Choroba Krabbego to jedna z najrzadszych i najcięższych chorób genetycznych układu nerwowego, która dotyka głównie niemowlęta i małe dzieci. Ze względu na postępujący charakter tego schorzenia oraz brak skutecznego leczenia przyczynowego, terapia opiera się na łagodzeniu objawów choroby. W Polsce dostępne są leki, które mogą pomóc w kontrolowaniu najcięższych symptomów choroby Krabbego, takich jak drgawki, spastyczność mięśni czy nadpobudliwość. Choć nie istnieje lek, który zatrzymałby postęp tej nieuleczalnej choroby, odpowiednio dobrane leczenie objawowe może znacząco poprawić komfort życia pacjentów i ich rodzin. W tym artykule przedstawiamy przegląd dostępnych w Polsce opcji farmakoterapeutycznych w leczeniu objawowym choroby Krabbego.
Spis treści
Czym jest choroba Krabbego?
Choroba Krabbego, znana również jako leukodystrofia globoidalna, jest rzadką uwarunkowaną genetycznie chorobą zwyrodnieniową układu nerwowego. Prowadzi do stopniowego uszkodzenia komórek nerwowych oraz osłonek mielinowych komórek nerwowych. Częstość występowania tej choroby szacuje się na 1/100 000 w populacjach północnoeuropejskich, a na świecie częstość występowania szacuje się na 1/100 000-1/250 000 żywych urodzeń.
Choroba Krabbego wynika z mutacji w położonym na 14 chromosomie genie GALC. Gen ten koduje enzym β-galaktozydazę galaktocerebrozydu (galaktozyloceramidazę) odpowiedzialny za prawidłową przemianę mieliny. Na skutek mutacji i co za tym idzie niedoboru tego enzymu w komórkach globoidalnych mózgu odkładają się szkodliwe substancje, m.in. psychozyna, która niszczy osłonki mielinowe komórek nerwowych.
Wyróżnia się cztery postacie choroby: postać niemowlęcą (do 6 miesięcy życia), postać dziecięcą (6 miesiąc -3 rok życia) postać młodzieńczą (3 -10 rok życia) oraz najrzadszą postać dorosłych o początku w wieku powyżej 10 lat. Większość, bo aż 80% chorych, cierpi na pierwszą, najcięższą postać choroby Krabbego.
Leki przeciwpadaczkowe w chorobie Krabbego
Drgawki należą do najczęstszych i najbardziej niebezpiecznych objawów choroby Krabbego, szczególnie w postaci niemowlęcej. Leczenie pacjentów – niemowląt, które zostały zdiagnozowane kiedy znaczące objawy były już widoczne, zostało ograniczone do opieki wspomagającej i terapii lekowej aby kontrolować spastyczność i nadpobudliwość.
Karbamazepina
Karbamazepina należy do najczęściej stosowanych leków przeciwpadaczkowych w Polsce. Karbamazepina jest przedstawicielem leków przeciwpadaczkowych, stosowanym do leczenia napadów uogólnionych oraz częściowych prostych i złożonych. Lek Finlepsin zawiera karbamazepinę jako substancję czynną i jest dostępny w postaci tabletek oraz tabletek o przedłużonym uwalnianiu. Preparat Tegretol również zawiera karbamazepinę i dostępny jest jako zawiesina doustna oraz tabletki o zmodyfikowanym uwalnianiu.
Mechanizm działania karbamazepiny nie został do końca poznany. Uważa się jednak, że jej aktywność tonizująca ośrodkowy układ nerwowy wynika przede wszystkim z blokowania kanałów sodowych. Karbamazepina stabilizuje błony komórkowe nadmiernie pobudzonych neuronów, co może być pomocne w kontrolowaniu napadów drgawkowych u pacjentów z chorobą Krabbego.
Kwas walproinowy
Kwas walproinowy, dostępny w Polsce jako Depakine czy Absenor, stanowi ważną opcję terapeutyczną. W padaczce uogólnionej nadal najskuteczniejszym lekiem jest kwas walproinowy. Ten lek przeciwpadaczkowy może być szczególnie przydatny u pacjentów z chorobą Krabbego, u których występują różne typy napadów.
Preparat Depakine zawiera walproinian sodu jako substancję czynną i wykazuje szerokie spektrum działania przeciwpadaczkowego. Kwas walproinowy działa przez zwiększenie stężenia kwasu gamma-aminomasłowego (GABA) w mózgu, co prowadzi do redukcji nadmiernej aktywności elektrycznej neuronów.
Leki przeciwspastyczne w chorobie Krabbego
Spastyczność jest jednym z głównych objawów choroby Krabbego. Objawy obejmują słabość mięśni, spastyczność, głuchotę i ślepotę. Leczenie farmakologiczne spastyczności może znacząco poprawić komfort życia pacjentów.
Baklofen
Baklofen jest jednym z najważniejszych leków przeciwspastycznych dostępnych w Polsce. Lek spazmolityczny o punkcie uchwytu w rdzeniu kręgowym. Pochodna p-chlorofenylowa kwasu γ-aminomasłowego (GABA) zmniejszająca napięcie mięśni szkieletowych poprzez hamowanie odruchów mono- i polisynaptycznych na poziomie rdzenia kręgowego.
Preparat Lioresal zawiera baklofen i jest skuteczny w leczeniu spastyczności różnego pochodzenia. Baklofen jest strukturalnym analogiem kwasu gamma-aminomasłowego (GABA, gamma-aminobutyric acid) zawierającym dodatkową grupę chlorofenylową. Lek ten może być stosowany zarówno doustnie, jak i w ciężkich przypadkach – dokanałowo.
Tizanidyna
Tizanidyna, dostępna w Polsce jako Sirdalud, stanowi alternatywę dla baklofenu. Tizanidyna jest wskazana w leczeniu bolesnych skurczów mięśni szkieletowych, które są związane z zaburzeniami statycznymi i czynnościowymi kręgosłupa, takimi jak zespoły szyjno-lędźwiowe. Tizanidyna jest lekiem strukturalnie spokrewnionym z klonidyną — ośrodkowo działającym lekiem hipotensyjnym.
Lek Sirdalud zawiera tizanidynę jako substancję czynną i może być szczególnie pomocny u pacjentów z chorobą Krabbego, u których baklofen nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Sirdalud to kolejny lek stosowany by zmniejszyć spastyczność. Pomaga często tym chorym, którzy nie reagują na Baclofen.
Diazepam
Diazepam należy do grupy benzodiazepin i oprócz działania przeciwlękowego wykazuje również właściwości przeciwspastyczne. Wśród benzodiazepin można wyróżnić leki o bardziej zaznaczonym charakterze nasennym i/lub uspokajającym oraz o silniejszym działaniu przeciwdrgawkowym (diazepam, klonazepam).
Preparat Relanium zawiera diazepam i może być stosowany w leczeniu objawowym choroby Krabbego, szczególnie gdy pacjent wymaga jednoczesnego działania przeciwdrgawkowego i przeciwspastycznego. Diazepam jest wskazany w leczeniu zaburzeń lękowych, w krótkotrwałym łagodzeniu objawów lęku.
Leczenie wspomagające i rokowanie
Obecnie nie ma lekarstwa na chorobę Krabbego, a większość niemowląt z tą chorobą umiera przed ukończeniem 2 lat. Niestety, obecnie nie ma skutecznego leczenia dla choroby Krabbego. Jednakże istnieją terapie objawowe, które mogą pomóc w zmniejszeniu niektórych objawów choroby, takich jak drgawki i problemy z oddychaniem.
Jedyną metodą, która może wpłynąć na przebieg choroby, jest przeszczep komórek macierzystych z krwi pępowinowej, ale terapia ta jest skuteczna tylko wtedy, gdy zostanie przeprowadzona przed wystąpieniem objawów. Wyniki pokazały także że postęp choroby został ustabilizowany szybciej u pacjentów, którzy otrzymali krew pępowinową w porównaniu do tych, którzy otrzymali szpik kostny od „dorosłego” dawcy.
| Grupa leków | Przykładowe preparaty | Mechanizm działania |
|---|---|---|
| Przeciwpadaczkowe | Finlepsin, Tegretol, Depakine | Stabilizacja błon neuronalnych |
| Przeciwspastyczne | Lioresal, Sirdalud, Relanium | Zmniejszenie napięcia mięśniowego |
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Czy choroba Krabbego jest uleczalna?
Obecnie nie ma lekarstwa na chorobę Krabbego, a większość niemowląt z tą chorobą umiera przed ukończeniem 2 lat. Leczenie opiera się wyłącznie na terapii objawowej, która ma na celu poprawę jakości życia pacjentów.
Jakie są najważniejsze objawy choroby Krabbego?
Objawy: pobudliwość, niewyjaśnione gorączki, sztywnienie kończyn, drgawki, trudności w karmieniu, wymioty oraz spowolnienie rozwoju umysłowego i motorycznego. Inne objawy obejmują słabość mięśni, spastyczność, głuchotę i ślepotę.
Czy istnieje możliwość wcześnego wykrycia choroby?
Mutację odpowiedzialną za wystąpienie choroby Krabbego można też wykryć przy pomocy badań genetycznych. Od jakiegoś czasu na Polskim rynku dostępny jest bardzo szeroki test genetyczny badający dziecko na obecność blisko 90 rzadkich chorób genetycznych, w tym właśnie choroby Krabbego.
Czy leki mogą zatrzymać postęp choroby?
Takie leczenie jednakże nie zapobiega utracie funkcji systemu nerwowego. Dostępne leki mają działanie wyłącznie objawowe i nie wpływają na przebieg choroby, ale mogą znacząco poprawić komfort życia pacjentów.
Czy choroba Krabbego jest dziedziczna?
Choroba Krabbego dziedziczona jest w sposób autosomalny recesywny, co oznacza, że obie kopie genu GALC (po jednej odziedziczonej od każdego z rodziców) muszą być wadliwe, aby schorzenie mogło się ujawnić.
Bibliografia
- Choroba Krabbego – charakterystyka kliniczna, Ziko Apteka
- Choroba Krabbego – informacje diagnostyczne, Stowarzyszenie Chorych na MPS
- Finlepsin – charakterystyka produktu leczniczego
- Tegretol – charakterystyka produktu leczniczego
- Depakine – charakterystyka produktu leczniczego
- Lioresal – charakterystyka produktu leczniczego
- Sirdalud – charakterystyka produktu leczniczego
- Relanium – charakterystyka produktu leczniczego
- Deane JE, Graham SC, Kim NN, Stein PE, McNair R, Cachón-González MB, Cox TM, Read RJ. Insights into Krabbe disease from structures of galactocerebrosidase. Proc Natl Acad Sci U S A. 2011;108(37):15169-15173. DOI: 10.1073/pnas.1105639108 PMID: 21876145
- Wenger DA, Luzi P, Rafi MA. Advances in the Diagnosis and Treatment of Krabbe Disease. Int J Neonatal Screen. 2021;7(3):57. DOI: 10.3390/ijns7030057 PMID: 34449528
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
