Choroba Fabry’ego to rzadka choroba genetyczna wymagająca specjalistycznego leczenia, które od 2019 roku jest dostępne w Polsce w ramach programu lekowego. Pacjenci z tym schorzeniem mają dostęp do nowoczesnych terapii enzymatycznych zastępczych podawanych dożylnie oraz innowacyjnej terapii doustnej dla wybranych mutacji. Jakie konkretnie leki są dostępne w leczeniu choroby Fabry’ego i jak działają? W tym artykule znajdziesz szczegółowe informacje o dostępnych opcjach terapeutycznych oraz ich charakterystykach.
Spis treści
- 1 Czym jest choroba Fabry’ego?
- 2 Replagal – agalsidaza alfa w leczeniu choroby Fabry’ego
- 3 Fabrazyme – agalsidaza beta w enzymatycznej terapii zastępczej
- 4 Galafold – migalastat jako innowacyjna terapia doustna
- 5 Porównanie dostępnych terapii
- 6 Bezpieczeństwo i działania niepożądane
- 7 Program lekowy w Polsce
- 8 Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Czym jest choroba Fabry’ego?
Choroba Fabry’ego, znana również jako choroba Andersona-Fabry’ego, to rzadka choroba genetyczna należąca do grupy lizosomalnych chorób spichrzeniowych. Schorzenie to spowodowane jest mutacją w genie GLA znajdującym się na chromosomie X, który koduje enzym alfa-galaktozydazę A. Niedobór tego enzymu prowadzi do gromadzenia się w komórkach substancji tłuszczowych, głównie globotriaozyloceramidu (GL-3), co powoduje uszkodzenie różnych narządów, szczególnie serca, nerek i mózgu.
Choroba charakteryzuje się specyficznymi objawami, takimi jak napadowe bóle kończyn, zmiany skórne typu angiokeratoma, zaburzenia funkcji nerek i serca. Ze względu na dziedziczenie sprzężone z chromosomem X, częściej dotyka mężczyzn, choć kobiety również mogą cierpieć na to schorzenie. Wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia może znacząco wpłynąć na jakość życia pacjentów i spowolnić postęp choroby.
Replagal – agalsidaza alfa w leczeniu choroby Fabry’ego
Replagal jest lekiem zawierającym agalsidazę alfa, rekombinantną formę ludzkiego enzymu alfa-galaktozydazy A. Preparat Replagal produkowany jest przy użyciu kultury komórek ludzkich, co zapewnia odpowiednią modyfikację potranslacyjną białka. Lek Replagal jest podawany dożylnie w dawce 0,2 mg/kg masy ciała co dwa tygodnie, w postaci infuzji trwającej około 40 minut.
Agalsidaza alfa zawarta w preparacie Replagal zastępuje niedoborowy enzym, umożliwiając rozkład zgromadzonych substancji tłuszczowych w komórkach. Terapia z użyciem agalsidazy alfa może prowadzić do zmniejszenia bólu, poprawy funkcji nerek i serca oraz ogólnej jakości życia pacjentów. Leczenie preparatem Replagal powinno być prowadzone przez lekarza z doświadczeniem w leczeniu choroby Fabry’ego lub innych wrodzonych chorób metabolicznych.
Fabrazyme – agalsidaza beta w enzymatycznej terapii zastępczej
Fabrazyme to drugi dostępny w Polsce preparat do enzymatycznej terapii zastępczej, zawierający agalsidazę beta. Lek Fabrazyme produkowany jest przy użyciu komórek jajnika chomika chińskiego (CHO) i podawany jest dożylnie w dawce 1 mg/kg masy ciała co dwa tygodnie. Agalsidaza beta zawarta w preparacie Fabrazyme działa podobnie do agalsidazy alfa, zastępując niedoborowy enzym i umożliwiając metabolizm nagromadzonych substancji.
Preparat Fabrazyme wykazuje skuteczność w oczyszczaniu złogów GL-3 z różnych tkanek, szczególnie z komórek mezangialnych i śródbłonka kłębuszków nerkowych. Terapia z użyciem agalsidazy beta może prowadzić do stabilizacji lub poprawy funkcji nerek, zmniejszenia masy serca oraz redukcji nasilenia bólu charakterystycznego dla choroby Fabry’ego. Leczenie preparatem Fabrazyme wymaga regularnego monitorowania funkcji narządów i ewentualnego rozwoju przeciwciał przeciwko podawanemu enzymowi.
Galafold – migalastat jako innowacyjna terapia doustna
Galafold zawiera migalastat, pierwszy doustny lek zatwierdzony do leczenia choroby Fabry’ego. Preparat Galafold działa jako chaperon farmakologiczny, stabilizując mutantne formy alfa-galaktozydazy A i ułatwiając ich transport z retikulum endoplazmatycznego do lizosomów. Lek Galafold podawany jest doustnie w dawce 123 mg co drugi dzień, najlepiej na czczo.
Migalastat zawarty w preparacie Galafold może być stosowany jedynie u pacjentów z określonymi mutacjami wrażliwymi na jego działanie, co dotyczy około 35-50% wszystkich chorych na chorobę Fabry’ego. Terapia z użyciem migalastatu jest dostępna dla pacjentów powyżej 16 roku życia z potwierdzoną wrażliwą mutacją. Preparat Galafold oferuje pacjentom możliwość doustnego leczenia bez konieczności regularnych pobytów w szpitalu na infuzje.
Porównanie dostępnych terapii
| Preparat | Substancja czynna | Sposób podania | Dawka | Częstotliwość |
|---|---|---|---|---|
| Replagal | Agalsidaza alfa | Dożylnie | 0,2 mg/kg | Co 2 tygodnie |
| Fabrazyme | Agalsidaza beta | Dożylnie | 1 mg/kg | Co 2 tygodnie |
| Galafold | Migalastat | Doustnie | 123 mg | Co drugi dzień |
Bezpieczeństwo i działania niepożądane
Enzymatyczne terapie zastępcze (agalsidaza alfa i agalsidaza beta) mogą powodować reakcje związane z infuzją, takie jak dreszcze, gorączka, nudności czy ból głowy. U niektórych pacjentów mogą rozwinąć się przeciwciała przeciwko podawanemu enzymowi, co może wpływać na skuteczność terapii. Przed podaniem infuzji zaleca się często premedykację przeciwhistaminiczną lub przeciwzapalną.
Migalastat jest generalnie dobrze tolerowany, a najczęstszym działaniem niepożądanym są bóle głowy występujące u około 10% pacjentów. Lek nie powinien być stosowany jednocześnie z enzymatyczną terapią zastępczą. Wszystkie terapie wymagają regularnego monitorowania funkcji nerek, serca i innych narządów.
Program lekowy w Polsce
Od września 2019 roku w Polsce funkcjonuje program lekowy „Leczenie choroby Fabry’ego”, który obejmuje finansowanie enzymatycznej terapii zastępczej dla pacjentów powyżej 8 roku życia. Od listopada 2020 roku program został rozszerzony o migalastat dla pacjentów powyżej 16 roku życia z wrażliwą mutacją.
Leczenie w ramach programu lekowego jest bezpłatne dla pacjentów, którzy spełniają określone kryteria kwalifikacji. Aby zostać zakwalifikowanym do programu, pacjent musi przejść szczegółowe badania genetyczne i kliniczne w wyspecjalizowanych ośrodkach. Decyzję o kwalifikacji podejmuje Zespół Koordynujący ds. Chorób Ultrarzadkich działający w ramach NFZ.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Czy wszyscy pacjenci z chorobą Fabry’ego mogą być leczeni migalastatem?
Nie, migalastat może być stosowany tylko u pacjentów z określonymi mutacjami wrażliwymi na jego działanie. Przed rozpoczęciem terapii konieczne jest przeprowadzenie badania genetycznego w celu określenia typu mutacji.
Jakie są różnice między agalsidazą alfa a agalsidazą beta?
Obie substancje są formami rekombinantnej alfa-galaktozydazy A, ale różnią się sposobem produkcji i dawkowaniem. Agalsidaza alfa produkowana jest w komórkach ludzkich i podawana w dawce 0,2 mg/kg, podczas gdy agalsidaza beta produkowana jest w komórkach CHO i podawana w dawce 1 mg/kg.
Jak długo trwa leczenie choroby Fabry’ego?
Leczenie choroby Fabry’ego jest terapią długoterminową, prowadzoną przez całe życie pacjenta. Celem jest spowolnienie postępu choroby i zapobieganie powikłaniom ze strony serca, nerek i układu nerwowego.
Czy można zmieniać preparaty w trakcie leczenia?
Zmiana preparatu jest możliwa, ale powinna odbywać się wyłącznie pod nadzorem lekarza specjalisty. Decyzja o zmianie terapii jest podejmowana indywidualnie, biorąc pod uwagę stan kliniczny pacjenta, odpowiedź na leczenie i ewentualne działania niepożądane.
Jakie badania są wykonywane w trakcie leczenia?
Pacjenci poddawani są regularnym badaniom kontrolnym, w tym ocenie funkcji nerek (kreatynina, eGFR), funkcji serca (echokardiografia, EKG), badaniom neurologicznym oraz oznaczeniu biomarkerów choroby Fabry’ego.
Bibliografia
- Replagal charakterystyka produktu leczniczego
- Fabrazyme charakterystyka produktu leczniczego
- Galafold charakterystyka produktu leczniczego
- Li Q, Wang J, Tian M, Yang Z, Yu L, Liu S, Wang C, Wang X, Sun S. Clinical features and enzyme replacement therapy in 10 children with Fabry disease. Front Pediatr. 2023;11:1084336. DOI: 10.3389/fped.2023.1084336 PMID: 36816376
- Biegstraaten M, Arngrímsson R, Barbey F, Boks L, Cecchi F, Deegan PB, Feldt-Rasmussen U, Geberhiwot T, Germain DP, Hendriksz C, Hughes DA, Kantola I, Karabul N, Lavery C, Linthorst GE, Mehta A, van de Mheen E, Oliveira JP, Parini R, Ramaswami U, Rudnicki M, Serra A, Sommer C, Sunder-Plassmann G, Svarstad E, Sweeb A, Terryn W, Tylki-Szymanska A, Tøndel C, Vujkovac B, Weidemann F, Wijburg FA, Woolfson P, Hollak CE. Recommendations for initiation and cessation of enzyme replacement therapy in patients with Fabry disease: the European Fabry Working Group consensus document. Orphanet J Rare Dis. 2015;10:36. DOI: 10.1186/s13023-015-0253-6 PMID: 25885911
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
