Carident to maść do stosowania miejscowego w leczeniu chorób błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia. Substancje czynne leku wykazują działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, łagodzące ból. Stosowany jest w przypadku takich dolegliwości jak afty nawracające, nadżerki, owrzodzenia, odleżyny (w tym protetyczne), opryszczka, zajady, choroby przyzębia, postacie nadżerkowe liszaja Wilsona. Lek jest dostępny na receptę.
Daktarin-oral to lek przeciwgrzybiczy w postaci żelu do stosowania w jamie ustnej. Zawiera substancję czynną mikonazol, który działa przeciwgrzybiczo na dermatofity i drożdżaki oraz przeciwbakteryjnie na niektóre Gram-dodatnie pałeczki i ziarniaki. Stosowany jest w leczeniu drożdżycy jamy ustnej i gardła oraz przewodu pokarmowego u dorosłych i dzieci w wieku od 4 miesięcy. Jest dostępny na receptę.
Devipasta to specjalna pasta stosowana w endodoncji do dewitalizacji miazgi zębowej w mortalnych metodach leczenia nieodwracalnych zapaleń miazgi. Dzięki swoim właściwościom farmakodynamicznym, paraformaldehyd, który jest głównym składnikiem pasty, powoli uwalnia formaldehyd, który denaturuje naczynia krwionośne i niszczy zakończenia nerwów zęba. Lek jest dostępny na receptę.
Dexadent to specjalna maść, która została stworzona z myślą o leczeniu chorób związanych z zębami i tkanek okołowierzchołkowych. Jest szczególnie skuteczna w przypadku chorób miazgi, takich jak próchnica głęboka bez objawów ze strony miazgi, przekrwienie miazgi oraz ostre częściowe surowicze zapalenie miazgi. Ponadto, Dexadent działa również na choroby tkanek okołowierzchołkowych, w tym na ostre i przewlekłe zaostrzone. Jest to lek na receptę.
Diclostim to preparat zawierający diklofenak, który jest niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym. Dzięki swoim właściwościom przeciwbólowym i przeciwzapalnym, diklofenak skutecznie łagodzi stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej i gardła. Lek jest dostępny bez recepty w postaci roztworu do płukania jamy ustnej i gardła. Wskazaniem do stosowania leku są stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej i gardła, takie jak zapalenie dziąseł, zapalenie jamy ustnej, zapalenie gardła, stany zapalne po zabiegach stomatologicznych, czy objawy podrażnienia mechanicznego.
Duraphat to lek dostępny w postaci pasty do zębów oraz zawiesiny do stosowania na zęby. Głównym składnikiem aktywnym jest fluorek sodu, który wykazuje działanie przeciwpróchnicze. Pasta Duraphat 5000 jest przeznaczona dla osób dorosłych, szczególnie z grupy ryzyka zagrożonych próchnicą o dużej intensywności. Zawiesina Duraphat jest stosowana w profilaktyce próchnicy zębów oraz w leczeniu nadwrażliwości szyjek zębowych. Lek jest dostępny na receptę.
Duraphat 5000 to lek w postaci pasty do zębów, który jest stosowany w profilaktyce przeciwpróchniczej, szczególnie u osób dorosłych i młodzieży powyżej 16 lat, które są w grupie ryzyka zagrożonej próchnicą o dużej intensywności. Składnikiem aktywnym pasty jest fluorek sodu, który wykazuje działanie przeciwpróchnicze. Lek ten jest dostępny bez recepty.
Dynexan to lek w postaci żelu do stosowania w jamie ustnej, którego składnikiem aktywnym jest chlorowodorek lidokainy. Lidokaina hamuje powstawanie i przewodzenie impulsów nerwowych, dzięki czemu znieczula bolący obszar w jamie ustnej. Dynexan jest przeznaczony do stosowania u osób dorosłych i dzieci od 6 roku życia. Stosuje się go w krótkotrwałym, objawowym leczeniu bólu błony śluzowej jamy ustnej, dziąseł i warg. Jest dostępny bez recepty.
Elmex to lek w formie żelu z aminofluorkami, przeznaczony do intensywnej profilaktyki próchnicy, a także do leczenia nadwrażliwości szyjek zębowych i remineralizacji wczesnych zmian próchnicowych. Żel można stosować u dzieci w wieku powyżej 6 lat i u osób dorosłych. Substancją czynną leku jest fluor w postaci aminofluorku Olaflur, aminofluorku Dectaflur, sodu fluorku. Lek jest dostępny bez recepty.
elmex DURAPHAT to pasta do zębów zawierająca fluor w postaci soli sodowej, stosowana w profilaktyce przeciwpróchniczej u młodzieży powyżej 16 lat i dorosłych, szczególnie z grupy wysokiego ryzyka próchnicy. Dzięki wysokiej zawartości fluoru, skutecznie zapobiega próchnicy zębów, zapewniając długotrwałą ochronę. Idealna dla osób narażonych na intensywne problemy z próchnicą.
Entomix to lek zawierający 50% podtlenku azotu i 50% tlenu. Podtlenek azotu działa przeciwbólowo, podnosząc próg odczuwania bólu spowodowanego różnymi bodźcami. Stosowany jest do wprowadzenia i podtrzymania znieczulenia ogólnego w skojarzeniu z innymi anestetykami. W mieszaninie z tlenem stosowany jest do osiągnięcia efektu przeciwbólowego wywołanego płytkim znieczuleniem bez utraty świadomości (analgezja okołoporodowa). Lek jest dostępny na receptę.
Fluormex to lek stosowany w profilaktyce próchnicy zębów oraz w przypadkach niedorozwoju twardych tkanek zębów. Dostępny jest w dwóch formach: płynu i żelu. Płyn Fluormex, zawierający 10 mg fluoru na gram, jest dostępny na receptę. Natomiast żel Fluormex, który zawiera 33,19 mg aminofluorków i 22,1 mg fluorku sodu na gram (co odpowiada 12,5 mg fluoru), jest dostępny bez recepty. Produkt ten pomaga w walce z próchnicą oraz remineralizuje zęby, co zapewnia uzupełnianie mikrouszkodzeń szkliwa.
Hascosept Dental to naturalny, roślinny lek w postaci płynu do stosowania w jamie ustnej. Preparat stosuje się przy krwawieniu dziąseł, w leczeniu stanów zapalnych gardła oraz jamy ustnej, a także pomocniczo przy paradontozie. W aptekach dostępny jest bez recepty. Wskazania do stosowania to zapalenia dziąseł oraz jamy ustnej, stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej oraz gardła, skłonność do krwawienia z dziąseł, powierzchniowe zapalenie przyzębia oraz pomocniczo w paradontozie. Produkt jest przeznaczony do stosowania dla pacjentów powyżej 6. roku życia.
Lignox to lek o działaniu miejscowo znieczulającym, dostępny w postaci żelu. Stosowany jest do powierzchniowego znieczulenia błon śluzowych i skóry, na przykład przed zastrzykiem lub podczas zabiegów stomatologicznych. Lek jest wydawany na receptę. Wskazania do stosowania obejmują różne procedury medyczne, w tym zabiegi stomatologiczne, urologiczne i ortopedyczne.
Lignox Spray to lek dostępny na receptę, który zawiera lidokainę, substancję o działaniu miejscowo znieczulającym. Jest to aerozol przeznaczony do stosowania na skórę lub błony śluzowe. Sposób dawkowania preparatu różni się w zależności od wskazania do stosowania i wielkości znieczulanego obszaru. Lek jest stosowany w różnych dziedzinach medycyny, takich jak stomatologia, otorynolaryngologia czy położnictwo, w celu znieczulenia powierzchniowego przed różnymi zabiegami.
Metronidazol Chema to lek przeciwinfekcyjny z grupy pochodnych imidazolu, dostępny na receptę. Jest stosowany miejscowo na skórę i błony śluzowe w leczeniu zakażeń bakteryjnych. Substancją czynną preparatu jest metronidazol, który jest skuteczny wobec wielu szczepów beztlenowych bakterii i pierwotniaków. Preparat jest wskazany do stosowania w stomatologii, między innymi w leczeniu endodontycznym zgorzeli miazgi, zaawansowanych postaciach zapalenia przyzębia, ropniach przyzębnych oraz wrzodziejącym zapaleniu dziąseł.
Octenidini APC Instytut to lek stosowany do czasowego zmniejszenia liczby bakterii w jamie ustnej oraz zahamowania tworzenia się płytki nazębnej. Octenidini APC Instytut jest dostępny bez recepty.
Octenidini APC Pharmlog to roztwór do stosowania w jamie ustnej, który działa przeciwbakteryjnie, zmniejszając liczbę bakterii i hamując tworzenie się płytki nazębnej. Octenidini APC Pharmlog jest dostępny bez recepty.
Sachol to żel stomatologiczny, który działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i miejscowo odkażająco. Zawiera chlorek cetalkoniowy oraz salicylan choliny. Stosuje się go w stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej, zapaleniach dziąseł czy chorobach przyzębia. Sachol jest wskazany do stosowania miejscowego w nadżerkach i owrzodzeniach jamy ustnej, zapalenia dziąseł oraz w chorobach przyzębia. Jest dostępny bez recepty.
Xylodont to lek w postaci roztworu do wstrzykiwań, który zawiera dwie substancje czynne: chlorowodorek lidokainy oraz winian adrenaliny. Lek wykazuje działanie miejscowo znieczulające do wszelkich zabiegów zachowawczych i chirurgicznych w stomatologii. Lidokaina działa jako środek miejscowo znieczulający, hamując prądy jonowe odpowiedzialne za powstawanie i rozprzestrzenianie się bodźców w błonie komórkowej neuronu. Jest dostępny na receptę.
Zdrowie jamy ustnej stanowi podstawę naszego ogólnego dobrostanu i ma bezpośredni wpływ na jakość życia. Nieleczone problemy stomatologiczne mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym chorób serca, cukrzycy czy komplikacji w ciąży. Według Światowej Organizacji Zdrowia, problemy jamy ustnej dotykają blisko 3,5 miliarda ludzi na świecie, a próchnica zębów jest najczęstszą chorobą niezakaźną. Właściwa pielęgnacja przy użyciu odpowiednich produktów dentystycznych oraz regularne wizyty u stomatologa są kluczowe dla profilaktyki stomatologicznej. Na rynku dostępna jest szeroka gama preparatów – od codziennych past do zębów i płynów do płukania jamy ustnej, po specjalistyczne materiały stosowane w gabinetach dentystycznych. Wszystkie one mają jeden wspólny cel – zapewnić zdrowie i funkcjonalność naszych zębów przez całe życie. Niniejszy przewodnik pomoże zrozumieć, jak działają różne produkty stomatologiczne i jak skutecznie wykorzystać je w codziennej higienie jamy ustnej.
Jama ustna jest swoistą bramą do naszego organizmu. To właśnie tutaj rozpoczyna się proces trawienia, ale także wnikania potencjalnych patogenów. Zdrowe zęby i dziąsła nie tylko pozwalają nam komfortowo jeść, mówić i uśmiechać się, ale również chronią przed wieloma schorzeniami ogólnoustrojowymi.
Naukowcy odkryli silne powiązania między chorobami przyzębia (dziąseł) a chorobami sercowo-naczyniowymi. Bakterie z zapalonych dziąseł mogą przedostawać się do krwiobiegu i powodować stany zapalne w obrębie naczyń krwionośnych, zwiększając ryzyko miażdżycy, zawału serca i udaru mózgu. Osoby z zaawansowanym zapaleniem przyzębia mają nawet o 20% wyższe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Istnieje również wyraźny związek między zdrowiem jamy ustnej a cukrzycą. Z jednej strony, cukrzyca zwiększa ryzyko infekcji i stanów zapalnych w jamie ustnej, z drugiej – przewlekłe zapalenie przyzębia może utrudniać kontrolowanie poziomów cukru we krwi. To błędne koło prowadzi do pogorszenia obu schorzeń.
U kobiet w ciąży, choroby dziąseł mogą zwiększać ryzyko przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej dziecka. Hormony ciążowe wpływają na stan dziąseł, co często prowadzi do tzw. ciążowego zapalenia dziąseł – stanu, który wymaga szczególnej troski.
Badania wykazują również związek między zdrowiem jamy ustnej a chorobami układu oddechowego, takimi jak zapalenie płuc, szczególnie u osób starszych. Bakterie z jamy ustnej mogą być wdychane do płuc, powodując infekcje.
Codzienna higiena jamy ustnej stanowi fundament zdrowia zębów i dziąseł. Prawidłowe szczotkowanie zębów, używanie nici dentystycznej oraz płukanie jamy ustnej pomagają usuwać płytkę nazębną, która jest głównym czynnikiem powodującym próchnicę i choroby przyzębia.
Pasty do zębów to podstawowy produkt używany w codziennej higienie jamy ustnej. Współczesne pasty do zębów to znacznie więcej niż tylko środki pomagające mechanicznie usuwać osad z powierzchni zębów. Zawierają one szereg składników aktywnych, które pełnią różnorodne funkcje.
Jednym z najważniejszych składników past do zębów jest fluor. Występuje najczęściej w postaci fluorku sodu, monofluorofosforanu sodu lub fluorku cyny. Fluor wzmacnia szkliwo poprzez proces remineralizacji, czyniąc zęby bardziej odpornymi na działanie kwasów produkowanych przez bakterie. Standardowa pasta do zębów zawiera zazwyczaj 1000-1500 ppm (parts per million) fluoru, co jest dawką bezpieczną i skuteczną dla większości dorosłych.
Pasty przeciwpróchnicze często zawierają oprócz fluoru również ksylitol – naturalny słodzik, który hamuje rozwój bakterii Streptococcus mutans odpowiedzialnych za próchnicę. Ksylitol nie tylko nie może być metabolizowany przez bakterie, ale również aktywnie hamuje ich rozwój, co prowadzi do zmniejszenia ilości płytki nazębnej.
W pastach wybielających najczęściej spotykane są delikatne substancje ścierne (krzemionka, węglan wapnia), nadtlenek wodoru lub nadtlenek karbamidu, a także enzymy wspomagające usuwanie przebarwień. Pasty te działają poprzez mechaniczne usuwanie przebarwień zewnętrznych lub chemiczne rozjaśnianie koloru zębów. Ważne jest, aby wybierać produkty o kontrolowanej abrazyjności, które nie uszkadzają szkliwa.
Dla osób z wrażliwymi zębami dostępne są specjalne pasty zawierające azotan potasu, chlorek strontu lub argininę. Substancje te blokują kanaliki zębinowe, które prowadzą do nerwu zęba, zmniejszając w ten sposób nadwrażliwość na zimno, ciepło, słodycz czy kwasy. Efekt działania pojawia się zwykle po 2-3 tygodniach regularnego stosowania.
Pasty przeciwzapalne zawierają substancje łagodzące stany zapalne dziąseł, takie jak chlorheksydyna, triclosan, wyciągi ziołowe (szałwia, rumianek, mirra) czy koenzym Q10. Są one szczególnie polecane osobom z tendencją do krwawienia dziąseł, gingivitis czy początkowymi stadiami paradontozy.
Płyny do płukania jamy ustnej stanowią cenne uzupełnienie codziennej higieny. Docierają do miejsc trudno dostępnych dla szczoteczki i nici dentystycznej, zapewniając kompleksową ochronę.
Płyny antyseptyczne zawierają substancje o działaniu przeciwbakteryjnym, takie jak chlorheksydyna, cetylpirydyna czy olejki eteryczne. Chlorheksydyna jest szczególnie skuteczna w zwalczaniu bakterii i grzybów odpowiedzialnych za choroby jamy ustnej, jednak przy długotrwałym stosowaniu może powodować przebarwienia zębów i zaburzenia smaku. Z tego powodu zaleca się jej używanie przez ograniczony czas, głównie w przypadku stanów zapalnych dziąseł lub po zabiegach chirurgicznych w jamie ustnej.
Płyny z fluorem (zawierające najczęściej fluorek sodu) stanowią doskonałe uzupełnienie past do zębów, zwiększając ekspozycję zębów na ten minerał. Są szczególnie polecane osobom z wysokim ryzykiem próchnicy, noszącym aparaty ortodontyczne lub z odsłoniętymi szyjkami zębowymi.
Dla osób z nadwrażliwością zębów dostępne są płyny zawierające azotan potasu lub fluorek cyny, które zmniejszają przepuszczalność kanalików zębinowych, redukując tym samym nadwrażliwość.
Warto zaznaczyć, że płyny do płukania jamy ustnej nie powinny zastępować szczotkowania i nitkowania, a jedynie je uzupełniać. Produkty zawierające alkohol mogą powodować suchość w jamie ustnej, dlatego osoby cierpiące na kserostomię (suchość jamy ustnej) powinny wybierać bezalkoholowe alternatywy.
Oprócz szczoteczki i pasty do zębów, warto korzystać z dodatkowych narzędzi, które zapewniają kompleksową higienę jamy ustnej.
Nici dentystyczne pozwalają usunąć resztki pokarmowe i płytkę bakteryjną z przestrzeni międzyzębowych, do których nie dociera szczoteczka. Mogą być woskowane lub niewoskowane, z fluorem, miętowym smakiem lub bez dodatków. Dla osób z większymi przestrzeniami międzyzębowymi, mostami czy implantami dostępne są specjalne nici o zwiększonej objętości lub z usztywnionym końcem.
Szczoteczki międzyzębowe to małe szczoteczki dostępne w różnych rozmiarach, doskonałe do czyszczenia przestrzeni między zębami, szczególnie większych przerw, mostów, implantów czy aparatów ortodontycznych. Skutecznie usuwają płytkę bakteryjną z miejsc, do których trudno dotrzeć zwykłą szczoteczką czy nicią.
Irygatory do jamy ustnej wykorzystują strumień wody pod ciśnieniem do oczyszczania przestrzeni międzyzębowych i linii dziąseł. Są szczególnie przydatne dla osób noszących aparaty ortodontyczne, mosty, implanty lub cierpiących na choroby przyzębia. Nowoczesne irygatory pozwalają na dodanie do wody środków przeciwbakteryjnych, co zwiększa ich skuteczność.
Skrobaczki do języka pomagają usunąć bakterie, martwe komórki i resztki pokarmów z powierzchni języka, co nie tylko poprawia higienę jamy ustnej, ale także zapobiega nieprzyjemnemu zapachowi z ust. Regularne czyszczenie języka może znacząco zmniejszyć liczbę bakterii w jamie ustnej.
W gabinetach stomatologicznych stosowane są specjalistyczne materiały i preparaty, które pozwalają na skuteczne leczenie różnorodnych problemów dentystycznych. To właśnie dzięki nim możliwe jest zarówno bezbolesne leczenie, jak i odtwarzanie funkcji i estetyki zębów.
Współczesna stomatologia kładzie duży nacisk na komfort pacjenta podczas zabiegów. Środki znieczulające są niezbędnym elementem większości procedur dentystycznych, eliminując ból i redukując stres.
Znieczulenia miejscowe w formie iniekcji są najczęściej stosowanymi środkami w gabinecie stomatologicznym. Zawierają one substancje takie jak lidokaina, artykaina, mepiwakaina czy bupiwakaina, które blokują przewodnictwo bodźców bólowych w nerwach. Artykaina jest obecnie jednym z najczęściej wybieranych anestetyków ze względu na szybki początek działania i dobrą penetrację tkanek. Większość środków znieczulających zawiera również adrenalinę (epinefrynę), która obkurcza naczynia krwionośne, wydłużając czas działania znieczulenia i ograniczając krwawienie.
Znieczulenia powierzchniowe w formie żeli, sprayów czy plastrów zawierają zazwyczaj lidokainę lub benzokainę. Są one stosowane przed znieczuleniem iniekcyjnym (do znieczulenia miejsca wkłucia), przy niewielkich zabiegach na dziąsłach lub u dzieci. Popularne preparaty to żele z lidokainą w stężeniu 2-5%.
Znieczulenia przewodowe, blokujące całe gałęzie nerwów (np. znieczulenie nerwu zębodołowego dolnego), stosowane są przy zabiegach w obszarze kilku zębów w żuchwie. Zapewniają one głębokie i długotrwałe znieczulenie, umożliwiając przeprowadzenie bardziej zaawansowanych procedur.
Dla pacjentów z silnym lękiem lub przy rozległych zabiegach stosuje się czasami sedację płytką (wziewna z użyciem podtlenku azotu, dożylna z użyciem midazolamu) lub głęboką (znieczulenie ogólne). Te metody wymagają jednak specjalistycznego sprzętu i wykwalifikowanego personelu.
Leczenie kanałowe (endodontyczne) wymaga zastosowania specjalistycznych materiałów, które zapewniają skuteczne usunięcie zainfekowanych tkanek, dezynfekcję i szczelne wypełnienie kanałów korzeniowych.
Do płukania kanałów korzeniowych stosuje się roztwory o działaniu przeciwbakteryjnym, rozpuszczającym tkanki organiczne i usuwającym warstwę mazistą. Najpopularniejsze to:
Do wypełniania kanałów korzeniowych stosuje się materiały trwałe i biokompatybilne:
Do dezynfekcji kanałów, oprócz roztworów płuczących, stosuje się także wkładki lecznicze, które działają przez dłuższy czas między wizytami. Najbardziej popularne to wodorotlenek wapnia (Ca(OH)2), który tworzy wysoce alkaliczne środowisko (pH około 12,5) zabójcze dla większości bakterii.
Materiały do wypełnień ubytków muszą spełniać szereg wymagań: być biokompatybilne, trwałe, estetyczne i zapewniać szczelne wypełnienie ubytku.
Kompozyty dentystyczne to obecnie najpopularniejsze materiały do wypełnień. Składają się z matrycy żywicznej (najczęściej dimetakrylany) oraz cząstek wypełniacza nieorganicznego (szkło barowe, kwarc, krzemionka). Dzięki szerokiej gamie odcieni pozwalają na naturalne odtworzenie wyglądu zęba. Nowoczesne kompozyty posiadają także właściwości przeciwbakteryjne (zawierają np. fluorek tribenzoilowy) i uwalniają fluor. Stosowane są głównie w odcinku przednim i bocznym u pacjentów, dla których estetyka jest priorytetem.
Amalgamaty to tradycyjne materiały składające się ze srebra, cyny, miedzi, cynku i rtęci. Mimo kontrowersji związanych z zawartością rtęci, badania potwierdzają ich bezpieczeństwo. Wyróżniają się wysoką wytrzymałością i trwałością, szczególnie w wypełnieniach dużych ubytków w zębach bocznych. Ze względu na ciemną barwę i aspekty estetyczne, ich zastosowanie systematycznie maleje na rzecz materiałów kompozytowych.
Cementy stomatologiczne pełnią różne funkcje: służą jako podkłady pod wypełnienia (cement glass-jonomerowy, tlenek cynku z eugenolem), materiały do tymczasowych wypełnień (cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy) lub jako stałe wypełnienia (wzmocnione cementy glass-jonomerowe). Cementy glass-jonomerowe mają tę zaletę, że uwalniają fluor i chemicznie wiążą się z tkankami zęba, co jest korzystne w przypadku ubytków przy szyjce zęba czy w zębach mlecznych.
Fluoryzacja jest jednym z filarów nowoczesnej profilaktyki stomatologicznej. Fluor działa na wielu poziomach, aby wzmocnić zęby i zapobiec próchnicy.
Fluor wzmacnia szkliwo zębów poprzez kilka mechanizmów. Po pierwsze, sprzyja remineralizacji – procesowi, w którym minerały takie jak wapń i fosforany są ponownie wbudowywane w strukturę szkliwa. Gdy fluor jest obecny podczas remineralizacji, powstaje fluorohydroksyapatyt, który jest bardziej odporny na działanie kwasów niż naturalny hydroksyapatyt szkliwa.
Ponadto, fluor hamuje działanie enzymów bakteryjnych, które odpowiadają za metabolizm cukrów i produkcję kwasów uszkadzających szkliwo. W rezultacie zmniejsza się aktywność bakterii próchnicotwórczych w płytce nazębnej. Fluor obniża także pH, przy którym rozpoczyna się demineralizacja szkliwa – z około 5,5 do 4,5, co oznacza, że zęby są chronione nawet przy większej ekspozycji na kwasy.
Regularne dostarczanie niewielkich ilości fluoru jest bardziej efektywne niż sporadyczne aplikacje wyższych dawek. Dlatego codzienne używanie pasty z fluorem zapewnia lepsze efekty niż sama profesjonalna fluoryzacja w gabinecie.
W gabinecie stomatologicznym stosuje się preparaty o wysokiej zawartości fluoru, które zapewniają intensywną, ale krótkotrwałą ochronę.
Lakiery fluorowe zawierają 22 600 ppm fluoru (2,26%) i są najbardziej efektywną metodą profesjonalnej aplikacji. Nakładane pędzelkiem na powierzchnię zębów, przywierają do nich na kilka godzin, stopniowo uwalniając jony fluorkowe. Są szczególnie polecane dzieciom z wysokim ryzykiem próchnicy, a także dorosłym z nadwrażliwością zębów czy początkującymi ubytkami. Typowe preparaty to fluorek sodu w zawiesinie żywicznej.
Pianki fluorowe aplikowane są na specjalnych łyżkach i pozostawiane na zębach przez 1-4 minuty. Zawierają zazwyczaj fluorek sodu w stężeniu 1,23% (12 300 ppm fluoru). Są łatwe w aplikacji, ale wymagają dokładnego wypłukania po zabiegu.
Żele fluorowe, podobnie jak pianki, stosowane są na łyżkach lub nakładane bezpośrednio na zęby. Zawierają fluorek sodu, APF (zakwaszony fluorfosforan) lub fluorek cyny w stężeniach 1,23-2%. Zapewniają dobrą penetrację przestrzeni międzyzębowych, ale wymagają ostrożności, by pacjent nie połknął preparatu.
Mimo licznych korzyści, nadmierne spożycie fluoru może prowadzić do niepożądanych skutków. Kluczowe jest zachowanie równowagi między skuteczną profilaktyką a bezpieczeństwem.
Fluoroza zębów powstaje, gdy zęby są narażone na nadmiar fluoru w okresie ich rozwoju (do około 8 roku życia). Objawia się białymi plamkami lub brązowymi przebarwieniami szkliwa. Jest to głównie problem estetyczny, ale w ciężkich przypadkach może prowadzić do zwiększonej podatności zębów na uszkodzenia.
Ostre zatrucie fluorem może wystąpić po przypadkowym połknięciu dużej ilości preparatów z wysoką zawartością fluoru. Objawy obejmują nudności, wymioty, bóle brzucha, zwiększone ślinienie i w skrajnych przypadkach – zaburzenia rytmu serca. Potencjalnie toksyczna dawka dla dziecka o wadze 10 kg to około 5 mg fluoru na kilogram masy ciała.
Aby zapewnić bezpieczne stosowanie fluoru, należy przestrzegać kilku zasad:
Problemy stomatologiczne mogą znacząco obniżać jakość życia, powodując ból, dyskomfort i trudności w jedzeniu czy mówieniu. Dostępne są różnorodne preparaty i metody leczenia, które pomagają w zarządzaniu tymi dolegliwościami.
Stany zapalne dziąseł i błony śluzowej jamy ustnej są powszechnym problemem, który wymaga odpowiedniego leczenia.
Żele i maści przeciwzapalne zawierają substancje łagodzące podrażnienia i stany zapalne, takie jak:
Płyny do płukania o działaniu przeciwzapalnym, oprócz wymienionych wyżej substancji, często zawierają również:
Preparaty antyseptyczne są niezbędne w leczeniu infekcji w jamie ustnej. Chlorheksydyna jest uważana za „złoty standard” wśród antyseptyków stosowanych w stomatologii. Działa bakteriobójczo na szerokie spektrum bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, a także na niektóre grzyby i wirusy. Jodopowidon (kompleks jodu z poliwinylpirolidonem) to kolejny skuteczny antyseptyk o szerokim spektrum działania, stosowany głównie przed zabiegami chirurgicznymi w jamie ustnej.
Ból zęba jest jednym z najbardziej dokuczliwych rodzajów bólu, który może znacząco obniżać jakość życia.
Żele i maści przeciwbólowe do stosowania miejscowego zawierają najczęściej:
Opatrunki dentystyczne (np. Cavit, Coltosol) służą do tymczasowego zabezpieczenia ubytków i odsłoniętej miazgi. Zawierają zazwyczaj tlenek cynku, eugenol, żywice syntetyczne i substancje wypełniające. Zapewniają szybką ulgę, izolując ząb od drażniących bodźców termicznych i chemicznych.
Leki przeciwbólowe systemowe stosowane w przypadku bólu zęba to głównie:
W przypadku silnego bólu często stosuje się terapię skojarzoną, łącząc paracetamol z NLPZ lub słabym opioidem, co pozwala wykorzystać różne mechanizmy działania przeciwbólowego.
Profilaktyka stomatologiczna opiera się nie tylko na codziennej higienie, ale również na regularnych wizytach kontrolnych u dentysty, które powinny odbywać się co 6 miesięcy. Podczas takich wizyt stomatolog może wcześnie wykryć potencjalne problemy i podjąć odpowiednie działania zanim rozwiną się w poważniejsze schorzenia.
Regularne wizyty kontrolne pozwalają na:
Dzięki nowoczesnym technologiom, jak kamera wewnątrzustna czy systemy diagnostyki laserowej, stomatolog może wykrywać zmiany próchnicowe na bardzo wczesnym etapie, zanim będą widoczne w badaniu klinicznym czy na zdjęciu rentgenowskim.
Nowoczesne gabinety stomatologiczne wykorzystują szereg specjalistycznych materiałów i narzędzi, które umożliwiają skuteczne i mało inwazyjne leczenie.
Oprócz wcześniej omówionych kompozytów, amalgamatów i cementów, w nowoczesnej stomatologii wykorzystuje się również:
Nowoczesne endodoncja wykorzystuje zaawansowane materiały, takie jak:
W protetyce stomatologicznej wykorzystuje się różnorodne materiały, w zależności od rodzaju uzupełnienia:
Implanty to tytanowe lub cyrkonowe „sztuczne korzenie zębów”, które są umieszczane w kości szczęki lub żuchwy i służą jako podpora dla koron, mostów czy protez opartych na implantach. Nowoczesne implanty mają specjalnie opracowane powierzchnie (np. poddane piaskowaniu, trawieniu kwasem lub pokryte hydroksyapatytem), które sprzyjają zjawisku osteointegracji – procesu zrastania się implantu z kością.
Systemy implantologiczne obejmują różne rodzaje implantów:
Zęby należy myć co najmniej dwa razy dziennie – rano i wieczorem przed snem. Każde szczotkowanie powinno trwać minimum 2 minuty. Szczególnie ważne jest wieczorne mycie zębów, ponieważ podczas snu zmniejsza się wydzielanie śliny, która naturalnie chroni zęby przed działaniem kwasów. Jeśli to możliwe, warto myć zęby także po każdym posiłku, szczególnie po spożyciu produktów kwaśnych lub słodkich, które sprzyjają powstawaniu próchnicy.
Naturalne pasty bez fluoru mogą być skuteczne w mechanicznym usuwaniu płytki nazębnej, ale nie zapewniają takiej ochrony przeciwpróchniczej jak pasty z fluorem. Badania naukowe jednoznacznie potwierdzają, że fluor jest najskuteczniejszym związkiem w profilaktyce próchnicy. Jeśli jednak z jakichś powodów nie chcemy lub nie możemy stosować past z fluorem, warto wybierać produkty zawierające alternatywne składniki o działaniu przeciwbakteryjnym, takie jak ksylitol, wyciągi z liści oliwnych, aloe vera czy olejki eteryczne. Należy jednak pamiętać, że ich skuteczność w zapobieganiu próchnicy jest mniejsza niż fluoru.
Nadwrażliwość zębów pojawia się, gdy warstwa szkliwa jest cienka lub uszkodzona, odsłaniając znajdującą się pod nią zębinę. Zębina zawiera mikroskopijne kanaliki, które prowadzą do nerwu zęba, co powoduje, że bodźce termiczne, chemiczne czy mechaniczne mogą wywołać ostry, krótkotrwały ból.
Najczęstsze przyczyny nadwrażliwości to:
W leczeniu nadwrażliwości stosuje się:
Kluczowa jest także eliminacja czynników wywołujących nadwrażliwość, np. zmiana techniki szczotkowania czy ograniczenie spożycia kwaśnych produktów.
Protezy zębowe wymagają codziennej pielęgnacji, aby zachować ich funkcjonalność, estetykę i zapobiec problemom z jamą ustną. Oto podstawowe zasady:
W przypadku protez częściowych lub ruchomych opartych na implantach mogą być wymagane dodatkowe procedury pielęgnacyjne, o których poinformuje protetyk.
Szczoteczkę do zębów należy wymieniać co 2-3 miesiące lub wcześniej, jeśli włókna są wyraźnie zużyte, zdeformowane lub rozchylone. Po przebytej infekcji jamy ustnej, gardła czy dróg oddechowych warto wymienić szczoteczkę, aby uniknąć ponownego zakażenia. Szczoteczki elektryczne wymagają wymiany końcówek z podobną częstotliwością.
Zbyt długie używanie tej samej szczoteczki zmniejsza efektywność czyszczenia i może prowadzić do mikrourazów dziąseł. Ponadto, na szczoteczkach gromadzą się bakterie, które mogą się namnażać, szczególnie jeśli szczoteczka jest przechowywana w wilgotnym środowisku (np. zamknięta łazienka bez wentylacji).
Wybielanie zębów może być bezpieczne, jeśli jest przeprowadzane prawidłowo i pod nadzorem specjalisty. Profesjonalne wybielanie w gabinecie dentystycznym lub stosowanie domowych systemów zaleconych przez stomatologa jest generalnie bezpieczne dla większości pacjentów z zdrowym uzębieniem.
Należy jednak pamiętać o potencjalnych efektach ubocznych:
Wybielanie nie jest zalecane dla:
Przed rozpoczęciem wybielania warto skonsultować się ze stomatologiem, który oceni stan uzębienia i doradzi najbezpieczniejszą metodę.
Choroby dziąseł, od zapalenia dziąseł (gingivitis) po zapalenie przyzębia (periodontitis), są jednymi z najczęstszych problemów jamy ustnej. Aby im zapobiegać, należy:
Pierwsze objawy chorób dziąseł, takie jak krwawienie podczas szczotkowania, obrzęk czy zaczerwienienie, nie powinny być ignorowane. Wczesna interwencja może zapobiec postępowi choroby i utracie zębów.
