Waylivra zawiera wolanesorsen, który wspomaga leczenie rodzinnej chylomikronemii (FCS), genetycznej choroby powodującej wysokie stężenie trójglicerydów we krwi, mogącej prowadzić do zapalenia trzustki. Stosowany wraz z dietą niskotłuszczową, Waylivra zmniejsza stężenie trójglicerydów. Lek jest przepisywany po nieudanych próbach leczenia innymi lekami oraz po potwierdzeniu FCS badaniami genetycznymi, u pacjentów zagrożonych zapaleniem trzustki.
Wolanesorsen to nowoczesna substancja lecznicza stosowana w leczeniu genetycznego schorzenia związanego z zaburzeniami gospodarki lipidowej. Poniżej przedstawiam kompleksowy opis tego leku, jego działania i zastosowania w leczeniu.
Czym jest wolanesorsen?
Wolanesorsen to antysensowny oligonukleotyd, czyli krótki fragment syntetycznego kwasu nukleinowego, zaprojektowany do hamowania procesu syntezy apoproteiny CIII (apoC-III). Białko to odgrywa kluczową rolę jako regulator metabolizmu trójglicerydów oraz klirensu (oczyszczania) wątrobowego chylomikronów i innych lipoprotein bogatych w trójglicerydy.
Wolanesorsen działa poprzez selektywne wiązanie się z informacyjnym kwasem rybonukleinowym (mRNA) kodującym apoC-III, co uniemożliwia proces translacji tego białka. W efekcie dochodzi do usunięcia naturalnego inhibitora usuwania trójglicerydów i rozpoczyna się ich metabolizm na ścieżce niezależnej od lipazy lipoproteinowej (LPL).
Wskazania do stosowania
Wolanesorsen jest wskazany jako uzupełnienie diety u dorosłych pacjentów z genetycznie potwierdzonym rodzinnym zespołem chylomikronemii (FCS), u których:
- istnieje wysokie ryzyko wystąpienia zapalenia trzustki
- odpowiedź na leczenie dietetyczne i standardową terapię obniżającą stężenie trójglicerydów jest niewystarczająca
Rodzinny zespół chylomikronemii (FCS)
Rodzinny zespół chylomikronemii to rzadka choroba genetyczna charakteryzująca się:
- ekstremalnie wysokim poziomem trójglicerydów we krwi
- obecnością chylomikronów (dużych cząsteczek lipidowych) w osoczu na czczo
- nawracającymi epizodami ostrego zapalenia trzustki
- innymi objawami, takimi jak: kępki żółte wysiewne, retinopatia lipatyczna, hepatosplenomegalia, czy objawy neurologiczne
Choroba ta jest spowodowana mutacjami genów związanych z metabolizmem lipoprotein, głównie genu lipazy lipoproteinowej (LPL) lub innych białek niezbędnych do jej prawidłowego funkcjonowania.
Mechanizm działania
Wolanesorsen działa na poziomie molekularnym poprzez:
- Selektywne wiązanie się z mRNA kodującym apoC-III w rejonie niepodlegającym translacji
- Inicjowanie degradacji nici mRNA, co uniemożliwia produkcję białka apoC-III
- Zmniejszenie stężenia apoC-III, które w normalnych warunkach hamuje aktywność lipazy lipoproteinowej i klirens lipoprotein bogatych w trójglicerydy
- Przywrócenie prawidłowego metabolizmu trójglicerydów i ich usuwania z organizmu
Efektem takiego działania jest znaczące obniżenie poziomu trójglicerydów we krwi, co pozwala na zmniejszenie ryzyka zapalenia trzustki i innych powikłań FCS.
Dawkowanie i sposób podawania
Wolanesorsen podaje się w postaci roztworu do wstrzykiwań podskórnych:
- Dawka początkowa wynosi 285 mg (1,5 ml) raz na tydzień przez pierwsze 3 miesiące
- Po 3 miesiącach częstość podawania zmniejsza się do 285 mg raz na dwa tygodnie
- Możliwe jest ponowne zwiększenie częstości do dawkowania cotygodniowego po 6 miesiącach, jeśli odpowiedź na leczenie jest niewystarczająca
Leczenie prowadzi się pod ścisłą kontrolą specjalisty mającego doświadczenie w leczeniu pacjentów z FCS. Przed rozpoczęciem terapii konieczne jest wykluczenie wtórnych przyczyn podwyższonego poziomu trójglicerydów.
Monitorowanie liczby płytek krwi
Ze względu na ryzyko małopłytkowości, konieczne jest regularne monitorowanie liczby płytek krwi:
- Przed rozpoczęciem leczenia
- Co najmniej raz na dwa tygodnie w trakcie terapii
- Częściej w przypadku spadku liczby płytek poniżej określonych wartości
W zależności od wyników badań laboratoryjnych może być konieczne dostosowanie dawkowania lub czasowe przerwanie leczenia.
Skuteczność kliniczna
W badaniach klinicznych wykazano, że wolanesorsen:
- Skutecznie obniża poziom trójglicerydów na czczo średnio o 77% po 3 miesiącach leczenia
- U 77% pacjentów pozwala osiągnąć stężenie trójglicerydów poniżej 750 mg/dl
- U 88% pacjentów powoduje spadek poziomu trójglicerydów o co najmniej 40%
- Zmniejsza częstość występowania zapalenia trzustki, szczególnie u pacjentów z nawracającymi epizodami tej choroby w wywiadzie
Oprócz wpływu na poziom trójglicerydów, wolanesorsen:
- Obniża stężenie cholesterolu całkowitego
- Zmniejsza poziom cholesterolu nie-HDL
- Obniża stężenie apoC-III
- Zmniejsza poziom apoB-48
- Redukuje ilość trójglicerydów w chylomikronach
Działania niepożądane
Najczęstsze działania niepożądane związane ze stosowaniem wolanesorsenu to:
Zaburzenia hematologiczne
- Małopłytkowość (obniżenie liczby płytek krwi) – występuje u około 21% pacjentów
- Spadek liczby płytek poniżej normy – u około 29% pacjentów
Reakcje w miejscu podania
- Rumień, ból, obrzęk, stwardnienie, świąd w miejscu wstrzyknięcia – występują u większości pacjentów (około 82%)
- Reakcje te są zwykle łagodne i przemijające
Inne częste działania niepożądane
- Bóle głowy
- Zmęczenie
- Objawy grypopodobne
- Nudności i wymioty
- Reakcje skórne (wysypka, świąd)
Środki ostrożności i przeciwwskazania
Przeciwwskazania
- Nadwrażliwość na wolanesorsen lub którąkolwiek substancję pomocniczą
- Małopłytkowość przewlekła lub o niewyjaśnionym pochodzeniu
- Liczba płytek krwi poniżej 140 x 10^9/l
Szczególne środki ostrożności
- Ścisłe monitorowanie liczby płytek krwi
- Ostrożność u pacjentów przyjmujących leki przeciwpłytkowe, przeciwzakrzepowe lub NLPZ
- Monitorowanie czynności nerek (ryzyko nefrotoksyczności)
- Monitorowanie czynności wątroby (ryzyko hepatotoksyczności)
- Okresowa kontrola parametrów zapalnych (OB)
Podsumowanie
Wolanesorsen stanowi ważną opcję terapeutyczną dla pacjentów z rodzinnym zespołem chylomikronemii, u których standardowe metody leczenia nie przynoszą zadowalających efektów. Dzięki innowacyjnemu mechanizmowi działania na poziomie molekularnym, pozwala na skuteczne obniżenie poziomu trójglicerydów we krwi i zmniejszenie ryzyka potencjalnie zagrażającego życiu zapalenia trzustki.
Leczenie wymaga jednak ścisłego monitorowania, szczególnie w zakresie liczby płytek krwi, aby minimalizować ryzyko związane z małopłytkowością. Decyzja o rozpoczęciu terapii powinna być podejmowana indywidualnie, po starannym rozważeniu potencjalnych korzyści i ryzyka dla każdego pacjenta.