Temodal to lek przeciwnowotworowy stosowany w chemioterapii nowotworów. Jest zwykle stosowany w leczeniu pewnych typów guzów mózgu u dorosłych i dzieci. Temodal pomaga zwalczać komórki nowotworowe, spowalniając ich wzrost i rozprzestrzenianie się w organizmie. Jest dostępny na receptę.
Temomedac to lek przeciwnowotworowy o działaniu alkilującym, należący do grupy triazenów. W fizjologicznym pH ulega szybkiej przemianie do aktywnego związku – MTIC, powodującego błędną naprawę adduktów metylowych. Temozolomid, substancja czynna leku, szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Lek jest wskazany do leczenia dorosłych pacjentów z nowo zdiagnozowanym glejakiem wielopostaciowym w skojarzeniu z radioterapią, a następnie w monoterapii; dzieci od 3 lat, młodzieży oraz pacjentów dorosłych z glejakiem złośliwym, jak glejak wielopostaciowy lub gwiaździak anaplastyczny, wykazującym wznowę lub progresję po standardowym leczeniu. Temomedac jest dostępny na receptę.
Temozolomide Accord to lek przeciwnowotworowy, który zawiera substancję czynną temozolomid. Jest dostępny w postaci kapsułek o różnych dawkach. Temozolomide Accord jest stosowany w leczeniu określonych rodzajów guzów mózgu u dorosłych z nowo zdiagnozowaną szczególną postacią guza mózgu, taką jak glejak wielopostaciowy. Produkt Temozolomide Accord jest lekiem generycznym i jest dostępny na receptę.
Temozolomide Fair-Med to lek przeciwnowotworowy, który zawiera substancję czynną temozolomid. Jest stosowany w leczeniu różnego rodzaju guzów mózgu. Wskazany jest w monoterapii lub w skojarzeniu z radioterapią glejaka wielopostaciowego (nowo zdiagnozowanego) u dorosłych. Wykorzystuje się go również w terapii glejaka wielopostaciowego lub gwiaździaka anaplastycznego, który wykazuje wznowę lub nasilenie po standardowym leczeniu u dzieci powyżej 3 roku życia, młodzieży i dorosłych. Lek jest dostępny na receptę.
Temozolomide Glenmark to lek przeciwnowotworowy o działaniu alkilującym, zaliczany do klasy triazenów. W fizjologicznym pH ulega szybkiej przemianie do aktywnego związku – MTIC, powodującego błędną naprawę adduktów metylowych. Jest stosowany w leczeniu dorosłych pacjentów z nowo zdiagnozowanym glejakiem wielopostaciowym w skojarzeniu z radioterapią, a następnie w monoterapii. Lek jest dostępny na receptę.
Temozolomide SUN to lek przeciwnowotworowy o działaniu alkilującym. Zawiera substancję czynną temozolomid. Jest stosowany w leczeniu nowo zdiagnozowanego glejaka wielopostaciowego u dorosłych, a także w terapii glejaka wielopostaciowego lub gwiaździaka anaplastycznego, który wykazuje wznowę lub nasilenie po standardowym leczeniu u dzieci powyżej 3 roku życia, młodzieży i dorosłych. Lek jest wydawany na receptę do zastrzeżonego stosowania.
Temozolomide Teva to lek przeciwnowotworowy, który zawiera substancję czynną temozolomid. Jest stosowany w leczeniu określonych typów nowotworów mózgu, takich jak glejak wielopostaciowy. Lek jest dostępny na receptę i jest podawany doustnie. Dawkowanie jest ustalane indywidualnie przez lekarza, a leczenie może obejmować skojarzenie z radioterapią.
Temozolomid – lek przeciwnowotworowy. Mechanizm działania temozolomidu polega na hamowaniu podziałów komórkowych, szczególnie szybko dzielących się komórek jakimi są komórki nowotworowe, co w konsekwencji prowadzi do ich śmierci. Wskazaniem do stosowania temozolomidu jest leczenie pacjentów z nowo zdiagnozowanym glejakiem wielopostaciowym w połączeniu z radioterapią oraz glejakiem złośliwym (glejak wielopostaciowy lub gwiaździak anaplastyczny), który wykazuje wznowę lub progresję, czyli pogorszenie stanu pacjenta po standardowym leczeniu.
Temozolomid dostępny jest w postaci kapsułek i proszku do sporządzania roztworu do infuzji. Schemat leczenia i dawkowanie dobiera się indywidualnie dla każdego pacjenta przez lekarza, który posiada doświadczenie onkologiczne. W trakcie leczenia zaleca się regularne wykonywanie morfologii wraz z rozmazem.
Możliwe działania niepożądane: – ból głowy, zawroty głowy, senność, zaburzenia równowagi, zaburzenia pamięci i koncentracji, zamglone widzenie, zaburzenia słuchu, krwotok, obrzęk nóg, zmniejszenie masy ciała, zaburzenia smaku, ból stawów, zmęczenie, duszność, kaszel, wysypka, zapalenie skóry, łysienie, nietrzymanie moczu, różnego rodzaju zakażenia i zarażenia pasożytnicze.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Temozolomid to przełomowa substancja czynna z grupy leków alkilujących, która od ponad dwóch dekad stanowi fundament terapii najbardziej agresywnych nowotworów mózgu. Ta doustna forma chemioterapii charakteryzuje się unikalną zdolnością przenikania przez barierę krew-mózg, co czyni ją niezwykle cenną w leczeniu guzów centralnego układu nerwowego. Substancja została po raz pierwszy zatwierdzona przez FDA w 1999 roku i od tego czasu rewolucjonizuje standardy opieki nad pacjentami z glejkami złośliwymi. Jej skuteczność została potwierdzona w licznych badaniach klinicznych, które wykazały znaczące wydłużenie czasu przeżycia pacjentów z glejoblastoma multiforme – najbardziej agresywnym typem nowotworu mózgu. Temozolomid działa poprzez metylację DNA komórek nowotworowych, prowadząc do ich zaprogramowanej śmierci, a jego bezpieczeństwo i tolerancja przez pacjentów sprawiły, że stał się złotym standardem w onkologii neurochirurgicznej.
Temozolomid należy do grupy związków imidazotetrazinowych i stanowi pochodną dakarbazyny. Jego unikalny mechanizm działania opiera się na procesie spontanicznej hydrolizy w warunkach fizjologicznego pH, podczas której powstaje aktywny metabolit – 5-(3-metylotriazen-1-yl)imidazol-4-karboksamid (MTIC). MTIC ulega dalszej degradacji do 4-amino-5-imidazol-karboksamidu (AIC) i wysoce reaktywnego kationu metylodiazoniowego, który przenosi grupę metylową na DNA komórek nowotworowych.
Proces metylacji DNA zachodzi głównie w trzech lokalizacjach: w pozycji N7 guaniny (70% wszystkich metylacji), w pozycji N3 adeniny (9%) oraz w pozycji O6 guaniny (6%). Chociaż metylacja N7-MeG i N3-MeA jest najczęstsza, to uszkodzenia te są szybko naprawiane przez system naprawy DNA poprzez wycięcie zasad (BER). Kluczowe dla działania przeciwnowotworowego są metylacje O6-MeG, które jeśli nie zostaną naprawione, prowadzą do nieprawidłowego sparowania z tyminą podczas replikacji DNA.
Temozolomid charakteryzuje się liniową farmakokinetyką z niemal 100% biodostępnością po podaniu doustnym. Maksymalne stężenie w osoczu osiągane jest po około 1-2 godzinach, natomiast w tkance mózgowej po około 2 godzinach. Wiązanie z białkami osocza wynosi zaledwie 15%, co sprzyja dystrybucji leku do tkanek.
Okres półtrwania w osoczu wynosi około 1,8-2 godzin, a pozorny objętość dystrybucji mieści się w zakresie 0,468-0,492 L/kg. Istotną cechą farmakologiczną temozolomidu jest jego zdolność do przenikania przez barierę krew-mózg, przy czym stosunek AUC w płynie mózgowo-rdzeniowym do AUC w osoczu wynosi około 20%.
Cytotoksyczne działanie temozolomidu jest ściśle związane z obecnością lub brakiem białka MGMT (O6-metyloguanino-DNA-metyltransferaza) w komórkach nowotworowych. Białko MGMT działa jako enzym „samobójczy”, usuwając grupy metylowe z pozycji O6 guaniny i przywracając normalną strukturę DNA. Guzy z wyciszonym genem MGMT (poprzez metylację promotora) wykazują znacznie większą wrażliwość na temozolomid.
FDA zatwierdziła zaktualizowane wskazania dla temozolomidu we wrześniu 2023 roku w ramach programu Project Renewal. Obecnie lek jest wskazany w następujących przypadkach:
W Unii Europejskiej temozolomid jest dodatkowo wskazany u dzieci od 3. roku życia, młodzieży i dorosłych z nawrotowymi lub progresywnymi złośliwymi glejkami.
Poza głównymi wskazaniami, temozolomid znajduje zastosowanie w leczeniu:
Standardowy protokół leczenia glejoblastoma, znany jako protokół Stuppa, obejmuje podawanie temozolomidu w dawce 75 mg/m² powierzchni ciała dziennie przez 7 dni w tygodniu podczas całego okresu radioterapii (około 6 tygodni). Po zakończeniu chemoradioterapii następuje faza leczenia podtrzymującego z temozolomidem w dawce 150-200 mg/m² przez 5 dni w 28-dniowych cyklach, przez maksymalnie 6 cykli.
| Wskazanie | Dawka | Schemat podawania |
|---|---|---|
| GBM – faza równoczesna | 75 mg/m²/dzień | Codziennie podczas radioterapii (6 tygodni) |
| GBM – leczenie podtrzymujące | 150-200 mg/m²/dzień | 5 dni co 28 dni (6 cykli) |
| Gwiaździak anaplastyczny | 150-200 mg/m²/dzień | 5 dni co 28 dni |
Głównym mechanizmem oporności na temozolomid jest nadekspresja białka MGMT, które skutecznie naprawia uszkodzenia DNA indukowane przez lek. Co najmniej 50% pacjentów leczonych temozolomidem nie wykazuje odpowiedzi na leczenie, głównie z powodu nadekspresji MGMT.
Szczególną rolę w rozwoju oporności odgrywają komórki macierzyste glioma (GSCs) – populacja niezróżnicowanych i wysoce tumorigiennych komórek nowotworowych o zwiększonej aktywności mechanizmów naprawy DNA. Najczęściej wykorzystywane markery GSCs to CD133, CD44, CD15, CD70, S100A4, ALDH1A3, Nanog, SOX-2 i Nestin.
W badaniu obejmującym 300 pacjentów z glejkami złośliwymi, 84,8% wszystkich toksyczności stanowiły objawy stopnia 1 lub 2 według skali CTCAE, podczas gdy 15,2% to objawy stopnia 3 lub 4. Najczęstsze działania niepożądane to:
Głównym działaniem ograniczającym dawkę jest mielosupresja, która może wystąpić przy każdej dawce, ale jest bardziej nasilona przy wyższych dawkach. Do rzadkich, ale poważnych działań niepożądanych należą:
Pacjenci muszą mieć ANC ≥1,5 x 10⁹/L i liczbę płytek ≥100 x 10⁹/L przed rozpoczęciem terapii i powinni być monitorowani co tydzień podczas fazy równoczesnej radioterapii.
Badania nad przełamywaniem oporności na temozolomid koncentrują się na kilku strategiach:
Rozwój nanotechnologii pozwala na:
Nowe badania wskazują na potencjalne korzyści z chronoterapii – podawania temozolomidu o określonych porach doby zgodnie z rytmami dobowymi pacjenta. Mechanizmy zegara biologicznego regulują do 50% transkryptomu komórki, w tym geny odpowiedzialne za naprawę DNA i regulację cyklu komórkowego.
Odpowiedź na leczenie oceniana jest za pomocą:
Temozolomid stanowi podstawę chemioterapii guzów mózgu, ale często stosuje się go w połączeniu z innymi substancjami czynnymi:
W leczeniu wspomagającym stosuje się również:
Rozwój terapii celowanych obejmuje:
Przyszłość terapii z temozolomidem wiąże się z:
Standardowy protokół obejmuje fazę równoczesną z radioterapią (6 tygodni) oraz fazę leczenia podtrzymującego (maksymalnie 6 cykli po 28 dni każdy). Łączny czas leczenia wynosi zwykle około 9-10 miesięcy, jednak może być modyfikowany w zależności od odpowiedzi na leczenie i tolerancji.
Tak, temozolomid jest zatwierdzony do stosowania u dzieci od 3. roku życia z nawrotowymi lub progresywnymi złośliwymi glejkami. Dawkowanie u dzieci jest dostosowywane do powierzchni ciała i masy ciała, a monitoring działań niepożądanych jest szczególnie intensywny.
Temozolomid może wchodzić w interakcje z lekami mielosupresyjnymi, zwiększając ryzyko supresji szpiku kostnego. Należy unikać jednoczesnego stosowania z żywymi szczepionkami. Ważne jest także informowanie lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, w tym suplementach i preparatach ziołowych.
Temozolomid może powodować zmęczenie, zawroty głowy i wpływać na koncentrację. Pacjenci powinni unikać prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn do czasu ustalenia, jak lek wpływa na ich sprawność psychomotoryczną. Zaleca się szczególną ostrożność, szczególnie na początku leczenia.
Nudności i wymioty to najczęstsze działania niepożądane temozolomidu. Zaleca się: przyjmowanie leku na czczo lub przed snem, stosowanie leków przeciwwymiotnych przepisanych przez lekarza (ondansetron, metoklopramid), częste małe posiłki, unikanie tłustych i pikantnych potraw oraz odpowiednie nawodnienie organizmu.
Tak, temozolomid może wpływać na płodność zarówno u mężczyzn, jak i kobiet. Przed rozpoczęciem leczenia należy omówić z lekarzem możliwości zachowania płodności. Podczas leczenia i przez określony czas po jego zakończeniu należy stosować skuteczną antykoncepcję.
Natychmiastowy kontakt z lekarzem wymagają: gorączka powyżej 38°C, objawy infekcji, nietypowe krwawienia lub siniaki, duszność, żółtaczka, silne bóle brzucha, drgawki lub nagłe pogorszenie stanu neurologicznego. Regularne wizyty kontrolne są kluczowe dla bezpiecznego prowadzenia terapii.
U pacjentów z łagodnymi do umiarkowanych zaburzeniami funkcji wątroby lub nerek zwykle nie ma konieczności modyfikacji dawki. Jednak u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami funkcji tych narządów może być konieczne dostosowanie dawkowania lub wybór alternatywnej terapii. Decyzję podejmuje lekarz na podstawie szczegółowej oceny stanu pacjenta.
