Navelbine

Lek Navelbine to cytostatyk o właściwościach przeciwnowotworowych. Jego działanie polega na zatrzymaniu mitozy, co prowadzi do śmierci komórki nowotworowej. Stosowany jest w leczeniu różnych typów nowotworów, w tym raka piersi i niedrobnokomórkowego raka płuc u pacjentów, którzy ukończyli 18 lat. Jest dostępny na receptę.

Navirel

Navirel to lek w postaci koncentratu do sporządzania roztworu do infuzji. Zawiera substancję czynną winorelbinę, która należy do grupy leków cytostatycznych, hamujących rozwój komórek nowotworowych. Stosowany jest w leczeniu chorób nowotworowych, a ściśle niedrobnokomórkowego raka płuc oraz raka piersi. Jest dostępny na receptę.

Neocitec

Neocitec to lek w postaci koncentratu do sporządzania roztworu do infuzji. Zawiera substancję czynną winorelbinę, która należy do grupy leków cytostatycznych, hamujących rozwój komórek nowotworowych. Stosowany jest w leczeniu chorób nowotworowych, a ściśle niedrobnokomórkowego raka płuc oraz raka piersi. Jest to lek dostępny na receptę.

Vinorayne

Vinorayne to lek przeciwnowotworowy, który zawiera substancję czynną winorelbinę. Jest stosowany w leczeniu niektórych rodzajów raka piersi i raka płuc. Lek jest dostępny w postaci koncentratu do sporządzania roztworu do infuzji. Vinorayne jest dostępny na receptę.

Vinorelbine Accord

Vinorelbine Accord to lek przeciwnowotworowy, który jest stosowany w leczeniu zaawansowanego niedrobnokomórkowego raka płuc oraz zaawansowanego raka piersi, gdy inne metody leczenia nie są niewskazane. Lek działa na poziomie molekularnym, hamując polimeryzację tubuliny, co prowadzi do zatrzymania mitozy i śmierci komórki nowotworowej. Vinorelbine Accord jest dostępny na receptę.

Vinorelbine Alvogen

Vinorelbine Alvogen to lek przeciwnowotworowy, który zawiera substancję czynną winorelbinę. Jest to cytostatyk, który hamuje podziały komórkowe, co prowadzi do śmierci komórek nowotworowych. Lek jest stosowany w leczeniu zaawansowanego niedrobnokomórkowego raka płuca oraz zaawansowanego raka piersi, gdy inne metody leczenia są niewskazane. Vinorelbine Alvogen jest dostępny na receptę.

Vinorelbine medac

Lek zawiera winorelbinę, należącą do alkaloidów barwinka (Vinca), stosowanych w leczeniu nowotworów. Lek stosowany w leczeniu niektórych rodzajów raka płuca i raka piersi u pacjentów powyżej 18 roku życia.

Vinorelbine Strides

Vinorelbine Strides to lek przeciwnowotworowy dostępny na receptę, który zawiera substancję czynną winorelbinę. Należy on do grupy leków znanych jako alkaloidy barwinka (Vinca), stosowanych w leczeniu nowotworów. Lek jest podawany w postaci koncentratu do sporządzania roztworu do infuzji. Znajduje zastosowanie w leczeniu zaawansowanego niedrobnokomórkowego raka płuc oraz zaawansowanego raka piersi.

Vinorelbine Zentiva

Vinorelbine Zentiva to lek, który zawiera winorelbinę i należy do grupy alkaloidów barwinka, stosowanych w leczeniu nowotworów. Jest skuteczny w leczeniu niektórych rodzajów raka płuc i raka piersi u pacjentów powyżej 18 roku życia. Lek jest dostępny na receptę.

Winorelbina – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)

Winorelbina – lek o działaniu przeciwnowotworowym. Mechanizm działania winorelbiny polega na blokowaniu mitozy (podziału komórkowego), co prowadzi do śmierci komórki.

Wskazaniem do stosowania leku jest leczenie pacjentów z przerzutowym rakiem piersi (IV stadium) oraz niedrobnokomórkowym rakiem płuc (III i IV stadium).

Winorelbina dostępna jest w postaci kapsułek oraz koncentratu do sporządzania roztworu do infuzji. Lek stosuje się w monoterapii.

Możliwe działania niepożądane (najczęstsze): zakażenia bakteryjne, wirusowe lub grzybicze w różnej lokalizacji, zahamowanie czynności szpiku kostnego, trombocytopenia, zapalenie jamy ustnej, nudności, wymioty, zaparcia, biegunka, zaburzenia neurologiczne, łysienie, zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, ból stawów, ból mięśni. Mogą również pojawić się działania niepożądane w miejscu podania, takie jak: rumień, ból, przebarwienie żył, zapalenie żył. 

Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10

Winorelbina – substancja czynna w walce z nowotworami

Winorelbina to nowatorska substancja czynna, która od ponad trzech dekad odgrywa kluczową rolę w leczeniu nowotworów. Jest to półsyntetyczna pochodna alkaloidu pochodzącego z barwinka różowego (Catharanthus roseus), będąca przełomowym lekiem przeciwnowotworowym, który znalazł swoje miejsce w standardowych protokołach onkologicznych na całym świecie. Odkryta przez francuskiego naukowca Pierre’a Potiera w latach 80. XX wieku, winorelbina została po raz pierwszy zarejestrowana we Francji w 1989 roku do stosowania w zaawansowanym niedrobnokomórkowym raku płuc, a następnie zaakceptowana przez amerykańską FDA w 1991 roku. Obecnie lek ten jest szeroko stosowany w Polsce i innych krajach jako element pierwszej linii terapii przeciwnowotworowej, zarówno w monoterapii, jak i w skojarzeniu z innymi cytostatykami. Winorelbina charakteryzuje się unikalnym mechanizmem działania, który pozwala na skuteczne hamowanie podziałów komórkowych nowotworów przy zachowaniu lepszej tolerancji w porównaniu do innych alkaloidów barwinka, takich jak winkrystyna czy winblastyna.

Mechanizm działania winorelbiny

Winorelbina należy do grupy alkaloidów barwinka i wykazuje wysoce specyficzne działanie cytostatyczne. Jej unikalny mechanizm działania opiera się na zakłócaniu procesu mitozy komórkowej poprzez oddziaływanie na białko tubulina. Winorelbina wiąże się z tubuliną, hamując jej polimeryzację do mikrotubul, które uczestniczą w tworzeniu wrzeciona kariokinetycznego. Mikrotubule to dynamiczne struktury białkowe, które ulegają ciągłej przebudowie w komórce i są niezbędne do prawidłowego przebiegu podziału komórkowego. W procesie mitozy komórki nowotworowej, mikrotubule tworzą tzw. wrzeciono podziałowe, które odpowiada za równomierne rozdzielenie chromosomów między dwie komórki potomne.

Działanie winorelbiny jest znacznie bardziej skomplikowane niż tylko mechaniczne hamowanie polimeryzacji tubuliny. Winorelbina prowadzi do ekspresji genu kodującego białko p53 będące supresorem nowotworowym, a także wpływa na aktywność kinaz białkowych, które są efektorami szlaków sygnałowych. W efekcie dochodzi do zahamowania mitotycznego podziału komórek w stadium metafazy, co prowadzi do apoptozy (śmierci komórki). Białko p53, nazywane często „strażnikiem genomu”, odgrywa fundamentalną rolę w kontroli cyklu komórkowego i wykrywaniu uszkodzeń DNA. Jego aktywacja przez winorelbinę uruchamia kaskadę procesów prowadzących do programowanej śmierci komórki nowotworowej.

Winorelbina jest lekiem fazowo-specyficznym, co oznacza, że działa szczególnie skutecznie na komórki znajdujące się w określonej fazie cyklu komórkowego – fazie M (mitoza). Na działanie winorelbiny szczególnie wrażliwe są szybko dzielące się komórki, jakimi są przede wszystkim komórki nowotworowe. Ta selektywność działania pozwala na względne oszczędzenie prawidłowych, wolno dzielących się komórek organizmu, co przekłada się na lepszą tolerancję leczenia przez pacjentów.

Wskazania do stosowania

Niedrobnokomórkowy rak płuc (NDRP)

Winorelbina jest stosowana w zaawansowanym niedrobnokomórkowym raku płuc (III i IV stadium), a także w leczeniu przerzutowego raka piersi (IV stadium) w przypadku braku skuteczności lub braku możliwości zastosowania terapii z wykorzystaniem antracyklin i taksanu. Niedrobnokomórkowy rak płuc stanowi około 85% wszystkich przypadków raka płuc i charakteryzuje się gorszym rokowaniem w porównaniu do drobnokomórkowego raka płuc. Winorelbina może być stosowana zarówno jako monoterapia u pacjentów, którzy nie kwalifikują się do intensywnej chemioterapii wielolekowej, jak i w połączeniu z innymi cytostatykami, szczególnie z pochodnymi platyny.

W leczeniu niedrobnokomórkowego raka płuc winorelbina wykazuje szczególną skuteczność u pacjentów w podeszłym wieku oraz u osób o gorszym stanie sprawności według skali ECOG. Na uwagę zasługują badania przeprowadzone u chorych w wieku podeszłym (≥ 70. rż.) oraz charakteryzujących się gorszym stopniem sprawności [stopień 2. wg skali Eastern Coopreative Oncology Group (ECOG)]. Wymienieni chorzy również odnosili korzyść kliniczną z prowadzonego leczenia. Ten profil skuteczności czyni winorelbinę szczególnie cennym narzędziem terapeutycznym w populacji geriatrycznej, która często nie toleruje agresywnych schematów chemioterapii.

Rak piersi

W leczeniu raka piersi winorelbina znajduje zastosowanie głównie w zaawansowanych stadiach choroby. Winorelbina często stosowana jest w leczeniu zaawansowanego lub przerzutowego raka piersi, szczególnie w przypadkach, gdy nowotwór rozprzestrzenił się na inne części ciała. Substancja ta jest szczególnie ceniona w przypadkach, gdy standardowe terapie oparte na antracyklinach (takich jak doksorubicyna, epirubicyna) lub taksanach (paklitaksel, docetaksel) okazały się nieskuteczne lub są przeciwwskazane ze względu na toksyczność.

Winorelbina w terapii raka piersi może być stosowana jako element terapii pierwszej linii u pacjentek, które nie kwalifikują się do intensywnej chemioterapii, lub jako leczenie kolejnych linii po niepowodzeniu wcześniejszych terapii. Szczególną wartość ma w przypadku pacjentek z dodatnimi receptorami hormonalnymi, u których doszło do wystąpienia hormonooporności.

Postacie i drogi podania leku

Winorelbina dostępna jest na rynku polskim w dwóch głównych postaciach farmaceutycznych, co pozwala na elastyczne dostosowanie sposobu leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta. Pierwszą postacią jest koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji o stężeniu 10 mg/ml, dostępny w fiolkach 1 ml (10 mg winorelbiny) oraz 5 ml (50 mg winorelbiny). Ta postać przeznaczona jest do podania dożylnego po odpowiednim rozcieńczeniu i wymaga hospitalizacji lub wizyty w ośrodku chemioterapii.

Drugą, nowszą postacią są kapsułki miękkie do stosowania doustnego, dostępne w dawkach 20 mg, 30 mg i 80 mg winorelbiny. Kapsułki zawierają także sorbitol i niewielkie ilości alkoholu etylowego. Dostępność doustnej formy winorelbiny stanowi istotną korzyść dla pacjentów, umożliwiając im większą wygodę leczenia i zmniejszając konieczność częstych wizyt w szpitalu.

Po podaniu doustnym winorelbina szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, stężenie maksymalne w osoczu występuje w ciągu 1,5–3 godzin. Dostępność biologiczna winorelbiny po podaniu doustnym wynosi około 40% i nie zmienia się w przypadku równoczesnego spożywania posiłku. Ta charakterystyka farmakokinetyczna oznacza, że pacjenci mogą przyjmować lek niezależnie od posiłków, co dodatkowo ułatwia przestrzeganie zaleceń terapeutycznych.

Dawkowanie i schematy leczenia

Dawkowanie winorelbiny wymaga indywidualnego podejścia i zależy od wielu czynników, including masy ciała pacjenta, powierzchni ciała, chorób towarzyszących, stanu czynności wątroby, wyników badań krwi, szczególnie liczby neutrofilów, oraz jednocześnie stosowanych leków przeciwnowotworowych. Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od masy ciała, chorób towarzyszących (np. niewydolność wątroby), liczby neutrofilów, jednocześnie stosowanych leków w schemacie leczenia przeciwnowotworowego itp.

W przypadku podania dożylnego, standardowa dawka winorelbiny u osób dorosłych wynosi 25-30 mg/m² powierzchni ciała raz w tygodniu. Maksymalna tolerowana dawka w jednym podaniu wynosi 35,4 mg/m² powierzchni ciała, przy czym nie należy przekraczać maksymalnej dawki całkowitej w jednym podaniu 60 mg. Winorelbina może być podawana w powolnym bolusie trwającym 6-10 minut lub w postaci wlewu trwającego 20-30 minut.

Postać leku Dawka standardowa Częstotliwość podawania Maksymalna dawka jednorazowa
Dożylna 25-30 mg/m² Raz w tygodniu 35,4 mg/m² (max 60 mg)
Doustna 60-80 mg/m² Raz w tygodniu 120 mg/tydzień

Kapsułki doustne winorelbiny stosuje się zwykle w dawkach początkowych 60 mg/m² tygodniowo, z możliwością zwiększenia do 80 mg/m², o ile pacjent dobrze toleruje lek. W monoterapii dawka może wynosić maksymalnie 120 mg tygodniowo. Dawkowanie jest stale dostosowywane na podstawie wyników badań krwi, zwłaszcza liczby neutrofilów, które stanowią główny czynnik ograniczający możliwość kontynuowania terapii.

Chemioterapia metronomiczna z winorelbiną

Jednym z najnowszych i najbardziej obiecujących kierunków rozwoju w zastosowaniu winorelbiny jest chemioterapia metronomiczna. Nową opcją terapeutyczną może być chemioterapia metronomiczna polegająca na częstym podawaniu małych dawek cytostatyków, co pozwala na zmniejszenie toksyczności leczenia. Mechanizmy działania chemioterapii metronomicznej są złożone — kluczowe jest oddziaływanie antyangiogenne i modulacja układu immunologicznego.

Chemioterapia metronomiczna polega na ciągłym lub bardzo częstym podawaniu małych dawek leków przeciwnowotworowych, w przeciwieństwie do standardowych schematów obejmujących podawanie wysokich dawek co kilka tygodni z następującymi po nich przerwami. Chemioterapia metronomiczna (MCT) polega na stosowaniu dostępnych i dobrze poznanych leków przeciwnowotworowych w małej dawce każdego dnia lub w krótkich odstępach. Skuteczność takiego schematu dawkowania pozwala uzyskać efekt antyangiogenny oraz dodatkowo wpływa stymulująco na układ immunologiczny.

W przypadku winorelbiny, chemioterapia metronomiczna może być szczególnie korzystna u pacjentów starszych, osłabionych lub tych, którzy nie tolerują standardowych dawek chemioterapeutyków. Dla chorych z rozpoznaniem zaawansowanego niedrobnokomórkowego raka płuca lekiem o największym znaczeniu jest doustna winorelbina — o korzystnym profilu bezpieczeństwa i wygodna do stosowania z uwagi na doustną formę. Badania kliniczne wykazały, że stosowanie winorelbiny w schemacie metronomicznym może zapewniać porównywalną skuteczność przy znacznie lepszej tolerancji leczenia.

Farmakokinetyka i metabolizm

Winorelbina charakteryzuje się specyficznym profilem farmakokinetycznym, który ma istotne znaczenie kliniczne. Winorelbina w małym stopniu wiąże się z białkami osocza (13,5%), natomiast w dużym stopniu z płytkami krwi (78%). Dobrze przenika do tkanki płucnej. Te właściwości farmakokinetyczne mają kluczowe znaczenie dla skuteczności terapeutycznej, szczególnie w leczeniu niedrobnokomórkowego raka płuc.

Winorelbina jest szeroko dystrybuowana do tkanek (głównie do płuc), gdzie osiąga stężenia 300 razy wyższe niż w surowicy. Ta charakterystyka dystrybucji wyjaśnia szczególną skuteczność winorelbiny w leczeniu nowotworów płuc, gdyż lek osiąga w tej lokalizacji stężenia znacznie przekraczające te obserwowane w krążeniu systemowym.

Metabolizm winorelbiny zachodzi przede wszystkim w wątrobie z udziałem cytochromu P-450, głównie izoenzymu CYP3A4. Winorelbina jest metabolizowana przede wszystkim przy udziale enzymu CYP3A4. Głównym metabolitem jest 4-O-deacetylowinorelbina, która prawdopodobnie powstaje przy udziale karboksyloesterazy i jest jedynym aktywnym farmakologicznie metabolitem. Inne metabolity to N-tlenek winorelbiny, 20′-hydroksywinorelbiny i 6′-tlenek winorelbiny, które nie wykazują aktywności przeciwnowotworowej.

Eliminacja winorelbiny z organizmu zachodzi głównie przez wątrobę i drogi żółciowe. Wydalana jest przede wszystkim z kałem i w mniejszym stopniu z moczem (do 20% dawki). Okres półtrwania winorelbiny wynosi 40 h, zaś aktywnego metabolitu – 4-O-deacetylowinorelbiny – 168 h. Ten długi okres półtrwania aktywnego metabolitu może przyczyniać się do utrzymującego się działania przeciwnowotworowego po zakończeniu podawania leku.

Działania niepożądane

Jak każdy lek przeciwnowotworowy, winorelbina może powodować różnorodne działania niepożądane, które wymagają starannego monitorowania przez zespół medyczny. Najczęstszym i najważniejszym klinicznie działaniem niepożądanym jest mielosupresja, czyli hamowanie czynności krwiotwórczej szpiku kostnego. Jednym z najczęściej występujących działań niepożądanych jest hamowanie czynności krwiotwórczej szpiku kostnego. Prowadzi to do wystąpienia neutropenii, niekiedy znacznie nasilonej, stanowiącej bezpośrednie zagrożenie życia i innych zaburzeń hematologicznych (np. małopłytkowość, niedokrwistość) oraz następczego zmniejszenia odporności.

Działania niepożądane hematologiczne

  • Neutropenia – zmniejszenie liczby neutrofilów, które może prowadzić do zwiększonego ryzyka zakażeń bakteryjnych
  • Małopłytkowość – obniżenie liczby płytek krwi zwiększające ryzyko krwawień
  • Niedokrwistość – spadek liczby czerwonych krwinek powodujący osłabienie i duszność wysiłkową
  • Leukopenia – ogólne zmniejszenie liczby białych krwinek

Działania niepożądane ze strony układu pokarmowego

Działanie winorelbiny na nabłonek przewodu pokarmowego może powodować stany zapalne błon śluzowych, nudności, wymioty, biegunki/zaparcia, rzadko krwawienia. Istnieje też ryzyko wystąpienia zapalenia trzustki. Nudności i wymioty występują stosunkowo rzadko w porównaniu z innymi cytostatykami i zwykle mają łagodny przebieg, co stanowi jedną z zalet winorelbiny w porównaniu z innymi lekami przeciwnowotworowymi.

Działania niepożądane neurologiczne

Winorelbina może wykazywać działanie neurotoksyczne (tj. uszkadzające układ nerwowy) obejmujące zniesienie głębokich odruchów kostno-stawowych, osłabienie kończyn, rzadziej neuropatie obwodowe o ciężkim przebiegu. Neuropatie obwodowe w przypadku winorelbiny występują znacznie rzadziej niż przy stosowaniu winkrystyny, co stanowi istotną przewagę terapeutyczną tego leku.

Działania niepożądane sercowo-naczyniowe

W rzadkich przypadkach winorelbina może powodować zaburzenia czynności układu sercowo-naczyniowego. Może powodować zaburzenia czynności układu sercowo-naczyniowego (np. niewydolność serca, zawał serca). Te działania niepożądane występują sporadycznie, ale wymagają szczególnej uwagi u pacjentów z chorobami serca w wywiadzie.

Przeciwwskazania i ostrzeżenia

Stosowanie winorelbiny jest przeciwwskazane w określonych sytuacjach klinicznych, które wymagają szczególnej uwagi lekarza prowadzącego leczenie. Winorelbina, podobnie jak inne leki cytotoksyczne, jest przeciwwskazana w okresie ciąży, ponieważ może powodować uszkodzenie płodu i jego śmierć. Lek wykazuje właściwości embriotoksyczne i teratogenne, co zostało potwierdzone w badaniach na zwierzętach.

Główne przeciwwskazania:

  • Ciąża i okres laktacji – ryzyko uszkodzenia płodu oraz przenikania do mleka matki
  • Nadwrażliwość na winorelbinę lub inne alkaloidy barwinka
  • Ciężka neutropenia (liczba neutrofilów < 1500/mm³)
  • Ciężka małopłytkowość
  • Jednoczesne stosowanie szczepionki przeciwko żółtej febrze
  • Konieczność długotrwałej terapii tlenowej

Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby. U osób z ciężkimi zaburzeniami czynności wątroby zaleca się zachowanie ostrożności. Ponieważ winorelbina jest metabolizowana głównie w wątrobie, niewydolność tego narządu może prowadzić do kumulacji leku i nasilenia działań niepożądanych.

Interakcje lekowe

Winorelbina może wchodzić w interakcje z różnymi lekami, co wymaga szczególnej uwagi przy planowaniu terapii skojarzonej. Jednoczesne stosowanie itrakonazolu z winorelbiną nie jest zalecane ze względu na możliwość zwiększonej neurotoksyczności w wyniku osłabienia metabolizmu alkaloidów barwinka w wątrobie. Itrakonazol, będący silnym inhibitorem CYP3A4, może znacząco zwiększyć stężenie winorelbiny we krwi.

Ważne interakcje lekowe:

  • Leki przeciwzakrzepowe – Równolegle stosowanie winorelbiny i doustnych leków przeciwzakrzepowych wymaga regularnej kontroli parametrów krzepnięcia krwi (badanie międzynarodowego współczynnika znormalizowanego – INR)
  • Mitomycyna C – Jednoczesne podawanie alkaloidów barwinka i mitomycyny C może zwiększać ryzyko skurcza oskrzeli i duszności, a w rzadkich przypadkach obserwowano śródmiąższowe zapalenie płuc
  • Szczepionki żywe – przeciwwskazane ze względu na ryzyko uogólnionej choroby szczepiennej
  • Inhibitory CYP3A4 – mogą zwiększać stężenie winorelbiny
  • Induktory CYP3A4 – mogą zmniejszać skuteczność winorelbiny

Leczenie farmakologiczne nowotworów z użyciem winorelbiny

W Polsce winorelbina stanowi integralną część protokołów leczenia różnych nowotworów złośliwych. W leczeniu niedrobnokomórkowego raka płuc winorelbina często stosowana jest w skojarzeniu z pochodnymi platyny, takimi jak cisplatyna lub karboplatyna. Ten schemat terapeutyczny wykazuje synergistyczne działanie, gdzie platyna uszkadza DNA komórek nowotworowych, a winorelbina blokuje ich podział komórkowy.

W terapii raka piersi winorelbina może być łączona z różnymi substancjami czynnymi w zależności od podtypu biologicznego nowotworu. W przypadku nowotworów HER2-dodatnich winorelbina bywa stosowana w skojarzeniu z trastuzumabem (Herceptin), podczas gdy w nowotworach z dodatnimi receptorami hormonalnymi może być łączona z inhibitorami aromatazy, takimi jak anastrozol, letrozol czy exemestan. W przypadkach szczególnie agresywnych form raka piersi winorelbina może być stosowana w skojarzeniu z antracyklinami (doksorubicyna, epirubicyna) lub taksanami (paklitaksel, docetaksel).

Coraz większe znaczenie kliniczne zyskuje również zastosowanie winorelbiny w chemioterapii metronomicznej, gdzie jest stosowana w kombinacji z kapecytabiną (Xeloda) lub cyklofosfamidem (Endoxan). W schematach wielolekowych wykorzystuje się leczenie doustne dwoma lub trzema lekami. Kolejną ciekawą opcją jest schemat trójlekowy zaproponowany przez autorów badania II fazy o akronimie VEX. W badaniu tym wzięło udział 108 pacjentek z zaawansowanym rakiem piersi, bez nadmiernej ekspresji receptora HER2. Połączenie kapecytabiny, winorelbiny i cyklofosfamidu skutkowało medianą TTP rzędu 25 miesięcy u chorych dotychczas nieleczonych i 11 miesięcy wśród chorych leczonych w ramach drugiej i dalszej linii.

Monitorowanie podczas terapii

Leczenie winorelbiną wymaga systematycznego monitorowania stanu zdrowia pacjenta, ze szczególnym uwzględnieniem badań laboratoryjnych oceniających funkcje narządów i parametry hematologiczne. Przed każdym podaniem leku konieczne jest wykonanie morfologii krwi z rozmazem, badania biochemicznego krwi obejmującego funkcje wątroby i nerek, oraz ocena stanu ogólnego pacjenta.

Parametr Częstotliwość kontroli Wartości graniczne
Morfologia krwi Przed każdym cyklem Neutrofile > 1500/mm³
Funkcje wątroby Co 2-3 tygodnie ALT/AST < 3x norma
Funkcje nerek Co 2-3 tygodnie Kreatynina < 1,5x norma
Stan neurologiczny Przed każdym cyklem Ocena odruchów

Szczególną uwagę należy zwrócić na objawy wskazujące na neutropenię, takie jak gorączka, dreszcze, objawy infekcyjne, oraz na objawy neuropatii obwodowej, including drętwienie lub mrowienie kończyn, osłabienie siły mięśniowej czy zaburzenia koordynacji ruchowej.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy winorelbina może być stosowana u osób starszych?

Tak, winorelbina jest szczególnie odpowiednia dla pacjentów w podeszłym wieku. Badania kliniczne wykazały, że osoby powyżej 70. roku życia dobrze tolerują ten lek, a jego skuteczność nie jest znacząco różna od tej obserwowanej u młodszych pacjentów. Doustna postać winorelbiny jest szczególnie wygodna dla starszych osób, ponieważ zmniejsza konieczność częstych wizyt w szpitalu.

Jakie są różnice między dożylną a doustną postacią winorelbiny?

Główna różnica dotyczy wygody stosowania – postać doustna może być przyjmowana w domu, podczas gdy postać dożylna wymaga wizyty w ośrodku chemioterapii. Biodostępność doustnej postaci wynosi około 40%, co jest uwzględniane w dostosowaniu dawkowania. Profil działań niepożądanych jest podobny dla obu postaci, choć doustna forma może częściej powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe.

Czy podczas leczenia winorelbiną można prowadzić samochód?

Winorelbina może powodować zmęczenie, zawroty głowy oraz osłabienie, które mogą wpływać na zdolność koncentracji i reakcji. Pacjenci powinni ocenić swoje samopoczucie przed prowadzeniem pojazdu i unikać tej aktywności w przypadku wystąpienia objawów mogących wpływać na bezpieczeństwo jazdy.

Jak długo trwa leczenie winorelbiną?

Czas leczenia jest indywidualnie dostosowywany do każdego pacjenta i zależy od typu nowotworu, zaawansowania choroby, odpowiedzi na leczenie oraz tolerancji terapii. W niektórych przypadkach leczenie może trwać kilka miesięcy, podczas gdy w chemioterapii metronomicznej może być kontynuowane przez dłuższy okres aż do progresji choroby.

Czy winorelbina wpływa na płodność?

Tak, winorelbina może wpływać na płodność zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Zaburza płodność, może uszkadzać komórki rozrodcze, może nieodwracalnie wpływać na płodność u mężczyzn. Osoby w wieku rozrodczym powinny stosować skuteczne metody antykoncepcji podczas leczenia i przez co najmniej 3 miesiące po jego zakończeniu. Mężczyznom zaleca się rozważenie zamrożenia nasienia przed rozpoczęciem terapii.

Czy można przyjmować inne leki podczas stosowania winorelbiny?

Przed rozpoczęciem leczenia winorelbiną należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, including lekach bez recepty, suplementach diety i preparatach ziołowych. Niektóre leki mogą wchodzić w interakcje z winorelbiną, szczególnie leki przeciwzakrzepowe, niektóre antybiotyki i leki przeciwgrzybicze. Lekarz może potrzebować dostosować dawkowanie lub zmienić schemat leczenia.

Jakie objawy powinny skłonić do natychmiastowego kontaktu z lekarzem?

Natychmiast należy skontaktować się z lekarzem w przypadku wystąpienia: gorączki powyżej 38°C, dreszczy, objawów infekcji, trudności w oddychaniu, silnych bólów brzucha, przedłużających się wymiotów, krwawień lub siniaków, silnego osłabienia, drętwienia lub mrowienia kończyn, bólów w klatce piersiowej lub zawrotów głowy.

Czy winorelbina jest refundowana przez NFZ?

W Polsce winorelbina jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia w ramach programów lekowych dotyczących chemioterapii nowotworów. Refundacja obejmuje zarówno postać dożylną, jak i kapsułki doustne, pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów klinicznych i uzyskania odpowiednich kwalifikacji przez ośrodek onkologiczny.

Czy można spożywać alkohol podczas leczenia?

Spożywanie alkoholu podczas leczenia winorelbiną nie jest zalecane. Alkohol może nasilać niektóre działania niepożądane, szczególnie nudności, wymioty oraz uszkodzenie wątroby. Ponadto może wpływać na metabolizm leku oraz osłabiać układ odpornościowy, co jest szczególnie niekorzystne u pacjentów poddawanych chemioterapii.

Jak przygotować się do leczenia winorelbiną?

Przed rozpoczęciem leczenia warto: przeprowadzić pełne badania diagnostyczne (morfologia, biochemia, badania obrazowe), wyleczić istniejące infekcje, zadbać o higienę jamy ustnej, skonsultować się z dietetykiem w sprawie odpowiedniej diety, rozważyć konsultację psychologiczną w celu przygotowania się na leczenie oraz zorganizować wsparcie rodziny i bliskich.

Czy winorelbina może być stosowana w połączeniu z innymi metodami leczenia raka?

Tak, winorelbina często stosowana jest w skojarzeniu z innymi metodami leczenia raka. Może być łączona z radioterapią, innymi lekami chemioterapeutycznymi, terapiami ukierunkowanymi molekularnie oraz immunoterapią. Wybór odpowiedniej kombinacji zależy od typu nowotworu, jego zaawansowania oraz stanu ogólnego pacjenta i zawsze powinien być dostosowany indywidualnie przez doświadczony zespół onkologiczny.

Co robić w przypadku zapomnienia przyjęcia dawki doustnej winorelbiny?

W przypadku zapomnienia przyjęcia dawki kapsułek winorelbiny nie należy podwajać następnej dawki. Należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem prowadzącym lub ośrodkiem onkologicznym w celu otrzymania instrukcji dotyczących dalszego postępowania. Lekarz podejmie decyzję o ewentualnym przesunięciu harmonogramu leczenia lub innych modyfikacjach terapii.

Bibliografia

  1. Winton T, Livingston R, Johnson D, Rigas J, Johnston M, Butts C, Cormier Y, Goss G, Inculet R, Vallieres E, Fry W, Bethune D, Ayoub J, Ding K, Seymour L, Graham B, Tsao MS, Gandara D, Kesler K, Demmy T, Shepherd F; National Cancer Institute of Canada Clinical Trials Group; National Cancer Institute of the United States Intergroup JBR.10 Trial Investigators. Vinorelbine plus cisplatin vs. observation in resected non-small-cell lung cancer. N Engl J Med. 2005;352(25):2589-97. DOI: 10.1056/NEJMoa043623 PMID: 15972865
  2. Le Chevalier T, Brisgand D, Douillard JY, Pujol JL, Alberola V, Monnier A, Riviere A, Lianes P, Chomy P, Cigolari S, et al. Randomized study of vinorelbine and cisplatin versus vindesine and cisplatin versus vinorelbine alone in advanced non-small-cell lung cancer: results of a European multicenter trial including 612 patients. J Clin Oncol. 1994;12(2):360-7. DOI: 10.1200/JCO.1994.12.2.360 PMID: 8113844