Persen Noc to lek roślinny dostępny bez recepty, który zawiera suchy wyciąg z korzenia kozłka lekarskiego. Działa łagodnie uspokajająco i nasennie, zmniejszając pobudzenie, napięcie i uczucie niepokoju. Jest stosowany w celu łagodzenia zaburzeń snu oraz łagodnych stanów napięcia nerwowego, takich jak zmęczenie, nerwowość i rozdrażnienie. Przeznaczony jest dla dorosłych i młodzieży powyżej 12 roku życia.
Pinexet to lek przeciwpsychotyczny, który zawiera substancję czynną o nazwie kwetiapina. Jest stosowany w leczeniu schizofrenii oraz choroby afektywnej dwubiegunowej, w tym w leczeniu epizodów maniakalnych o umiarkowanym lub ciężkim nasileniu. Dodatkowo, Pinexet jest stosowany do zapobiegania nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej (epizodom mieszanym, manii lub depresji) u pacjentów, którzy reagowali na wcześniejsze leczenie kwetiapiną. Lek jest dostępny na receptę.
Pinexet SR to lek przeciwpsychotyczny, który zawiera substancję czynną kwetiapinę. Jest stosowany w leczeniu schizofrenii oraz choroby afektywnej dwubiegunowej. Lek ten hamuje oddziaływanie na receptory serotoninowe i dopaminowe w mózgu. Pinexet SR jest skuteczny w leczeniu epizodów depresyjnych w przebiegu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych.
Piracetam Espefa to lek nootropowy, który ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie mózgu. Dzięki niemu krew przepływa przez naczynia mózgowe z większą łatwością, a jednocześnie nie powoduje ich rozszerzenia. Dodatkowo, lek ten zwiększa wykorzystanie tlenu oraz zużycie glukozy w niedokrwionej tkance mózgowej. Jest stosowany w leczeniu mioklonii pochodzenia korowego, zaburzeń dyslektycznych u dzieci równocześnie z terapią logopedyczną oraz w leczeniu zawrotów głowy. Lek jest dostępny na receptę.
Piracetam Medana to lek w postaci tabletek powlekanych, który wpływa na przemiany energetyczne w komórkach ośrodkowego układu nerwowego (OUN), zwiększając wykorzystanie tlenu i glukozy. Jest stosowany w leczeniu mioklonii pochodzenia korowego, zaburzeń dyslektycznych u dzieci równocześnie z terapią logopedyczną, oraz zawrotów głowy pochodzenia ośrodkowego i obwodowego. Lek jest dostępny na receptę.
Piracetam Mylan to lek nootropowy, który poprawia metabolizm komórek nerwowych. Dzięki swoim właściwościom zwiększa przepływ krwi przez naczynia w mózgu oraz zwiększa wykorzystanie tlenu i zużycie glukozy w niedokrwionej tkance mózgowej. Jest stosowany u osób dorosłych w leczeniu mioklonii pochodzenia korowego (mimowolne skurcze mięśni) oraz w leczeniu zawrotów głowy. U dzieci od 8 roku życia oraz u osób dorosłych stosowany jest w leczeniu dysleksji (zaburzenia mowy i problemy z czytaniem, które nie są wynikiem upośledzonej inteligencji) w połączeniu z odpowiednimi środkami, takimi jak terapia logopedyczna. Lek jest dostępny na receptę.
Piracetamum 123ratio to lek z grupy leków nootropowych, które oddziałują na komórki nerwowe i wspomagają krążenie krwi w mózgu. Lek ten zmniejsza lepkość krwi, zwiększa przepływ krwi przez naczynia w mózgu, bez działania rozszerzającego naczynia, zwiększa też wykorzystanie tlenu i zużycie glukozy w niedokrwionej tkance mózgowej. Stosowany jest w leczeniu mioklonii pochodzenia korowego, zaburzeń dyslektycznych u dzieci równocześnie z terapią logopedyczną, oraz zawrotów głowy pochodzenia ośrodkowego i obwodowego. Jest dostępny na receptę.
Pixigan to lek, który zawiera substancję czynną bupropion. Jest przepisywany przez lekarzy w celu zwalczania depresji. Działanie leku polega na wpływaniu na noradrenalinę i dopaminę – substancje chemiczne w mózgu, które wpływają na nastrój i emocje. Lek jest dostępny na receptę.
Poetra to lek zawierający kwetiapinę, substancję aktywną z grupy atypowych leków przeciwpsychotycznych. Kwetiapina działa głównie przez blokadę receptorów dopaminergicznych i serotoninergicznych w mózgu. Jest stosowana w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych, w tym schizofrenii, zaburzeń afektywnych dwubiegunowych i ciężkich epizodów depresji. Lek jest dostępny na receptę.
Polmatine to lek doustny, który zawiera substancję czynną memantynę. Jest stosowany w leczeniu pacjentów z chorobą Alzheimera o nasileniu umiarkowanym do ciężkim. Działa poprzez modyfikowanie skutków patologicznie zwiększonych poziomów glutaminianu, które mogą prowadzić do zaburzeń funkcji komórek nerwowych. Lek jest dostępny na receptę.
Polsen to lek o działaniu nasennym, który zawiera substancję czynną zolpidem. Jest stosowany w krótkotrwałym leczeniu bezsenności. Lek jest dostępny na receptę. Przyjmowanie leku Polsen może prowadzić do uzależnienia psychicznego i fizycznego. Ryzyko to zwiększa się proporcjonalnie do wielkości dawki i długości czasu jej stosowania i jest większe u pacjentów z uzależnieniem od leków lub alkoholu w wywiadzie.
Prabegin to lek na receptę, którego substancją czynną jest pregabalina. Jest ona pochodną kwasu gamma-aminomasłowego. Prabegin stosuje się w leczeniu pewnych typów padaczki (napadów częściowych, które są lub nie są wtórnie uogólnione) u dorosłych. Lek ten jest również wskazany w leczeniu uogólnionych zaburzeń lękowych (GAD) u osób dorosłych.
Pragiola to lek dostępny na receptę, który zawiera substancję czynną pregabalinę. Jest to lek z grupy przeciwpadaczkowych, stosowany również w leczeniu bólu neuropatycznego oraz uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych. Pragiola występuje w postaci kapsułek w różnych dawkach, od 25 mg do 300 mg.
Pralex to lek przeciwdepresyjny, który zawiera escytalopram z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Jest stosowany w leczeniu dużych epizodów depresji oraz różnego rodzaju zaburzeń lękowych, takich jak zaburzenia lękowe z napadami lęku z agorafobią lub bez niej, fobia społeczna, zaburzenia lękowe uogólnione, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Lek jest dostępny tylko na receptę.
Lek Pram jest lekiem przeciwdepresyjnym, który zawiera substancję czynną cytalopram. Jest to tzw. selektywny inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), który hamuje wychwyt neuroprzekaźników serotoniny w komórkach mózgu. Pram jest stosowany w leczeniu zaburzeń nastroju i zaburzeń depresyjnych, w leczeniu lęku napadowego oraz w leczeniu zaburzeń lękowych (zaburzenia obsesyjno-kompulsywne). Jest dostępny na receptę.
Pramatis to lek przeciwdepresyjny, który zawiera substancję czynną escytalopram. Jest to selektywny inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), który zwiększa stężenie serotoniny w mózgu. Pramatis stosuje się w leczeniu depresji i różnych zaburzeń lękowych, takich jak zaburzenie lękowe z napadami lęku, z agorafobią lub bez agorafobii, fobia społeczna, zaburzenie lękowe uogólnione i zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. Lek jest dostępny na receptę.
Pramogen to lek przeciwdepresyjny, który zwiększa poziom serotoniny w mózgu. Serotonina jest ważnym neuroprzekaźnikiem, niezbędnym do prawidłowej pracy mózgu. Lek ten jest stosowany w psychiatrii, do leczenia depresji oraz różnego rodzaju zaburzeń lękowych. Pramogen jest dostępny na receptę.
Pramolan to lek uspokajający, przeciwlękowy oraz oprawiający nastrój. Ponadto lek zmniejsza przygnębienie, poprawia samopoczucie i ułatwia zasypianie. Wydawany jest na receptę i nie podlega refundacji.
Pratyria to lek przeciwpsychotyczny zawierający paliperydon, stosowany głównie w leczeniu podtrzymującym objawów schizofrenii u dorosłych pacjentów. Pratyria jest dostępna wyłącznie na receptę.
Preato to lek na receptę, który zawiera substancję czynną pregabalinę. Należy do grupy leków stosowanych w leczeniu padaczki, bólu neuropatycznego i uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych. Jest dostępny w postaci tabletek.
Prefaxine to lek przeciwdepresyjny, który należy do grupy leków zwanych inhibitorami zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny (SNRI). Leki z tej grupy stosowane są w leczeniu depresji oraz innych chorób, takich jak zaburzenia lękowe. Substancją czynną leku jest wenlafaksyna. Lek dostępny jest w trzech dawkach: 37,5 mg, 75 mg i 150 mg. Preparat Prefaxine jest wydawany wyłącznie na receptę.
Pregabalin Accord to lek na receptę, który zawiera substancję czynną pregabalinę, będącą pochodną kwasu gamma-aminomasłowego (GABA). Jest stosowany w leczeniu padaczki, bólu neuropatycznego oraz uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych. Dawkowanie leku ustala lekarz, a zalecana dawka wynosi od 150 mg do 600 mg na dobę. Lek ten jest dostępny w postaci kapsułek twardych.
Pregabalin Alkem to lek przeciwpadaczkowy, który jest również stosowany w leczeniu bólu neuropatycznego oraz uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych. Jest to lek na receptę. Wskazania do stosowania obejmują ból neuropatyczny pochodzenia obwodowego i ośrodkowego, skojarzone napady padaczkowe częściowe, które są lub nie są wtórnie uogólnione, oraz uogólnione zaburzenia lękowe.
Pregabalin Aurovitas to lek stosowany w leczeniu padaczki, bólu neuropatycznego i uogólnionych zaburzeń lękowych (ang. Generalised Anxiety Disorder, GAD) u dorosłych. Jest częścią grupy leków stosowanych w leczeniu padaczki, bólu neuropatycznego i Perturbação de Ansiedade Generalizada (PAG) u dorosłych. Pregabalina Aurovitas jest stosowana w leczeniu bólu neuropatycznego spowodowanego uszkodzeniem nerwów. Jest dostępny na receptę.
Pregabalin McCrowley and Hughes to lek, który jest dostępny na receptę. Jest to lek przeciwpadaczkowy, który jest również stosowany w leczeniu bólu neuropatycznego pochodzenia obwodowego i ośrodkowego oraz uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych. Pregabalina, substancja czynna tego leku, jest pochodną kwasu gamma-aminomasłowego (GABA).
Pregabalin Medreg to lek, który jest stosowany w leczeniu bólu neuropatycznego pochodzenia obwodowego i ośrodkowego u dorosłych. Jest również wskazany w leczeniu skojarzonym napadów częściowych u dorosłych, które są lub nie są wtórnie uogólnione. Ponadto, lek ten jest stosowany w leczeniu uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych. Pregabalin Medreg jest dostępny na receptę.
Pregabalin Mylan to lek w postaci kapsułek twardych, zawierający pregabalinę. Należy do grupy leków stosowanych w leczeniu padaczki, bólu neuropatycznego i uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych. Jest dostępny na receptę. Wskazany jest do stosowania zarówno podczas bólu neuropatycznego pochodzenia obwodowego i ośrodkowego dorosłych, jak i leczenia uogólnionych zaburzeń lękowych.
Pregabalin Mylan Pharma to lek w postaci kapsułek twardych, zawierający substancję czynną – pregabalinę. Należy do grupy leków stosowanych w leczeniu padaczki, bólu neuropatycznego i uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych. Jest dostępny na receptę. Wskazany jest do stosowania zarówno podczas bólu neuropatycznego pochodzenia obwodowego i ośrodkowego u dorosłych, jak i leczenia uogólnionych zaburzeń lękowych.
Pregabalin NeuroPharma to lek, który należy do grupy leków stosowanych w leczeniu padaczki, bólu neuropatycznego i uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych. Jest stosowany w leczeniu długotrwałego bólu spowodowanego uszkodzeniem nerwów. Lek ten jest dostępny na receptę. Pregabalin NeuroPharma jest przeznaczony wyłącznie do stosowania doustnego.
Pregabalin Pfizer to lek dostępny na receptę, który zawiera substancję czynną pregabalinę. Jest to pochodna kwasu gamma-aminomasłowego o działaniu przeciwbólowym i przeciwdrgawkowym. Lek jest stosowany w leczeniu bólu neuropatycznego pochodzenia obwodowego i ośrodkowego, padaczki oraz uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych.
Pregabalin Reddy to lek przeciwpadaczkowy, który należy do grupy pochodnych kwasu gamma-aminomasłowego. Jest on najczęściej stosowany jako leczenie uzupełniające w napadach częściowych u dorosłych z padaczką. Lek ten może również być stosowany w leczeniu bólu neuropatycznego u dorosłych, zarówno o pochodzeniu obwodowym, jak i ośrodkowym, oraz w leczeniu zaburzeń lękowych u dorosłych. Jest dostępny na receptę.
Pregabalin Sandoz to lek w postaci kapsułek twardych, zawierający pregabalinę. Należy do grupy leków stosowanych w leczeniu padaczki, bólu neuropatycznego i uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych. Jest dostępny na receptę. Wskazania do stosowania to leczenie skojarzone napadów częściowych u dorosłych, które są lub nie są wtórnie uogólnione, leczenie uogólnionych zaburzeń lękowych (GAD) u osób dorosłych oraz leczenie bólu neuropatycznego pochodzenia obwodowego i ośrodkowego.
Pregabalin Sandoz GmbH to lek w postaci kapsułek twardych, zawierający substancję czynną pregabalinę. Należy do grupy leków stosowanych w leczeniu padaczki, bólu neuropatycznego i uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych. Jest wskazany w leczeniu bólu neuropatycznego pochodzenia obwodowego i ośrodkowego oraz w leczeniu skojarzonym napadów częściowych u dorosłych, które są lub nie są wtórnie uogólnione. Lek jest dostępny na receptę.
Pregabalin Teva to lek przeciwpadaczkowy, który jest pochodną kwasu gamma-aminomasłowego. Jest stosowany w leczeniu padaczki, bólu neuropatycznego oraz uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych. Lek jest dostępny na receptę. Wskazania do stosowania pregabaliny obejmują leczenie wspomagające napadów częściowych u dorosłych, które są lub nie są wtórnie uogólnione. Ponadto, można go stosować w leczeniu bólu neuropatycznego pochodzenia obwodowego i ośrodkowego u dorosłych oraz uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych.
Pregabalin Zentiva to lek przeciwpadaczkowy, który jest dostępny wyłącznie na receptę. Jest stosowany w leczeniu bólu neuropatycznego pochodzenia obwodowego i ośrodkowego u dorosłych. Początkowo zaleca się przyjmowanie od 150 do 600 mg leku na dobę, w 2 lub 3 dawkach podzielonych. Lek ten jest również stosowany w leczeniu skojarzonym w terapii napadów padaczkowych częściowych u pacjentów dorosłych oraz w leczeniu uogólnionych zaburzeń lękowych.
Pregagamma to lek, którego substancją czynną jest pregabalina. Jest to lek przeciwpadaczkowy, który należy do grupy pochodnych kwasu gamma-aminomasłowego. Najczęściej stosowany jest jako leczenie uzupełniające w napadach częściowych u dorosłych z padaczką. Lek ten może również być stosowany w leczeniu bólu neuropatycznego u dorosłych, zarówno o pochodzeniu obwodowym, jak i ośrodkowym, oraz w leczeniu zaburzeń lękowych u dorosłych. Pregagamma jest dostępny na receptę.
Pregamid to lek, który zawiera substancję czynną pregabalinę. Jest to pochodna kwasu gamma-aminomasłowego o działaniu przeciwbólowym i przeciwdrgawkowym. Pregamid jest stosowany w leczeniu bólu neuropatycznego pochodzenia ośrodkowego i obwodowego u dorosłych, a także w leczeniu uogólnionych zaburzeń lękowych. Jest dostępny na receptę.
Preglenix to lek, którego substancją czynną jest pregabalina. Jest ona pochodną kwasu gamma-aminomasłowego o działaniu przeciwbólowym i przeciwdrgawkowym. Preglenix jest wskazany w leczeniu bólu neuropatycznego pochodzenia obwodowego i ośrodkowego u dorosłych. Jest to lek na receptę.
Preheftari to lek zawierający substancję czynną aripiprazol, który jest stosowany głównie w leczeniu schizofrenii oraz epizodów maniakalnych. Aripiprazol jest atypowym lekiem przeciwpsychotycznym, który częściowo wiąże się z receptorem dopaminowym D2 i serotoninowym 5-HT1A, pobudzając przekazywanie za ich pośrednictwem określonych sygnałów. Lek ten jest dostępny na receptę.
Promazin Jelfa to lek zawierający promazyny chlorowodorek, który należy do grupy neuroleptyków. Wykazuje działanie umiarkowane uspokajające i przeciwpsychotyczne, a także słabe działanie przeciwautystyczne i przeciwwymiotne. Wskazania do stosowania to krótkotrwałe leczenie wspomagające umiarkowanego lub ciężkiego pobudzenia psychoruchowego oraz leczenie pobudzenia i niepokoju u osób w podeszłym wieku. Lek jest dostępny na receptę.
Promazine Hasco to lek przeciwpsychotyczny, który zawiera substancję czynną promazynę. Jest stosowany w krótkotrwałym leczeniu wspomagającym umiarkowanego lub ciężkiego pobudzenia psychoruchowego oraz w leczeniu pobudzenia i niepokoju u osób w podeszłym wieku. Lek jest dostępny na receptę.
Quentapil to lek przeciwpsychotyczny, który zawiera substancję czynną kwetiapinę. Jest stosowany w leczeniu schizofrenii, umiarkowanych lub ciężkich epizodów maniakalnych oraz w zapobieganiu nawrotom choroby u pacjentów ze stabilną schizofrenią. Lek jest dostępny na receptę.
Quentapil SR to lek przeciwpsychotyczny, który zawiera substancję czynną kwetiapinę. Jest stosowany w leczeniu schizofrenii oraz w zapobieganiu nawrotom choroby u pacjentów ze stabilną schizofrenią. Lek jest dostępny na receptę.
Questax to lek, którego substancją czynną jest kwetiapina. Jest to lek z grupy neuroleptyków, należący do grupy pochodnych diazepiny. Stosowany jest w leczeniu schizofrenii i choroby afektywnej dwubiegunowej. Lek Questax jest dostępny na receptę.
Questax XR to lek o przedłużonym uwalnianiu, który zawiera substancję czynną kwetiapinę. Jest to atypowy lek przeciwpsychotyczny, który oddziałuje z wieloma receptorami neuroprzekaźnikowymi. Stosowany jest w leczeniu epizodów depresyjnych w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej, manii oraz schizofrenii. Lek Questax XR jest dostępny na receptę.
Quetap to lek przeciwpsychotyczny, którego substancją czynną jest kwetiapina. Stosowany jest w leczeniu schizofrenii, epizodów depresji w przebiegu choroby dwubiegunowej oraz leczenia epizodów maniakalnych o umiarkowanym i ciężkim nasileniu. Lek jest dostępny na receptę.
Quetiapin NeuroPharma to lek przeciwpsychotyczny, który zawiera substancję czynną o nazwie kwetiapina. Jest stosowany u osób dorosłych w leczeniu epizodów depresyjnych towarzyszących chorobie afektywnej dwubiegunowej, manii, a także schizofrenii. Lek jest dostępny na receptę.
Quetiapin PMCS to lek przeciwpsychotyczny, który oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy. Jest stosowany w leczeniu schizofrenii oraz ciężkich epizodów maniakalnych. Działa poprzez blokadę receptorów dopaminergicznych i serotoninergicznych w mózgu. Lek jest dostępny na receptę.
Quetiapine Accord to lek przeciwpsychotyczny, który zawiera substancję czynną o nazwie kwetiapina. Lek stosuje się w leczeniu schizofrenii, zaburzeń afektywnych dwubiegunowych i depresji. Quetiapine Accord jest dostępny na receptę.
Quetiapine Actavis to lek przeciwpsychotyczny, którego substancją czynną jest kwetiapina. Lek ten jest stosowany w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia, zaburzenia afektywne dwubiegunowe i depresja. Działanie przeciwpsychotyczne wynika głównie z blokady receptorów dopaminergicznych i serotoninergicznych 5-HT2 w mózgu. Lek jest dostępny na receptę.
Leki psychotropowe, w tym antydepresanty, to ważna grupa leków stosowanych w psychiatrii przy leczeniu różnorodnych zaburzeń psychicznych. Ich działanie opiera się na modyfikacji poziomów neuroprzekaźników w mózgu, co pozwala na regulację nastroju, myślenia i zachowania pacjenta. Leki te odgrywają kluczową rolę w terapii depresji, zaburzeń lękowych, schizofrenii, choroby afektywnej dwubiegunowej i innych stanów psychicznych. Współczesna psychiatria proponuje szeroki wachlarz preparatów farmakologicznych, które – odpowiednio dobrane i stosowane pod kontrolą specjalisty – mogą znacząco poprawić jakość życia pacjentów. Mimo że wokół tych leków narosło wiele mitów, współczesne preparaty cechują się coraz większą skutecznością i bezpieczeństwem przy jednoczesnym zmniejszeniu niepożądanych działań ubocznych.
Leki psychotropowe to substancje, które wpływają na ośrodkowy układ nerwowy, modyfikując funkcje mózgu związane z myśleniem, emocjami i zachowaniem. Ich działanie opiera się na regulacji lub zmianie poziomu neuroprzekaźników – substancji chemicznych, które umożliwiają komunikację między komórkami nerwowymi.
Do grupy leków psychotropowych zaliczane są wszystkie środki farmakologiczne oddziałujące na funkcje psychiczne. Co ciekawe, należą do nich również preparaty, których podstawowe działanie nie jest ukierunkowane bezpośrednio na psychikę. Istnieje wiele klasyfikacji tych leków, które opierają się na budowie chemicznej, mechanizmach neurofizjologicznych czy biochemicznych.
Według popularnej klasyfikacji szwajcarskiej, leki psychotropowe dzielą się na dwie główne kategorie:
Polscy naukowcy wyodrębnili natomiast następujące grupy leków psychotropowych:
Środki neuroleptyczne stosowane są przede wszystkim w leczeniu objawów towarzyszących psychozom, takich jak omamy, urojenia, pobudzenie, zakłócenia emocjonalne czy wycofanie społeczne. Leki te ograniczają ogólną aktywność mózgu, ale ich działanie nie polega jedynie na uspokajaniu pacjenta.
Antydepresanty oddziałują na ośrodki nerwowe odpowiedzialne za regulację nastroju, napędu oraz lęków. Stanowią podstawę leczenia zaburzeń depresyjnych, a ich dobór jest uzależniony od indywidualnych potrzeb pacjenta i charakteru objawów.
Stabilizatory nastroju mają za zadanie stabilizację nastroju oraz napędu psychoruchowego. Są stosowane między innymi w terapii choroby afektywnej dwubiegunowej, zapobiegając wahaniom od depresji do manii.
Środki przeciwlękowe zmniejszają nasilenie lęku towarzyszącego różnym stanom chorobowym. Do najczęściej stosowanych należą benzodiazepiny, które poza eliminacją lęku wykazują działanie nasenne, uspokajające, przeciwdrgawkowe i amnestyczne.
Preparaty nasenne powodują szybsze zasypianie oraz głębszy i spokojniejszy sen. Stosuje się je w zaburzeniach snu, które często towarzyszą innym problemom psychicznym.
Ta grupa leków ma za zadanie poprawę funkcji poznawczych, szczególnie pamięci, kreatywności i motywacji. Działają poprzez aktywizowanie oraz usprawnienie procesów ośrodkowego układu nerwowego.
Leki przeciwdepresyjne, nazywane również antydepresantami, stanowią podstawę farmakoterapii depresji i niektórych innych zaburzeń psychicznych. Ich działanie opiera się na regulacji poziomu neuroprzekaźników w mózgu, głównie serotoniny, noradrenaliny i dopaminy, które odpowiadają za nastrój, energię i motywację.
Zaburzenia depresyjne wiążą się przede wszystkim z upośledzonym przekazywaniem sygnałów przez neurony serotoninergiczne i noradrenergiczne w strukturach mózgowych. Leki przeciwdepresyjne, regulując systemy neuroprzekaźnikowe, wpływają pobudzająco na nastrój i odhamowująco na napęd psychoruchowy.
SSRI to obecnie najczęściej przepisywane leki przeciwdepresyjne. Działają poprzez blokowanie transportu serotoniny z powrotem do komórki nerwowej, co skutkuje zwiększeniem jej stężenia w przestrzeni międzysynaptycznej. To z kolei prowadzi do poprawy nastroju, zmniejszenia lęku i innych objawów depresji.
Do leków z tej grupy należą:
Leki SSRI zazwyczaj są dobrze tolerowane, ale mogą powodować skutki uboczne, takie jak nudności, bóle głowy, bezsenność lub senność (głównie na początku leczenia), zaburzenia seksualne oraz zmiany masy ciała. Ważną zaletą tych leków jest ich dodatkowe działanie przeciwlękowe.
Leki z tej grupy zwiększają stężenie zarówno serotoniny, jak i noradrenaliny w mózgu. Są szczególnie skuteczne u pacjentów z depresją przebiegającą z dolegliwościami bólowymi, gdyż wykazują dodatkowe działanie przeciwbólowe.
Do grupy SNRI należą:
Profil działań niepożądanych SNRI jest podobny do SSRI, jednak ze względu na wpływ na poziom noradrenaliny, mogą one dodatkowo powodować podwyższenie ciśnienia tętniczego.
TLPD to starsza generacja leków przeciwdepresyjnych, które były podstawą leczenia depresji do lat 90. XX wieku. Działają one poprzez hamowanie wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny, ale wpływają również na inne receptory, co powoduje więcej skutków ubocznych.
Do tej grupy należą:
TLPD są wskazane głównie w leczeniu nawracających zaburzeń depresyjnych, uporczywych zaburzeń nastroju oraz w zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych. Ze względu na liczne działania niepożądane (suchość w ustach, zaparcia, zaburzenia oddawania moczu, senność, zawroty głowy, wzrost masy ciała), są obecnie rzadziej stosowane jako leki pierwszego wyboru.
IMAO blokują działanie enzymów oksydazy monoaminowej, które odpowiadają za rozkład neuroprzekaźników (dopaminy, noradrenaliny, serotoniny) w mózgu. Zwiększają tym samym ich stężenie, co wykorzystywane jest w leczeniu objawów depresji.
Jedynym dostępnym obecnie lekiem z tej grupy jest moklobemid (Aurorix, Mobemid, Moklar), który jest selektywnym, odwracalnym inhibitorem MAO typu A. Stosowany jest głównie w depresji endogennej z zahamowaniem psychoruchowym oraz w depresji wieku podeszłego.
IMAO są stosowane stosunkowo rzadko, głównie gdy inne leki przeciwdepresyjne okazują się nieskuteczne. Wiąże się to z ich licznymi interakcjami z lekami i pokarmami oraz większą liczbą działań niepożądanych w porównaniu do nowszych antydepresantów.
Istnieje również szereg leków przeciwdepresyjnych o unikatowych mechanizmach działania, które nie wpisują się w powyższe kategorie. Należą do nich m.in.:
Leki te mogą być szczególnie przydatne u pacjentów, którzy nie tolerują lub nie reagują na standardowe leczenie SSRI czy SNRI.
Leki psychotropowe mają szerokie spektrum zastosowań w psychiatrii, jednak ich użycie powinno być zawsze dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta i specyfiki jego zaburzenia.
Podstawą farmakoterapii depresji są leki przeciwdepresyjne. Dobór konkretnego preparatu zależy od nasilenia i charakteru objawów, chorób współistniejących, ryzyka interakcji z innymi lekami oraz możliwych działań niepożądanych. W ciężkich przypadkach depresji lekarz może zalecić połączenie antydepresantów z lekami przeciwpsychotycznymi lub stabilizatorami nastroju.
W terapii zaburzeń lękowych stosuje się głównie leki przeciwlękowe (anksjolityki) z grupy benzodiazepin oraz leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI i SNRI, które wykazują również działanie przeciwlękowe. W przypadku ostrych ataków paniki mogą być stosowane krótkodziałające benzodiazepiny, natomiast w długotrwałym leczeniu preferowane są SSRI ze względu na mniejsze ryzyko uzależnienia.
W terapii schizofrenii kluczową rolę odgrywają leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki). Dzielą się one na klasyczne (I generacji), takie jak haloperidol czy chloropromazyna, oraz atypowe (II generacji), np. risperidon, olanzapina, kwetiapina czy klozapina. Leki atypowe są zwykle lepiej tolerowane i powodują mniej objawów pozapiramidowych.
W leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej (CHAD) stosuje się głównie leki normotymiczne, które stabilizują nastrój i zapobiegają nawrotom epizodów maniakalnych i depresyjnych. Należą do nich sole litu, kwas walproinowy, karbamazepina oraz lamotrygina. W zależności od fazy choroby mogą być również stosowane leki przeciwpsychotyczne lub przeciwdepresyjne.
W terapii bezsenności stosuje się przede wszystkim leki nasenne. Mogą to być benzodiazepiny, leki z grupy Z (zolpidem, zopiklon) lub leki przeciwdepresyjne o działaniu nasennym (mirtazapina, trazodon). W zaburzeniach rytmu dobowego może być pomocna melatonina.
Jak wszystkie substancje lecznicze, również leki psychotropowe mogą powodować działania niepożądane. Ich rodzaj i nasilenie zależą od typu leku, dawki, czasu stosowania oraz indywidualnych cech pacjenta.
Leki przeciwdepresyjne mogą wywoływać różnorodne działania niepożądane, które różnią się w zależności od grupy leków:
Dla SSRI najczęstsze skutki uboczne to:
W przypadku TLPD do typowych działań niepożądanych należą:
Leki przeciwpsychotyczne, szczególnie I generacji, mogą powodować:
Groźnym, choć rzadkim powikłaniem stosowania neuroleptyków jest złośliwy zespół neuroleptyczny, objawiający się wysoką gorączką, sztywnością mięśniową, niestabilnością autonomicznego układu nerwowego i zaburzeniami świadomości.
Benzodiazepiny mogą powodować:
Leki normotymiczne, np. lit, mogą wywoływać:
Warto podkreślić, że nie u każdego pacjenta wystąpią wszystkie wymienione objawy, a u niektórych mogą nie wystąpić żadne. Ponadto, wiele skutków ubocznych ma charakter przejściowy i ustępuje w trakcie leczenia. W przypadku uciążliwych lub nasilonych działań niepożądanych, lekarz może zmienić lek na inny lub dostosować dawkę.
Leki psychotropowe mogą wchodzić w niebezpieczne interakcje z różnymi substancjami, w tym z alkoholem, lekami i pokarmami. Szczególnie istotne jest unikanie łączenia:
Łączenie leków psychotropowych z alkoholem jest bardzo niebezpieczne i może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Alkohol może:
Z tych powodów osoby przyjmujące leki psychotropowe powinny całkowicie unikać spożywania alkoholu lub ograniczyć je do absolutnego minimum po konsultacji z lekarzem.
Leki psychotropowe mogą wchodzić w interakcje również z innymi lekami i suplementami:
Dlatego zawsze należy informować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, suplementach i ziołach, aby uniknąć potencjalnie niebezpiecznych interakcji.
Czas trwania terapii lekami psychotropowymi zależy od rodzaju zaburzenia, jego nasilenia, historii wcześniejszych epizodów i odpowiedzi na leczenie. Ogólne zasady są następujące:
Leczenie zaburzeń lękowych trwa zwykle od 6 do 12 miesięcy od ustąpienia objawów. Benzodiazepiny powinny być stosowane krótkotrwale (do 4-6 tygodni) ze względu na ryzyko uzależnienia.
W schizofrenii leczenie podtrzymujące zwykle trwa co najmniej 1-2 lata po pierwszym epizodzie, a po kolejnych epizodach może być kontynuowane przez wiele lat lub bezterminowo.
W chorobie afektywnej dwubiegunowej leczenie profilaktyczne stabilizatorami nastroju często ma charakter wieloletni lub dożywotni, aby zapobiec nawrotom epizodów maniakalnych i depresyjnych.
Leki psychotropowe, szczególnie antydepresanty, benzodiazepiny i neuroleptyki, nie powinny być odstawiane nagle. Wymaga to stopniowego zmniejszania dawki pod kontrolą lekarza, aby uniknąć objawów odstawiennych. Objawy te mogą obejmować:
Wokół leków psychotropowych narosło wiele mitów, które mogą zniechęcać pacjentów do podjęcia leczenia. Oto fakty, które warto znać:
Fakt: Większość leków psychotropowych, w tym antydepresanty i leki przeciwpsychotyczne, nie powoduje uzależnienia. Wyjątkiem są benzodiazepiny i niektóre leki nasenne, które przy długotrwałym stosowaniu mogą prowadzić do uzależnienia fizycznego i psychicznego. Objawy, które mogą wystąpić po odstawieniu niektórych leków, nie są wynikiem uzależnienia, lecz tzw. zespołu odstawiennego, który można zminimalizować przez stopniowe zmniejszanie dawki.
Fakt: Leki psychotropowe nie zmieniają osobowości pacjenta, a jedynie łagodzą objawy choroby, która może zniekształcać osobowość. Właściwie dobrane leczenie pozwala pacjentowi powrócić do swojego prawdziwego „ja”, które było przysłonięte przez objawy choroby.
Fakt: Większość leków psychotropowych, szczególnie antydepresantów, wymaga czasu, aby osiągnąć pełny efekt terapeutyczny. Antydepresanty zwykle zaczynają działać po 2-4 tygodniach regularnego stosowania, a pełny efekt może być widoczny dopiero po 6-8 tygodniach. Leki przeciwpsychotyczne i normotymiczne również wymagają czasu, aby osiągnąć stabilny poziom w organizmie.
Fakt: Nagłe odstawienie leków psychotropowych, szczególnie gdy objawy ustąpiły, często prowadzi do nawrotu choroby, czasem w cięższej postaci. Decyzja o zakończeniu leczenia powinna być zawsze podejmowana w porozumieniu z lekarzem, który zaplanuje stopniowe zmniejszanie dawki.
Choć leki psychotropowe są podstawą leczenia wielu zaburzeń psychicznych, ich skuteczność można wspomóc naturalnymi metodami:
Umiarkowana aktywność fizyczna, taka jak spacery, pływanie czy joga, pomaga zmniejszyć objawy depresji i lęku oraz poprawia ogólne samopoczucie. Wysiłek fizyczny stymuluje produkcję endorfin, które są naturalnymi substancjami poprawiającymi nastrój.
Dieta bogata w kwasy omega-3 (ryby, orzechy), tryptofan (indyk, nabiał, banany), magnez (orzechy, zielone warzywa) i antyoksydanty może wspierać zdrowie psychiczne. Warto również ograniczyć spożycie kofeiny i cukru, które mogą nasilać lęk i wahania nastroju.
Medytacja, trening uważności (mindfulness), głębokie oddychanie i progresywna relaksacja mięśni mogą zmniejszyć poziom stresu i lęku, co wspiera działanie leków.
Terapia światłem jasnym może być skuteczna w leczeniu sezonowych zaburzeń afektywnych oraz jako wsparcie leczenia innych typów depresji.
Niektóre zioła i suplementy, takie jak dziurawiec (przy łagodnej do umiarkowanej depresji), lawenda (przy lęku) czy waleriania (przy bezsenności), mogą łagodzić objawy. Jednak zawsze należy skonsultować ich stosowanie z lekarzem, gdyż mogą wchodzić w interakcje z lekami psychotropowymi.
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT), terapia interpersonalna i inne formy psychoterapii mogą znacząco zwiększyć skuteczność leczenia farmakologicznego. W niektórych przypadkach łagodnych zaburzeń, psychoterapia może być skuteczna nawet bez leków.
Leki psychotropowe są ważnym narzędziem w leczeniu zaburzeń psychicznych, pozwalającym wielu pacjentom powrócić do normalnego funkcjonowania. Współczesna psychiatria dysponuje szeroką gamą leków o różnych mechanizmach działania, co umożliwia indywidualne dostosowanie terapii do potrzeb pacjenta.
Kluczowe jest, aby leczenie było prowadzone pod nadzorem specjalisty, który może monitorować skuteczność i bezpieczeństwo terapii. Równie ważna jest współpraca pacjenta z lekarzem – regularne przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami, informowanie o skutkach ubocznych i nierezygnowanie z leczenia bez konsultacji.
Warto pamiętać, że farmakoterapia jest często tylko jednym z elementów kompleksowego podejścia do leczenia zaburzeń psychicznych. Połączenie leków z psychoterapią, zmianami stylu życia i wsparciem społecznym daje najlepsze rezultaty i pozwala na osiągnięcie trwałej poprawy stanu zdrowia psychicznego.
Większość leków psychotropowych, w tym antydepresanty i leki przeciwpsychotyczne, nie powoduje uzależnienia. Wyjątkiem są benzodiazepiny i niektóre leki nasenne, które przy długotrwałym stosowaniu mogą prowadzić do uzależnienia fizycznego i psychicznego, dlatego powinny być stosowane krótkotrwale i pod ścisłą kontrolą lekarza.
Pierwsze efekty działania antydepresantów mogą być zauważalne po około 2 tygodniach regularnego przyjmowania leku, jednak pełny efekt terapeutyczny zwykle osiągany jest po 4-6 tygodniach. U osób starszych czas ten może być dłuższy. Ważne, aby nie zniechęcać się brakiem natychmiastowej poprawy i kontynuować leczenie zgodnie z zaleceniami lekarza.
Zdecydowanie nie zaleca się łączenia alkoholu z lekami psychotropowymi. Alkohol może nasilać działanie depresyjne leków na ośrodkowy układ nerwowy, prowadząc do nadmiernej senności, zaburzeń koordynacji, a nawet zaburzeń oddychania. Ponadto, alkohol może zmniejszać skuteczność leków i nasilać ich działania niepożądane.
Wiele leków psychotropowych, szczególnie na początku leczenia, może powodować senność, zawroty głowy i zaburzenia koncentracji, co może wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn. Pacjenci powinni być świadomi tych efektów i unikać prowadzenia pojazdów, dopóki nie będą pewni, jak lek na nich działa. Warto skonsultować tę kwestię z lekarzem.
Stosowanie leków psychotropowych w ciąży wymaga szczególnej ostrożności i zawsze powinno być konsultowane z lekarzem. Niektóre leki mogą zwiększać ryzyko wad wrodzonych lub powikłań ciąży, jednak w wielu przypadkach korzyści z leczenia przewyższają potencjalne ryzyko. Ciężka, nieleczona depresja lub inne zaburzenia psychiczne mogą mieć również negatywny wpływ na przebieg ciąży i rozwój płodu.
Nagłe odstawienie leków psychotropowych, szczególnie antydepresantów, benzodiazepin i niektórych leków przeciwpsychotycznych, może prowadzić do zespołu odstawiennego objawiającego się bezsennością, lękiem, drażliwością, zawrotami głowy i innymi nieprzyjemnymi objawami. W przypadku benzodiazepin nagłe odstawienie może nawet prowadzić do drgawek. Dlatego leki te powinny być odstawiane stopniowo, pod kontrolą lekarza.
W przypadku wystąpienia działań niepożądanych, należy skonsultować się z lekarzem, który może:
Nie należy samodzielnie modyfikować dawki ani odstawiać leku bez konsultacji z lekarzem.
Niektóre leki ziołowe mogą wchodzić w interakcje z lekami psychotropowymi. Na przykład dziurawiec może zmniejszać stężenie wielu leków we krwi, w tym antydepresantów, leków przeciwpsychotycznych i normotymicznych. Z kolei waleriania może nasilać działanie sedatywne benzodiazepin. Dlatego przed zastosowaniem jakichkolwiek preparatów ziołowych należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Niektóre leki psychotropowe mogą wpływać na wagę. Leki przeciwpsychotyczne, szczególnie atypowe, oraz niektóre antydepresanty (mirtazapina, niektóre TLPD) mogą powodować zwiększenie apetytu i przyrost masy ciała. Z kolei niektóre SSRI mogą początkowo powodować utratę apetytu i spadek masy ciała. Warto omówić z lekarzem ryzyko zmian wagi i ewentualne strategie przeciwdziałania.
Stosowanie leków psychotropowych u dzieci i młodzieży wymaga szczególnej ostrożności, gdyż ich mózgi są nadal w fazie rozwoju. Niektóre leki mają potwierdzoną skuteczność i bezpieczeństwo w tej grupie wiekowej, inne mogą zwiększać ryzyko myśli i zachowań samobójczych. Decyzja o zastosowaniu leczenia powinna być podjęta po dokładnej ocenie stosunku korzyści do ryzyka, a leczenie powinno być ściśle monitorowane przez specjalistę psychiatrii dzieci i młodzieży.
