Enhertu to lek przeciwnowotworowy zawierający trastuzumab derukstekan. Składa się z przeciwciała monoklonalnego, które wiąże się z komórkami HER2-dodatnimi oraz DXd, substancji niszczącej komórki nowotworowe. DXd przenika do komórek HER2-dodatnich i je niszczy.
Enhertu jest stosowany w leczeniu dorosłych z HER2-dodatnim rakiem piersi, który rozprzestrzenił się lub nie można go usunąć chirurgicznie, oraz rakiem piersi z niską ekspresją HER2. Stosowany jest również w niedrobnokomórkowym raku płuca z mutacją HER2 oraz HER2-dodatnim rakiem żołądka, który rozprzestrzenił się na inne części ciała.
Trastuzumab derukstekan jest nowoczesnym lekiem stosowanym w terapii przeciwnowotworowej. Jest to koniugat przeciwciała z lekiem (ADC), który składa się z humanizowanego przeciwciała monoklonalnego skierowanego przeciwko białku HER2, połączonego z inhibitorem topoizomerazy I (derukstekanem). Przeciwciało to ma taką samą sekwencję aminokwasową jak trastuzumab, który jest znanym lekiem stosowanym w terapii nowotworów HER2-dodatnich.
Ta wyjątkowa budowa sprawia, że trastuzumab derukstekan działa jak „koń trojański” – przeciwciało rozpoznaje i wiąże się z komórkami nowotworowymi, które mają na swojej powierzchni białko HER2, a następnie lek jest uwalniany wewnątrz tych komórek, powodując ich zniszczenie.
Wskazania do stosowania
Trastuzumab derukstekan jest stosowany w leczeniu:
- Raka piersi:
- HER2-dodatniego raka piersi, nieoperacyjnego lub przerzutowego, u dorosłych pacjentów, którzy otrzymali wcześniej jeden lub więcej schematów leczenia opartych na anty-HER2
- Raka piersi z niską ekspresją HER2, nieoperacyjnego lub przerzutowego, u dorosłych pacjentów, którzy otrzymali wcześniej chemioterapię
- Niedrobnokomórkowego raka płuca (NDRP):
- Zaawansowanego NDRP z mutacją aktywującą w genie HER2, który wymaga leczenia systemowego po chemioterapii opartej na pochodnych platyny
- Raka żołądka:
- HER2-dodatniego zaawansowanego gruczolakoraka żołądka lub połączenia żołądkowo-przełykowego u dorosłych pacjentów, którzy otrzymali wcześniej leczenie oparte na trastuzumabie
Jak działa trastuzumab derukstekan?
Trastuzumab derukstekan działa na kilku poziomach:
- Celowane rozpoznawanie komórek nowotworowych – przeciwciało anty-HER2 wiąże się specyficznie z białkami HER2 na powierzchni komórek nowotworowych
- Internalizacja kompleksu – po związaniu się z receptorem HER2, kompleks zostaje wchłonięty do wnętrza komórki nowotworowej
- Uwolnienie leku cytotoksycznego – wewnątrz komórki, enzymy lizosomalne rozszczepiają łącznik między przeciwciałem a lekiem, uwalniając derukstekan (inhibitor topoizomerazy I)
- Zniszczenie DNA i śmierć komórki – uwolniony derukstekan uszkadza DNA komórki nowotworowej, co prowadzi do jej śmierci przez apoptozę
- Działanie na komórki sąsiednie – po uwolnieniu, derukstekan może również przenikać przez błonę komórkową i oddziaływać na sąsiednie komórki nowotworowe, nawet te, które mogą mieć niższą ekspresję HER2
Dawkowanie i sposób podawania
Trastuzumab derukstekan podawany jest we wlewie dożylnym, a dawkowanie zależy od rodzaju nowotworu:
- Rak piersi i NDRP: 5,4 mg/kg masy ciała co 3 tygodnie
- Rak żołądka: 6,4 mg/kg masy ciała co 3 tygodnie
Pierwszą dawkę podaje się w 90-minutowym wlewie. Jeśli pierwszy wlew jest dobrze tolerowany, kolejne dawki można podawać w 30-minutowych wlewach.
Leczenie kontynuuje się do czasu progresji choroby lub wystąpienia nieakceptowalnej toksyczności.
Możliwe działania niepożądane
Najczęstsze działania niepożądane związane z trastuzumabem derukstekanem to:
- Bardzo często występujące (u więcej niż 1 na 10 pacjentów):
- Nudności, wymioty, zaparcia, biegunka
- Zmęczenie
- Zmniejszenie łaknienia
- Łysienie
- Niedokrwistość, neutropenia (zmniejszenie liczby krwinek białych)
- Małopłytkowość (zmniejszenie liczby płytek krwi)
- Bóle mięśniowo-szkieletowe
- Zwiększona aktywność enzymów wątrobowych
- Poważne działania niepożądane:
- Śródmiąższowa choroba płuc/nieinfekcyjne zapalenie płuc – może być ciężkim, a nawet śmiertelnym powikłaniem, wymagającym szczególnej uwagi
- Zmniejszenie frakcji wyrzutowej lewej komory serca – lek może wpływać na pracę serca
- Neutropenia i gorączka neutropeniczna
Śródmiąższowa choroba płuc/nieinfekcyjne zapalenie płuc
Szczególną uwagę należy zwrócić na możliwość wystąpienia śródmiąższowej choroby płuc lub nieinfekcyjnego zapalenia płuc podczas leczenia trastuzumabem derukstekanem. Te powikłania mogą być poważne i potencjalnie zagrażające życiu.
Pacjenci powinni natychmiast zgłaszać lekarzowi:
- Kaszel
- Duszność
- Gorączkę
- Wszelkie nowe lub nasilające się objawy ze strony układu oddechowego
W przypadku podejrzenia śródmiąższowej choroby płuc należy przeprowadzić badania obrazowe (najlepiej tomografię komputerową), a leczenie trastuzumabem derukstekanem może zostać wstrzymane lub całkowicie przerwane, w zależności od ciężkości objawów.
Monitorowanie podczas leczenia
Podczas leczenia trastuzumabem derukstekanem konieczne jest regularne monitorowanie:
- Morfologii krwi – przed rozpoczęciem leczenia, przed każdym podaniem leku oraz w razie wskazań klinicznych, w celu wykrycia neutropenii, niedokrwistości lub małopłytkowości
- Funkcji serca – przed rozpoczęciem leczenia i regularnie w trakcie terapii należy wykonywać badania oceniające czynność serca (echokardiogram lub badanie MUGA)
- Czynności płuc – pacjentów należy obserwować pod kątem objawów śródmiąższowej choroby płuc lub nieinfekcyjnego zapalenia płuc
- Funkcji wątroby – należy regularnie monitorować aktywność enzymów wątrobowych
Szczególne grupy pacjentów
- Osoby starsze (≥65 lat): Nie ma konieczności dostosowania dawki, jednak pacjenci w wieku podeszłym mogą być bardziej narażeni na działania niepożądane.
- Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek: Łagodne lub umiarkowane zaburzenia czynności nerek nie wymagają dostosowania dawki. Brakuje danych dotyczących pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek.
- Pacjenci z zaburzeniami czynności wątroby: Nie ma konieczności dostosowania dawki u pacjentów z łagodnymi zaburzeniami czynności wątroby. Należy zachować ostrożność u pacjentów z umiarkowanymi lub ciężkimi zaburzeniami czynności wątroby.
- Ciąża i karmienie piersią: Trastuzumab derukstekan może powodować uszkodzenie płodu. Kobiety w wieku rozrodczym powinny stosować skuteczną antykoncepcję podczas leczenia i przez co najmniej 7 miesięcy po jego zakończeniu. Nie należy karmić piersią podczas leczenia i przez 7 miesięcy po przyjęciu ostatniej dawki.
Podsumowanie
Trastuzumab derukstekan stanowi ważny postęp w leczeniu nowotworów z ekspresją HER2 lub z niską ekspresją HER2. Dzięki swojemu unikalnemu mechanizmowi działania, lek ten może być skuteczny nawet u pacjentów, którzy nie odpowiadają na wcześniejsze terapie anty-HER2.
Kluczowe jest jednak ścisłe monitorowanie pacjentów podczas leczenia, zwłaszcza pod kątem śródmiąższowej choroby płuc, zaburzeń czynności serca i hematologicznych działań niepożądanych. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie postępowanie w przypadku działań niepożądanych są istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa i skuteczności leczenia.
