicznych i chirurgicznych w jamie ustnej. Ubistesin jest dostępny na receptę.
Xylodont to lek w postaci roztworu do wstrzykiwań, który zawiera dwie substancje czynne: chlorowodorek lidokainy oraz winian adrenaliny. Lek wykazuje działanie miejscowo znieczulające do wszelkich zabiegów zachowawczych i chirurgicznych w stomatologii. Lidokaina działa jako środek miejscowo znieczulający, hamując prądy jonowe odpowiedzialne za powstawanie i rozprzestrzenianie się bodźców w błonie komórkowej neuronu. Jest dostępny na receptę.
Adrenalina (epinefryna) – to silnie działający lek stosowany w nagłych przypadkach. Mechanizm działania adrenaliny jest złożony i wiąże się z pobudzaniem receptorów alfa- i beta-adrenergicznych. Lek zwęża naczynia krwionośne, rozszerza oskrzela i pobudza kurczliwość mięśnia sercowego. Ponadto adrenalina łagodzi pokrzywkę, świąd i obrzęk naczynioruchowy, który jest związany z anafilaksją. Wskazaniem do stosowania adrenaliny jest doraźne leczenie ostrych, nagłych reakcji alergicznych, które mogą być wywołane przez pokarmy, ukąszenia, leki, użądlenia owadów lub inne alergeny, wstrząs anafilaktyczny, nagłe zatrzymanie krążenia, napad astmy oskrzelowej i ciężka bradykardia.
Adrenalina dostępna jest w postaci ampułko-strzykawki, roztworu do wstrzykiwań we wstrzykiwaczu oraz roztworu do wstrzykiwań (ampułki).
Możliwe działania niepożądane (najczęstsze): ból głowy, zawroty głowy, osłabienie, bladość, kołatanie serca, niepokój, pobudliwość nerwowa, trudności w oddychaniu, nudności, wymioty, nadmierna potliwość, zimne kończyny.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Adrenalina, znana również pod nazwą epinefryna, to jeden z najważniejszych hormonów w organizmie człowieka oraz kluczowy lek ratujący życie w medycynie ratunkowej. Ta fascynująca substancja, nazywana często „hormonem strachu”, jest produkowana naturalnie przez nadnercza i odgrywa kluczową rolę w reakcji „walcz lub uciekaj”, przygotowując organizm do radzenia sobie z sytuacjami stresowymi. Jednocześnie syntetyczna adrenalina stanowi pierwszy wybór w leczeniu anafilaksji – groźnej dla życia reakcji alergicznej, oraz w resuscytacji krążeniowo-oddechowej podczas zatrzymania akcji serca. Zrozumienie mechanizmów działania adrenaliny, jej zastosowań klinicznych oraz potencjalnych działań niepożądanych ma kluczowe znaczenie zarówno dla pacjentów cierpiących na ciężkie alergie, jak i dla wszystkich, którzy chcą lepiej poznać działanie tego niezwykłego związku chemicznego.
Adrenalina, chemicznie określana jako epinefryna, należy do grupy związków zwanych katecholaminami. Jest to zarówno hormon, jak i neuroprzekaźnik, produkowany głównie przez rdzeń nadnerczy – wewnętrzną część gruczołów nadnercza położonych nad nerkami. Niewielkie ilości adrenaliny wytwarzają również niektóre neurony w rdzeniu przedłużonym. Substancja ta posiada unikalną zdolność wiązania się z receptorami adrenergicznymi rozmieszczonymi w całym organizmie, wywołując szereg życiowo ważnych efektów fizjologicznych.
Mechanizm działania adrenaliny opiera się na jej zdolności do aktywacji receptorów alfa i beta-adrenergicznych. W małych dawkach adrenalina wykazuje większe powinowactwo do receptorów beta, co prowadzi do rozszerzenia oskrzeli i wzmocnienia akcji serca. Przy wyższych stężeniach aktywuje także receptory alfa, powodując skurcz naczyń krwionośnych i wzrost ciśnienia tętniczego. Ta zależność dawka-odpowiedź czyni adrenalinę niezwykle wszechstronnym narzędziem terapeutycznym, pozwalającym na precyzyjne dostosowanie efektów do potrzeb klinicznych.
Działanie adrenaliny na poszczególne receptory jest bardzo specyficzne. Aktywacja receptorów alfa-1 prowadzi do skurczu mięśni gładkich naczyń krwionośnych, rozszerzenia źrenic oraz skurczu zwieraczy jelitowych. Receptory beta-1, zlokalizowane głównie w sercu, po stymulacji przez adrenalinę zwiększają częstość akcji serca, siłę skurczów mięśnia sercowego oraz uwalnianie reniny przez nerki. Z kolei receptory beta-2, obecne w oskrzelach i mięśniach szkieletowych, po aktywacji powodują rozszerzenie dróg oddechowych oraz rozszerzenie naczyń krwionośnych zaopatrujących mięśnie.
Adrenalina pełni fundamentalną rolę w przygotowaniu organizmu do reakcji na stres, znanej jako mechanizm „walcz lub uciekaj”. Gdy hipotalamus – centrum kontrolne mózgu – wykrywa potencjalne zagrożenie, wysyła sygnały prowadzące do uwolnienia adrenaliny z nadnerczy. Hormon ten błyskawicznie dostaje się do krwioobiegu i w ciągu sekund wywołuje szereg zmian fizjologicznych mających na celu maksymalizację szans przeżycia w niebezpiecznej sytuacji.
Pod wpływem adrenaliny dochodzi do charakterystycznych zmian w funkcjonowaniu różnych układów organizmu. Układ krążenia reaguje zwiększeniem częstości akcji serca i siły skurczów, co prowadzi do wzrostu ciśnienia tętniczego i lepszego ukrwienia życiowo ważnych narządów. Jednocześnie naczynia krwionośne w skórze i układzie trawiennym ulegają zwężeniu, przekierowując krew do mięśni szkieletowych, serca i mózgu. W układzie oddechowym adrenalina powoduje rozszerzenie oskrzeli, ułatwiając dopływ tlenu do płuc i jego transport do tkanek.
Wątroba pod wpływem adrenaliny intensyfikuje proces glikogenolizy, uwalniając glukozę do krwioobiegu i zapewniając dodatkową energię dla pracujących mięśni. Źrenice ulegają rozszerzeniu, poprawiając percepcję wzrokową i umożliwiając lepszą ocenę sytuacji. Mięśnie szkieletowe otrzymują zwiększony dopływ krwi i tlenu, co pozwala na szybsze i silniejsze reakcje motoryczne. Wszystkie te zmiany mają charakter adaptacyjny i służą zwiększeniu szans przeżycia w sytuacjach zagrożenia.
W praktyce medycznej syntetyczna adrenalina znalazła szerokie zastosowanie dzięki swoim unikalnym właściwościom farmakologicznym. Agencja ds. Żywności i Leków w Stanach Zjednoczonych (FDA) zatwierdziła stosowanie adrenaliny w trzech głównych wskazaniach: leczeniu reakcji nadwrażliwości typu I (w tym anafilaksji), zwiększaniu średniego ciśnienia tętniczego u dorosłych pacjentów z hipotensją związaną z wstrząsem septycznym oraz indukcji mydriazy podczas zabiegów wewnątrzgałkowych.
Najważniejszym i najczęstszym zastosowaniem adrenaliny jest leczenie anafilaksji – potencjalnie śmiertelnej reakcji alergicznej, która może wystąpić w odpowiedzi na różne alergeny, takie jak jady owadów, pokarmy, leki czy latex. Anafilaksja charakteryzuje się gwałtownym początkiem i może prowadzić do obrzęku krtani, skurczu oskrzeli, spadku ciśnienia tętniczego i zatrzymania krążenia. Adrenalina przeciwdziała wszystkim tym niebezpiecznym objawom poprzez rozszerzenie dróg oddechowych, zwiększenie siły skurczów serca i zwężenie naczyń obwodowych.
W resuscytacji krążeniowo-oddechowej adrenalina stanowi lek pierwszego wyboru przy różnych formach zatrzymania krążenia, w tym asystolii, migotaniu komór, bezpulsowej czynności elektrycznej czy bezpulsowym częstoskurczu komorowym. Mechanizm jej działania w tym kontekście opiera się na wpływie receptorów alfa-adrenergicznych, które zwiększają rozkurczowe ciśnienie tętnicze poprzez zwężenie naczyń obwodowych i poprawę tonu aortalnego. To z kolei prowadzi do zwiększenia perfuzji wieńcowej, która jest kluczowa dla przywrócenia spontanicznej czynności krążenia.
Podanie domięśniowe pozostaje złotym standardem w leczeniu anafilaksji poza oddziałami intensywnej terapii. Zalecana dawka dla dorosłych wynosi 0,3-0,5 mg (1:1000), a dla dzieci 0,01 mg/kg masy ciała, maksymalnie 0,5 mg na dawkę. Iniekcję wykonuje się w środkową część przedniej części uda, co zapewnia szybką absorpcję i bezpieczny profil działań niepożądanych. Zaletą tego sposobu podania jest możliwość powtarzania iniekcji co 10-15 minut w przypadku braku poprawy stanu pacjenta.
Podanie dożylne jest zastrzeżone dla najcięższych przypadków anafilaksji z głęboką hipotensją lub zatrzymaniem krążenia, gdy podanie domięśniowe okazuje się niewystarczające. W takich sytuacjach stosuje się roztwór o stężeniu 1:10000 (0,1 mg/ml), podawany powoli w ciągu 5 minut. Dawka dla dorosłych wynosi zwykle 0,1 mg, jednak wymaga to stałego monitorowania elektrokardiograficznego ze względu na zwiększone ryzyko zaburzeń rytmu serca.
W resuscytacji krążeniowo-oddechowej zalecana dawka adrenaliny wynosi 1 mg dożylnie lub doszpnikowo co 3-5 minut do momentu przywrócenia spontanicznej czynności krążenia. W przypadku braku dostępu naczyniowego można zastosować podanie dotchawicze w dawce 2-2,5 mg rozcieńczonej w 10 ml soli fizjologicznej.
| Wskazanie | Droga podania | Dawka dorosły | Dawka dzieci | Częstość podania |
|---|---|---|---|---|
| Anafilaksja | Domięśniowa | 0,3-0,5 mg | 0,01 mg/kg (max 0,5 mg) | Co 10-15 min |
| Ciężka anafilaksja | Dożylna | 0,1 mg | 0,01 mg/kg | Jednokrotnie |
| Zatrzymanie krążenia | Dożylna/Doszpikowa | 1 mg | 0,01 mg/kg (max 1 mg) | Co 3-5 min |
Adrenalina odgrywa kluczową rolę w farmakoterapii wielu stanów nagłych i chorób przewlekłych. W Polsce, podobnie jak w innych krajach, stosuje się różne preparaty zawierające adrenalinę, dostosowane do specyficznych wskazań medycznych.
W leczeniu anafilaksji podstawowym lekiem ratującym życie jest adrenalina w postaci automatycznych wstrzykiwaczy, takich jak EpiPen, Anapen czy Emerade. Substancje czynne dostępne w Polsce to głównie adrenalina w postaci adrenaliny wodorowęglan (epinephrine hydrochloride) oraz adrenalina winoranu (epinephrine bitartrate). Te preparaty umożliwiają szybkie samopodanie leku przez pacjenta lub osobę mu pomagającą, co może zadecydować o życiu w sytuacji zagrożenia.
W przypadku ciężkiej astmy oskrzelowej nieodpowiadającej na standardowe leczenie bronchodilatatorami, może być stosowana nebulizacja z roztworem adrenaliny racemicznej. Jest to mieszanina w stosunku 1:1 dwóch enancjomerów adrenaliny, przy czym aktywną formą jest L-adrenalina. W Polsce dostępne są preparaty do nebulizacji zawierające adrenalinę, stosowane szczególnie u dzieci z osłoną krtani.
W wstrząsie septycznym, gdy inne wazopresory okazują się niewystarczające, adrenalina może być stosowana w ciągłym wlewie dożylnym. Typowe dawki początkowe wynoszą 0,1-1,0 μg/kg/min, z możliwością zwiększenia w zależności od odpowiedzi hemodynamicznej pacjenta. W takich przypadkach często łączy się ją z innymi lekami wazoaktywnymi, takimi jak noradrenalina (norepinefryna), dopamina czy wazopresyna.
W zabiegach okulistycznych adrenalina jest używana do utrzymania mydriazy i kontroli ciśnienia śródgałkowego. Stosuje się ją również w połączeniu z miejscowymi środkami znieczulającymi, takimi jak lidokaina czy bupiwakaina, w celu przedłużenia czasu działania i zmniejszenia krwawienia podczas zabiegów chirurgicznych.
Stosowanie adrenaliny, choć często ratujące życie, może wiązać się z szeregiem działań niepożądanych, które wynikają z jej wpływu na układ współczulny. Najczęstsze objawy niepożądane obejmują tachykardię (przyspieszenie akcji serca), nadciśnienie tętnicze, ból głowy, lęk i niepokój, drżenia, bladość skóry oraz pocenie. Te objawy są zwykle przejściowe i ustępują w miarę metabolizowania leku, zazwyczaj w ciągu 1-2 godzin od podania.
Do poważnych działań niepożądanych, występujących rzadko, należą zaburzenia rytmu serca, w tym niebezpieczne arytmie komorowe, zawał serca (szczególnie u pacjentów z chorobą wieńcową), udar mózgu spowodowany nagłym wzrostem ciśnienia tętniczego oraz obrzęk płuc. Przypadkowe podanie adrenaliny do palców, dłoni czy stóp może prowadzić do niedokrwienia tkanek i martwicy ze względu na silne działanie naczynioskurczowe.
Przeciwwskazania względne do stosowania adrenaliny obejmują ciężką chorobę wieńcową, niekontrolowane nadciśnienie tętnicze, nadczynność tarczycy, cukrzycę z powikłaniami naczyniowymi oraz chorobę Parkinsona. Jednak w sytuacjach zagrożenia życia, takich jak anafilaksja czy zatrzymanie krążenia, nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do stosowania adrenaliny – korzyści zdecydowanie przeważają nad ryzykiem.
Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów w podeszłym wieku, którzy częściej cierpią na choroby sercowo-naczyniowe i mogą być bardziej wrażliwi na działania niepożądane adrenaliny. U tych chorych zaleca się rozpoczynanie od najmniejszych efektywnych dawek i ścisłe monitorowanie parametrów życiowych.
| Układ | Działania niepożądane |
|---|---|
| Sercowo-naczyniowy | Tachykardia, nadciśnienie, arytmie, ból w klatce piersiowej, zawał serca |
| Neurologiczny | Ból głowy, zawroty głowy, lęk, niepokój, drżenia, omamy |
| Oddechowy | Duszność, obrzęk płuc (rzadko) |
| Skórno-naczyniowy | Bladość, pocenie, martwica w miejscu podania (przy błędnym podaniu) |
| Metaboliczny | Hiperglikemia, hipokalemia, kwasica mleczanowa |
Adrenalina może wchodzić w istotne interakcje z wieloma innymi lekami, co wymaga szczególnej uwagi ze strony lekarzy i farmaceutów. Inhibitory MAO (oksydazy monoaminowej), takie jak fenelzyna, moklobemid czy selegilina, znacząco nasilają i przedłużają działanie adrenaliny poprzez blokowanie jej metabolizmu. Pacjenci przyjmujący te leki wymagają redukcji dawki adrenaliny i ścisłego monitorowania.
Beta-blokery nieselektywne, takie jak propranolol czy nadolol, mogą prowadzić do niebezpiecznego wzrostu ciśnienia tętniczego po podaniu adrenaliny. Mechanizm ten wynika z zablokowania receptorów beta-2 odpowiedzialnych za rozszerzanie naczyń, pozostawiając nieopozycjonowane działanie receptorów alfa. W takich przypadkach może dojść do paradoksalnego nadciśnienia i ryzyka krwotoku śródmózgowego.
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, takie jak amitryptylina czy imipramina, mogą wzmacniać działanie układu współczulnego i nasilać efekty adrenaliny. Podobnie działają niektóre antyhistaminiki, szczególnie te o działaniu sedatywnym, które mogą wydłużać czas działania adrenaliny poprzez wpływ na jej metabolizm w wątrobie.
Leki antycholinergiczne, w tym atropina czy skopolamina, mogą nasilać efekty sercowe adrenaliny, prowadząc do znacznej tachykardii. Z kolei digoksyna i inne glikozydy naparstnicy zwiększają ryzyko wystąpienia niebezpiecznych zaburzeń rytmu serca w połączeniu z adrenaliną.
Prawidłowe przechowywanie preparatów zawierających adrenalinę ma kluczowe znaczenie dla zachowania ich skuteczności i bezpieczeństwa. Adrenalina jest substancją wrażliwą na działanie światła, powietrza i wysokiej temperatury, co może prowadzić do jej degradacji i utraty właściwości terapeutycznych.
Automatyczne wstrzykiwacze adrenaliny powinny być przechowywane w temperaturze pokojowej (15-25°C), z dala od bezpośredniego działania światła słonecznego i źródeł ciepła. Nie należy pozostawiać ich w samochodzie, szczególnie latem, gdy temperatura może znacznie przekroczyć bezpieczne wartości. Zamrażanie również jest przeciwwskazane, ponieważ może uszkodzić mechanizm wstrzykiwacza i wpłynąć na biodostępność leku.
Roztwory adrenaliny ulegają charakterystycznym zmianom w przypadku degradacji. Świeży roztwór powinien być bezbarwny i przezroczysty. Różowe zabarwienie wskazuje na częściową oksydację do adrenochromu, podczas gdy brązowe zabarwienie świadczy o dalszej degradacji do melaniny. Takie roztwory należy natychmiast wyrzucić i zastąpić świeżymi preparatami.
Data ważności na opakowaniu musi być regularnie sprawdzana, ponieważ przeterminowana adrenalina może być nieskuteczna w sytuacjach zagrożenia życia. Zaleca się wymianę automatycznych wstrzykiwaczy co 12-18 miesięcy, w zależności od daty ważności podanej przez producenta.
Adrenalina może być bezpiecznie stosowana u dzieci w odpowiednio dostosowanych dawkach. U kobiet w ciąży klasyfikowana jest jako lek kategorii C według dawnej klasyfikacji FDA, co oznacza, że badania na zwierzętach wykazały pewne ryzyko teratogenne, ale korzyści mogą przeważać nad ryzykiem. W sytuacjach zagrożenia życia, takich jak anafilaksja, adrenalina powinna być podana bez wahania, gdyż nieleczona anafilaksja stanowi większe zagrożenie dla matki i płodu niż sam lek.
Działanie adrenaliny jest stosunkowo krótkie – po podaniu domięśniowym efekty utrzymują się zazwyczaj 10-20 minut, podczas gdy po podaniu dożylnym działanie może trwać jedynie 5-10 minut. Z tego powodu w przypadku ciężkiej anafilaksji może być konieczne powtarzanie dawek. Po podaniu adrenaliny zawsze należy wezwać pomoc medyczną, ponieważ objawy alergiczne mogą powrócić po ustąpieniu działania leku.
Choroby serca, w tym choroba wieńcowa czy zaburzenia rytmu, stanowią względne przeciwwskazanie do stosowania adrenaliny. Jednak w sytuacjach zagrożenia życia korzyści przeważają nad ryzykiem. U takich pacjentów może być konieczne użycie mniejszych dawek i ścisłe monitorowanie parametrów sercowych. Decyzja o podaniu adrenaliny powinna zawsze uwzględniać stosunek korzyści do ryzyka.
Przedawkowanie adrenaliny objawia się nasileniem typowych działań niepożądanych: bardzo szybką akcją serca (powyżej 150 uderzeń na minutę), znacznym wzrostem ciśnienia tętniczego, silnymi bólami głowy, drżeniami, wyraźnym niepokojem czy lękiem. W ciężkich przypadkach może dojść do zaburzeń rytmu serca, obrzęku płuc czy udaru. W przypadku podejrzenia przedawkowania należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe.
Adrenalina nie powoduje uzależnienia w rozumieniu farmakologicznym. Jest to naturalny hormon produkowany przez organizm, a podawane zewnętrznie dawki mają charakter leczniczy i są stosowane głównie w sytuacjach ratujących życie. Nie występuje zjawisko tolerancji czy zespołu odstawienia charakterystyczne dla substancji uzależniających.
Automatyczny wstrzykiwacz należy wymienić, gdy upłynął termin ważności podany na etykiecie, gdy roztwór zmienił kolor (różowy lub brązowy zamiast bezbarwnego), gdy pojawił się osad lub roztwór stał się mętny, lub gdy mechanizm wstrzykiwacza został uszkodzony. Regularnie należy sprawdzać okienko kontrolne w urządzeniu – roztwór powinien być przezroczysty i bezbarwny.
Adrenalina nie jest stosowana profilaktycznie u pacjentów z alergią. Zamiast tego osoby z ryzykiem anafilaksji powinny nosić ze sobą automatyczny wstrzykiwacz i używać go dopiero po wystąpieniu objawów ciężkiej reakcji alergicznej. Profilaktyka polega raczej na unikaniu znanych alergenów i edukacji pacjenta oraz jego otoczenia na temat rozpoznawania objawów anafilaksji i prawidłowego użycia adrenaliny.
Tak, adrenalina może wpływać na niektóre wyniki badań. Może powodować przejściowy wzrost poziomu glukozy we krwi poprzez stymulację glikogenolizy w wątrobie, obniżenie poziomu potasu w surowicy oraz wzrost stężenia kwasu mlekowego. Może również wpływać na wyniki badań funkcji tarczycy i poziom niektórych hormonów. O zastosowaniu adrenaliny należy poinformować lekarza przed wykonywaniem badań laboratoryjnych.
