Leki zawierające wodoroasparaginian magnezu

Wodoroasparginian magnezu – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)

Wodoroasparginian magnezu – związek organiczny magnezu. Magnez to jeden z najważniejszych pierwiastków w organizmie człowieka. Bierze udział w wielu przemianach metabolicznych, wszystkich podstawowych czynnościach fizjologicznych i wpływa na stabilizację błon komórkowych. Magnez wykazuje działanie ochronne na mięsień sercowy, uspokajające na organizm oraz jest niezbędny do syntezy niektórych hormonów (np. insuliny). Wskazaniem do stosowania magnezu w postaci wodoroasparaginianu są głównie stany niedoboru.

Wodoroasparginian magnezu dostępny jest w postaci tabletek. Dokładne dawkowanie dobiera się indywidualnie w zależności od wieku i zawartości magnezu w produkcie. 

Niedobór magnezu może wystąpić w przypadku przewlekłego alkoholizmu, długotrwałego żywienia pozajelitowego, zespołu złego wchłaniania, marskości wątroby, a nawet w wyniku niedostatecznej ilości tego pierwiastka w pożywieniu. Niedobór może się objawiać drżeniem mięśni, osłabieniem, zawrotami głowy, niemiarowością serca, zmniejszoną odpornością oraz zwiększoną podatnością na stres. Dobrym źródłem tego pierwiastka są warzywa liściaste, mięso, podroby, kakao, banany, płatki owsiane, kasza i migdały.

Możliwe działania niepożądane: Produkty z wodoroasparginianem magnezu są zazwyczaj dobrze tolerowane i nie wykazują skutków ubocznych. Wysokie dawki mogą powodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe w postaci nudności, wymiotów i biegunki.

Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10

Wodoroasparginian magnezu – przewodnik medyczny

Wodoroasparginian magnezu stanowi jedną z najlepiej przyswajalnych form organicznych magnezu dostępnych na rynku farmaceutycznym. To związek chemiczny łączący jony magnezu z kwasem asparaginowym, który dzięki swojej unikalnej strukturze zapewnia wysoką biodostępność oraz dobrą tolerancję przewodu pokarmowego. Magnez, będący drugim najważniejszym kationem wewnątrzkomórkowym po potasie, odgrywa kluczową rolę w ponad 300 reakcjach enzymatycznych zachodzących w organizmie człowieka. Wodoroasparginian magnezu, dzięki połączeniu z kwasem asparaginowym działającym jako nośnik, pozwala na efektywne dostarczenie tego niezbędnego pierwiastka do komórek organizmu. Substancja ta jest szczególnie ceniona w leczeniu stanów niedoboru magnezu ze względu na swoją wysoką przyswajalność oraz minimalne ryzyko wystąpienia działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego.

Charakterystyka farmakologiczna wodoroasparaginanu magnezu

Wodoroasparginian magnezu, znany również jako czterowodny wodoroasparginian magnezu (Magnesii hydrogenoaspartas tetrahydricus), jest związkiem organicznym zaliczanym do grupy preparatów mineralnych uzupełniających niedobory magnezu. Magnez to jeden z najważniejszych pierwiastków w organizmie człowieka. Bierze udział w wielu przemianach metabolicznych, wszystkich podstawowych czynnościach fizjologicznych i wpływa na stabilizację błon komórkowych.

Magnez jest obok potasu drugim najważniejszym kationem wewnątrzkomórkowym. Jest on nieodzownym elementem syntezy i wykorzystania wiązań bogatoenergetycznych (ATP, GTP). Aktywizuje enzymy odpowiedzialne za reakcje przeniesienia grupy fosforylowej. W organizmie człowieka znaczne ilości magnezu, około 50-60%, znajdują się w szkielecie, około 40-45% tego pierwiastka występuje w tkankach miękkich, głównie w mięśniach, a zaledwie około 1% w płynach pozakomórkowych.

Kwas asparaginowy w połączeniu wodoroasparaginanu magnezu pełni podwójną funkcję. Z jednej strony działa jako chelator, ułatwiając transport magnezu przez błony komórkowe, z drugiej zaś stanowi ważny neuroprzekaźnik w ośrodkowym układzie nerwowym. Kwas asparaginowy pełni rolę neuroprzekaźnika w ośrodkowym układzie nerwowym. To synergiczne działanie sprawia, że wodoroasparginian magnezu jest szczególnie skuteczny w przypadkach niedoborów magnezu współistniejących z zaburzeniami funkcji układu nerwowego.

Przyswajalność i biodostępność

Wodoroasparaginian magnezu to jeden z najlepiej przyswajalnych związków magnezu, w połączeniu z witaminą B6 dodatkowo ułatwiającą przyswajanie magnezu. Tworzenie złożonych związków pomiędzy magnezem i aminokwasami (magnez w postaci związku organicznego) pozwala na czynny transport magnezu w organizmie.

Organiczne sole magnezu, w tym wodoroasparginian, charakteryzują się znacznie lepszą przyswajalością w porównaniu do form nieorganicznych. Po podaniu p.o. wchłania się bardzo powoli w jelicie cienkim (ok. 30%). Wchłanianie zwiększa się na skutek działania kalcytriolu. Podczas gdy tlenek magnezu wykazuje przyswajalność zaledwie około 4%, Badania naukowe wykazały, iż przyswajalność magnezu w tej formie wynosi zaledwie 4%, organiczne formy mogą osiągać wskaźniki wchłaniania sięgające nawet 90% w sprzyjających warunkach.

Wskazania do stosowania wodoroasparaginanu magnezu

Niedobory magnezu – główne wskazanie

Wodoroasparaginian magnezu jest wskazany do stosowania w niedoborach magnezu. Czynnikami prowadzącymi do wystąpienia niedoboru magnezu są m.in. spożywanie dużych ilości posiłków bogatotłuszczowych, bogatowapniowych, pokarmów z wysoką zawartością fosforanów i błonnika, picie dużych ilości kawy i herbaty, częste i długotrwałe odchudzanie, nadużywanie alkoholu.

Wodoroasparginian magnezu znajduje zastosowanie w leczeniu zarówno jawnych, jak i utajonych stanów niedoboru magnezu. Hipomagnezemia, czyli zbyt niskie stężenie magnezu we krwi (poniżej 0,65 mmol/l), może być skutkiem różnorodnych czynników, począwszy od niewłaściwej diety, przez zaburzenia wchłaniania, aż po zwiększone zapotrzebowanie w określonych stanach fizjologicznych i chorobowych.

Szczególne grupy pacjentów wymagające suplementacji

Zwiększone zapotrzebowanie na magnez dotyczy kobiet w okresie ciąży i laktacji, stosujących środki antykoncepcyjne, a także pacjentów przyjmujących leki psychotropowe, nasenne, uspokajające, antybiotyki, cytostatyki, osób w okresie intensywnego wzrostu, wzmożonego wysiłku fizycznego.

Do grup szczególnego ryzyka niedoboru magnezu należą:

• Kobiety w ciąży i okresie laktacji – zwiększone zapotrzebowanie związane z rozwojem płodu i produkcją mleka
• Dzieci i młodzież w okresie intensywnego wzrostu
• Osoby starsze ze względu na pogorszoną absorpcję jelitową
• Sportowcy i osoby wykonujące intensywną pracę fizyczną
• Pacjenci z zaburzeniami przewodu pokarmowego (zespół złego wchłaniania, choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego)
• Osoby z cukrzycą, szczególnie z słabą kontrolą glikemii
• Pacjenci leczeni lekami moczopędnymi, inhibitorami pompy protonowej, antybiotykami z grupy aminoglikozydów

Objawy niedoboru magnezu

Wczesne objawy niedoboru

Łagodna i przewlekła hipomagnezemia zazwyczaj nie wywołuje żadnych objawów. Jednak gdy niedobór się pogłębia, pojawiają się charakterystyczne objawy:

• Objawy nerwowo-mięśniowe: skurcze mięśni (szczególnie łydek w nocy), drżenie powieki lub górnej wargi, mrowienie lub drętwienie palców
• Objawy psychiczne: nerwowość, drażliwość, problemy z koncentracją, zaburzenia snu
• Objawy sercowo-naczyniowe: zaburzenia rytmu serca, nieprawidłowe ciśnienie tętnicze, uczucie kołatania serca
• Objawy ogólne: uczucie zmęczenia i znużenia, bóle głowy, osłabienie

Zaawansowane objawy niedoboru

Bardzo ciężka hipomagnezemia może być przyczyną napadów drgawek (jak u osób chorujących na padaczkę) lub zaburzeń świadomości i zachowania (apatia, depresji). Objawy ciężkiej hipomagnezemii są tak poważne, że należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe.

W przypadkach ciężkiego niedoboru magnezu mogą wystąpić:

• Tężyczka utajona z objawami Chvostka i Trosseau
• Napady drgawkowe
• Zaburzenia świadomości
• Ciężkie arytmie serca
• Zaburzenia psychiczne, w tym depresja i stany lękowe

Stężenie magnezu we krwi	Objawy kliniczne
0,5-0,7 mmol/l	Łagodne objawy lub brak objawów
0,3-0,5 mmol/l	Wyraźne objawy nerwowo-mięśniowe
<0,3 mmol/l	Ciężkie objawy, ryzyko drgawek

Mechanizm działania wodoroasparaginanu magnezu

Funkcje biochemiczne magnezu

Jest niezbędnym elementem syntezy nośników H2 i elektronów, takich jak NADH2, NADPH2, FAD i koenzym A. Ponadto uaktywnia ok. 300 enzymów przemiany węglowodanowej, białkowej, tłuszczowej, związków nukleinowych oraz reakcji oksydoredukcyjnych. Jest podstawowym regulatorem cyklu komórkowego.

Magnez odgrywa fundamentalną rolę w:

• Metabolizmie energetycznym: uczestniczy w syntezie ATP i aktywacji enzymów glikolitycznych
• Syntezie kwasów nukleinowych: niezbędny do replikacji DNA i syntezy RNA
• Funkcjonowaniu błon komórkowych: stabilizuje struktury fosfolipidowe i reguluje przepuszczalność
• Przewodnictwie nerwowym: moduluje aktywność kanałów jonowych i receptorów
• Kurczliwości mięśni: reguluje interakcje aktyny i miozyny

Wpływ na układ sercowo-naczyniowy

Wykazuje działanie uspokajające, łagodzące pobudliwość nerwowo-mięśniową, a także korzystnie wpływa na ściany naczyń krwionośnych. Ponadto jest czynnikiem stabilizującym płytki krwi i ochraniającym przed tworzeniem się zakrzepów.

Magnez wywiera wielokierunkowe działanie kardioprotekcyjne poprzez:

• Rozszerzanie naczyń krwionośnych i obniżanie ciśnienia tętniczego
• Stabilizację błon komórek mięśnia sercowego
• Przeciwdziałanie arytmiom poprzez regulację kanałów wapniowych
• Hamowanie agregacji płytek krwi
• Redukcję procesu miażdżycy przez działanie przeciwzapalne

Leczenie farmakologiczne niedoborów magnezu

Preparaty zawierające wodoroasparginian magnezu

Na polskim rynku farmaceutycznym dostępne są liczne preparaty zawierające wodoroasparginian magnezu w różnych postaciach i dawkach:

• Asmag – podstawowa forma zawierająca 20 mg jonów magnezu w tabletce
• Asmag B6 – wzbogacona o witaminę B6 dla lepszej przyswajalności
• Asmag Forte – wersja o zwiększonej dawce (34 mg jonów magnezu)
• Laktomag – preparat o smaku bananowym, odpowiedni dla dzieci
• Magnesium Asparticum Filofarm – wysokiej jakości preparat w tabletkach
• Filomag B6 – połączenie wodoroasparaginanu magnezu z witaminą B6

Dawkowanie i sposób stosowania

Stosowana dawka zależna jest od stopnia niedoboru magnezu w organizmie i wieku pacjenta. Wodoroasparaginian magnezu przyjmuje się doustnie, po posiłku. U osób dorosłych zaleca się przyjmowanie do 3600 mg wodoroasparaginianu magnezu (w tym 240 mg jonów magnezu). U dzieci stosuje się zwykle do 900 mg wodoroasparaginianu magnezu (w tym 60 mg jonów magnezu).

Zalecenia dawkowania:

• Dorośli: 1-3 tabletki 2-3 razy dziennie (w zależności od dawki preparatu)
• Dzieci powyżej 4 lat: 1-2 tabletki 2 razy dziennie
• Sposób podania: doustnie, podczas lub po posiłku, popijając wodą
• Czas kuracji: do normalizacji stężenia magnezu we krwi, zwykle 1-3 miesiące

Kombinacje z witaminą B6

Witamina B6 (pirydoksyna) zwiększa syntezę GABA, który pełni funkcję neuroprzekaźnika w organizmie, oraz ułatwia wchłanianie magnezu z przewodu pokarmowego. Witamina B6 zwiększa biodostępność magnezu, co oznacza, że organizm lepiej przyswaja i wykorzystuje ten składnik mineralny.

Witamina B6 zwiększa wchłanianie magnezu nawet o 40%. Dodatek witaminy B6 powoduje zwiększone przyswajanie (wchłanianie komórkowe) nawet do 40%. Ponadto umożliwia właściwy transport mikroelementu do tkanek organizmu i utrzymanie optymalnego stężenia magnezu.

Połączenie wodoroasparaginanu magnezu z witaminą B6 oferuje znaczące korzyści:

• Zwiększona absorpcja: pirydoksyna może podnieść wchłanianie magnezu o 20-40%
• Lepszy transport komórkowy: witamina B6 ułatwia przemieszczanie magnezu do wnętrza komórek
• Synergiczne działanie neuroprotekcyjne: oba składniki wspierają funkcjonowanie układu nerwowego
• Regulacja metabolizmu: współdziałanie w przemianach aminokwasów i neurotransmiterów

Leki kombinowane magnez-potas

Magnez bierze udział w ochronie mięśnia sercowego oraz wpływa na mineralizację kości i syntezę niektórych hormonów, natomiast potas jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i mięśni. Magnokal Asparaginian uzupełnia dietę w potas, magnez i kwas asparaginowy. Działa wspomagająco w chorobach układu krążenia i mięśnia sercowego.

Preparaty łączące wodoroasparginian magnezu z potasem (np. Aspargin, Magnokal Asparginian) znajdują szczególne zastosowanie w:

• Chorobach układu sercowo-naczyniowego
• Rekonwalescencji po zawale serca
• Leczeniu wspomagającym zaburzeń rytmu serca
• Uzupełnianiu niedoborów podczas terapii lekami moczopędnymi

Przeciwwskazania i środki ostrożności

Bezwzględne przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na wodoroasparaginian magnezu, biegunka, hipermagnezemia, nużliwość mięśni (myasthenia gravis), zwolnienie rytmu serca (bradykardia), blok przedsionkowo-komorowy, ciężka niewydolność nerek.

Do głównych przeciwwskazań należą:

• Nadwrażliwość na składniki preparatu
• Hipermagnezemia (stężenie magnezu >1,2 mmol/l)
• Ciężka niewydolność nerek (klirens kreatyniny <30 ml/min)
• Myasthenia gravis
• Zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego
• Ostra biegunka

Szczególne grupy pacjentów

Pacjenci z niewydolnością nerek: Wymagają szczególnej ostrożności ze względu na ryzyko kumulacji magnezu i rozwoju hipermagnezemi. Konieczne jest regularne monitorowanie stężenia magnezu w surowicy.

Ciąża i laktacja: Magnez przenika do łożyska w ilościach, które zapewniają prawidłowy rozwój płodu/noworodka. Wodoroasparaginian magnezu może być stosowany w ciąży po konsultacji z lekarzem, który określi bezpieczną dla pacjentki dawkę.

Dzieci: Preparaty można stosować u dzieci powyżej 4 roku życia w odpowiednio zmniejszonych dawkach.

Działania niepożądane i interakcje

Profil bezpieczeństwa

Produkty z wodoroasparginianem magnezu są zazwyczaj dobrze tolerowane i nie wykazują skutków ubocznych. Wysokie dawki mogą powodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe w postaci nudności, wymiotów i biegunki.

Najczęstsze działania niepożądane:

• Przewód pokarmowy: biegunka, nudności, wymioty, dyskomfort brzuszny
• Układ nerwowy: senność, osłabienie (przy przedawkowaniu)
• Układ sercowo-naczyniowy: bradykardia, obniżenie ciśnienia (przy hipermagnezemi)

Interakcje z innymi lekami

Wchłanianie magnezu jest zmniejszane przez fosforany, duże dawki wapnia, nadmiar lipidów; magnez natomiast zmniejsza wchłanianie żelaza, fluorków, tetracyklin, pochodnych warfaryny.

Leki zmniejszające wchłanianie magnezu:

• Antacida zawierające wapń lub glin
• Suplementy żelaza w wysokich dawkach
• Bisfosfonany
• Tetracykliny i chinolony
• Preparaty zawierające fosforany

Leki, których wchłanianie jest zmniejszane przez magnez:

• Antybiotyki tetracyklinowe
• Chinolony (ciprofloksacyna, norfloksacyna)
• Bisfosfonany
• Digoksyna (w mniejszym stopniu)

Wodoroasparaginianu magnezu nie należy podawać z antybiotykami – konieczne jest zachowanie odstępu czasowego minimum 2-3 godzin między podaniem magnezu a antybiotykami.

Czynniki wpływające na wchłanianie

Nadmiar fosforu, wapnia, sodu, żelaza, cynku, potasu w diecie, a także fityniany mogą zmniejszać wchłanianie magnezu. Laktoza, alkohole cukrowe (sorbitol, ksylitol) i białka mogą nasilać wchłanianie magnezu.

Czynniki zmniejszające wchłanianie:

• Wysoka zawartość błonnika w diecie
• Produkty bogate w kwas szczawiowy (szpinak, rabarber)
• Duże ilości kawy i herbaty
• Alkohol
• Stres psychiczny

Czynniki zwiększające wchłanianie:

• Witamina B6 (pirydoksyna)
• Witamina D
• Białka dietetyczne
• Probiotyki

Monitorowanie terapii i kontrola laboratoryjna

Badania diagnostyczne

Hipomagnezemię rozpoznaje się po stwierdzeniu stężenia magnezu we krwi poniżej 0,65 mmol/l. Podstawowym badaniem jest oznaczenie stężenia magnezu w surowicy krwi, jednak należy pamiętać, że nie zawsze odzwierciedla ono rzeczywiste zapasy tego pierwiastka w organizmie.

Zalecane badania:

• Magnez w surowicy (norma: 0,65-1,2 mmol/l)
• Magnez w dobowej zbiórce moczu
• Elektrolity (sód, potas, wapń, fosfor)
• Kreatynina i mocznik
• Morfologia krwi
• EKG (przy podejrzeniu zaburzeń rytmu)

Długotrwałe stosowanie

Długotrwałe stosowanie wodoroasparaginianu magnezu wymaga kontrolowania stężenia magnezu we krwi co pewien okres czasu. Regularne monitorowanie jest szczególnie ważne u pacjentów z:

• Niewydolnością nerek
• Chorobami przewodu pokarmowego
• Długotrwałą terapią lekami moczopędnymi
• Zaburzeniami wchłaniania

W trakcie leczenia hipomagnezemii (niedoboru magnezu) należy okresowo kontrolować stężenie magnezu. Decyduje o tym lekarz, zlecając badania kontrolne w określonym terminie.

Bibliografia

1. Firoz M, Graber M. Bioavailability of US commercial magnesium preparations. Magnes Res. 2001;14(4):257-62. PMID: 11794633
2. Schuchardt JP, Hahn A. Intestinal Absorption and Factors Influencing Bioavailability of Magnesium-An Update. Curr Nutr Food Sci. 2017;13(4):260-278. DOI: 10.2174/1573401313666170427162740 PMID: 29123461