Leki zawierające sylodosynę

Sylodosyna – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)

Sylodosyna – lek stosowany w chorobach urologicznych. Mechanizm działania sylodosyny polega na blokowaniu receptorów α1A-adrenergicznych znajdujących się głównie w gruczole krokowym, co powoduje rozluźnienie mięśni gładkich w tkankach i zmniejszenie oporu podpęcherzowego. W efekcie następuje poprawa objawów w fazie gromadzenia moczu i fazie wydalania moczu, które są związane z łagodnym przerostem gruczołu krokowego. Wskazaniem do stosowania leku jest leczenie objawów przedmiotowych i podmiotowych łagodnego rozrostu gruczołu krokowego u dorosłych mężczyzn.

Sylodosyna dostępna jest w postaci kapsułek twardych. 

Możliwe działania niepożądane: zaburzenia wytrysku (np. wytrysk wsteczny), anejakulacja, zaburzenia erekcji, zawroty głowy, niedociśnienie ortostatyczne, tachykardia, przekrwienie błony śluzowej nosa, biegunka, zmniejszone libido, suchość w jamie ustnej, nieprawidłowe wyniki testów czynnościowych wątroby, wysypka, pokrzywka, wysypka polekowa, świąd.

Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10

Silodosyna – przewodnik po substancji czynnej w leczeniu łagodnego rozrostu prostaty

Silodosyna (sylodosyna) to nowoczesna substancja czynna z grupy alfa-blokerów, która zyskała uznanie jako jeden z najskuteczniejszych leków w leczeniu objawów łagodnego rozrostu gruczołu krokowego. Ta rewolucyjna cząsteczka wyróżnia się wyjątkową selektywnością wobec receptorów α1A-adrenergicznych, co przekłada się na wysoką skuteczność terapeutyczną przy jednoczesnym ograniczeniu działań ubocznych związanych z układem krążenia. Dla pacjentów zmagających się z uciążliwymi objawami ze strony dolnych dróg moczowych, silodosyna stanowi często przełomowe rozwiązanie, pozwalające na znaczną poprawę jakości życia. W przeciwieństwie do starszych generacji alfa-blokerów, silodosyna charakteryzuje się 162-krotnie większą selektywnością dla receptorów α1A w porównaniu z receptorami α1B oraz 50-krotnie większą dla α1A względem α1D, co czyni ją najselektywniejszym lekiem w swojej klasie. Ta precyzyjna selektywność oznacza, że lek działa głównie tam, gdzie jest potrzebny – na mięśnie gładkie prostaty i cewki moczowej – minimalizując jednocześnie wpływ na naczynia krwionośne i tym samym redukując ryzyko hipotensji ortostatycznej.

Mechanizm działania silodosyny

Silodosyna należy do najnowszej generacji selektywnych antagonistów receptorów α1A-adrenergicznych. Jej mechanizm działania opiera się na bardzo precyzyjnym blokowaniu receptorów adrenergicznych zlokalizowanych w obrębie gruczołu krokowego, szyjki pęcherza moczowego oraz cewki sterczowej. Receptory α1A-adrenergiczne są najliczniej reprezentowane w tkance stercza i odpowiadają za napięcie mięśni gładkich prostaty, które jest głównym czynnikiem przyczyniającym się do objawów dyzurycznych w łagodnym rozroście gruczołu krokowego.

Wyjątkowa selektywność silodosyny wynika z jej struktury chemicznej – jest to pochodna indolu, która wykazuje bezprecedensową zdolność wiązania się z podtypem receptorów α1A. Silodosyna ma 162-krotnie większe powinowactwo do receptorów α1A niż do α1B oraz około 50-krotnie większe niż do receptorów α1D. To oznacza, że podczas gdy inne alfa-blokery działają nieselektywnie na różne podtypy receptorów adrenergicznych, silodosyna koncentruje swoje działanie tam, gdzie jest to najbardziej pożądane terapeutycznie.

Blokada receptorów α1A-adrenergicznych prowadzi do relaksacji mięśni gładkich w dolnych drogach moczowych, poprawiając przepływ moczu i łagodząc niedrożność wypływu z pęcherza. Działanie to jest szczególnie ważne, ponieważ zwiększone napięcie mięśni gładkich prostaty jest głównym mechanizmem powodującym objawy dyzuryczne u pacjentów z łagodnym rozrostem gruczołu krokowego.

Wskazania do stosowania

Podstawowym wskazaniem do stosowania silodosyny jest objawowe leczenie łagodnego rozrostu gruczołu krokowego (BPH) u dorosłych mężczyzn. Lek jest szczególnie skuteczny w przypadku objawów związanych z zaburzeniami oddawania moczu, które obejmują trzy główne kategorie symptomów.

Objawy wypływowe (obstrukcyjne) to grupa dolegliwości związanych z utrudnionym opróżnianiem pęcherza moczowego. Należą do nich: zwłoka w rozpoczęciu mikcji (hesitacja), osłabiony i przerywany strumień moczu, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza oraz bolesne oddawanie moczu. Te objawy wynikają bezpośrednio z mechanicznego ucisku cewki moczowej przez powiększony gruczoł krokowy.

Objawy związane z gromadzeniem moczu (drażniące) obejmują: zwiększoną częstość oddawania moczu w ciągu dnia, nagłe i trudne do opanowania parcie na pęcherz, nikturię (konieczność wstawania w nocy w celu oddania moczu) oraz uczucie wypełnionego pęcherza mimo niedawnej mikcji. Te symptomy często powodują znaczne obniżenie jakości życia pacjentów.

Objawy pomikturycyjne to dolegliwości występujące po zakończeniu oddawania moczu, głównie podciekanie i kapanie moczu, które może utrzymywać się przez kilka minut po mikcji.

Badania kliniczne wykazują, że silodosyna jest szczególnie skuteczna w leczeniu objawów łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, poprawiając zarówno objawy wypływowe, jak i objawy związane z gromadzeniem moczu. Lek wykazuje również korzystne działanie w nikturii, co ma szczególne znaczenie dla poprawy jakości snu pacjentów.

Dawkowanie i sposób podawania

Standardowe dawkowanie silodosyny dla dorosłych mężczyzn wynosi 8 mg raz dziennie, przyjmowane doustnie wraz z posiłkiem. Bardzo istotne jest przyjmowanie leku z jedzeniem, ponieważ spożywanie silodosyny na czczo może zwiększać ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

W przypadku pacjentów z umiarkowanym upośledzeniem czynności nerek (klirens kreatyniny 30-50 ml/min), zalecana dawka wynosi 4 mg raz dziennie wraz z posiłkiem. Badania wykazały, że u pacjentów z umiarkowaną niewydolnością nerek pole pod krzywą stężenia (AUC), maksymalne stężenie (Cmax) i okres półtrwania silodosyny były odpowiednio 3,2-, 3,1- i 2,0-krotnie większe niż u pacjentów z prawidłową czynnością nerek.

Lek powinien być przyjmowany codziennie o tej samej porze dnia w celu utrzymania stałego stężenia w organizmie. Silodosyna kontroluje objawy BPH, ale nie leczy choroby, dlatego ważne jest kontynuowanie terapii zgodnie z zaleceniami lekarza. Nie należy samowolnie przerywać leczenia, nawet jeśli objawy ulegną poprawie, ponieważ może to prowadzić do powrotu dolegliwości.

Przeciwwskazania

Silodosyna ma kilka istotnych przeciwwskazań, które należy bezwzględnie uwzględnić przed rozpoczęciem terapii.

Bezwzględnymi przeciwwskazaniami są: nadwrażliwość na substancję czynną lub którykolwiek ze składników preparatu, ciężka niewydolność nerek (klirens kreatyniny poniżej 30 ml/min) oraz ciężka niewydolność wątroby (wskaźnik Child-Pugh 10 lub wyższy).

Jednoczesne stosowanie z silnymi inhibitorami cytochromu P450 3A4 (takimi jak ketokonazol, klarytromycyna, itrakonazol, rytonawir) jest przeciwwskazane. Badania wykazały, że jednoczesne podawanie silodosyny z ketokonazolem w dawce 400 mg powoduje 3,8-krotny wzrost maksymalnego stężenia silodosyny i 3,2-krotny wzrost pola pod krzywą stężenia.

Silodosyna jest przeznaczona wyłącznie dla mężczyzn i nie powinna być stosowana u kobiet, szczególnie ciężarnych lub karmiących piersią. Bezpieczeństwo i skuteczność u dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia nie zostały ustalone.

Działania niepożądane

Jak każdy lek, silodosyna może wywoływać działania niepożądane, przy czym najczęstszym i najbardziej charakterystycznym jest wpływ na funkcje seksualne.

Bardzo częste działania niepożądane

Najczęstszym działaniem niepożądanym silodosyny jest wsteczny wytrysk (ejakulacja wsteczna), który występuje u około 28% pacjentów. Jest to stan, w którym podczas orgazmu nasienie kieruje się do pęcherza moczowego zamiast na zewnątrz. Badania wykazują, że mimo wystąpienia zaburzeń ejakulacji, u większości mężczyzn nie obserwuje się istotnego pogorszenia ogólnej satysfakcji seksualnej.

Interesującym odkryciem była rola efektu nocebo w występowaniu działań niepożądanych silodosyny. Badanie wykazało, że u pacjentów informowanych o możliwych działaniach ubocznych na funkcje seksualne częstość występowania zmniejszonej objętości nasienia wynosiła 40,9%, podczas gdy u pacjentów nieświadomych tych skutków ubocznych – tylko 22,2%.

Częste działania niepożądane

Do częstych działań niepożądanych należą: zawroty głowy (związane z możliwym spadkiem ciśnienia tętniczego), bóle głowy, biegunka oraz objawy przeziębienia takie jak ból gardła, zatkany nos i katar. Zawroty głowy mogą być szczególnie nasilone na początku terapii i przy gwałtownej zmianie pozycji z leżącej na stojącą.

Działania niepożądane wymagające natychmiastowej konsultacji lekarskiej

Poważne działania niepożądane wymagające natychmiastowego zgłoszenia się do lekarza obejmują: objawy ciężkiej reakcji alergicznej (pokrzywka, trudności w oddychaniu, obrzęk twarzy, warg, języka lub gardła), ciężkie zawroty głowy lub uczucie zbliżającego się omdlenia, przedłużony wzwód trwający dłużej niż 4 godziny (priapizm).

Silodosyna może również wywołać problemy wątrobowe, których objawami mogą być: żółtaczka (pożółknięcie skóry lub białek oczu), ciemny mocz, jasne stolce, ból w prawej górnej części brzucha, nudności i wymioty.

Interakcje z innymi lekami

Silodosyna wchodzi w istotne interakcje z wieloma lekami, co wymaga szczególnej ostrożności podczas jej przepisywania.

Najważniejszą grupą leków przeciwwskazanych do jednoczesnego stosowania są silne inhibitory CYP3A4. Należą do nich: ketokonazol, itrakonazol, klarytromycyna, rytonawir oraz inne leki przeciwwirusowe stosowane w leczeniu HIV i hepatitis C.

Umiarkowane inhibitory CYP3A4 (takie jak diltiazem, erytromycyna, werapamil) mogą zwiększać stężenie silodosyny w organizmie, dlatego przy ich jednoczesnym stosowaniu wymagana jest szczególna ostrożność i monitorowanie pacjenta pod kątem działań niepożądanych.

Jednoczesne stosowanie z innymi alfa-blokerami nie jest zalecane ze względu na ryzyko addytywnego działania hipotensyjnego. Podobnie, ostrożności wymagają inhibitory fosfodiesterazy typu 5 (sildenafil, tadalafil, wardenafil), które mogą nasilać działanie hipotensyjne silodosyny.

Tabela głównych interakcji leków z silodosyną:

Grupa leków	Przykłady	Typ interakcji	Zalecenie
Silne inhibitory CYP3A4	Ketokonazol, rytonawir, klarytromycyna	Przeciwwskazane	Unikać jednoczesnego stosowania
Umiarkowane inhibitory CYP3A4	Diltiazem, erytromycyna, werapamil	Zwiększenie stężenia silodosyny	Ostrożność, monitorowanie
Inne alfa-blokery	Tamsulosyna, doksazosyna, terazosyna	Addytywne działanie hipotensyjne	Nie zalecane
Inhibitory PDE5	Sildenafil, tadalafil	Ryzyko hipotensji	Ostrożność, odstęp czasowy

Szczególne populacje pacjentów

Pacjenci w podeszłym wieku

Badania nie wykazały szczególnych problemów ograniczających stosowanie silodosyny u osób starszych. Jednak pacjenci w podeszłym wieku częściej doświadczają działań niepożądanych, szczególnie hipotensji ortostatycznej, co wymaga zwiększonej ostrożności. U starszych pacjentów zaleca się regularne monitorowanie ciśnienia tętniczego oraz instruowanie o konieczności powolnej zmiany pozycji ciała.

Pacjenci z chorobami nerek

U pacjentów z łagodną niewydolnością nerek (klirens kreatyniny 50-80 ml/min) nie jest wymagane dostosowanie dawki. Przy umiarkowanej niewydolności nerek (klirens 30-50 ml/min) dawkę należy zmniejszyć do 4 mg raz dziennie. Ciężka niewydolność nerek stanowi przeciwwskazanie do stosowania silodosyny.

Pacjenci z chorobami wątroby

U pacjentów z łagodnym do umiarkowanego upośledzeniem czynności wątroby (wskaźnik Child-Pugh 5-9) nie jest wymagane dostosowanie dawki. Silodosyna nie była badana u pacjentów z ciężkim upośledzeniem czynności wątroby i jest u nich przeciwwskazana.

Farmakologiczne leczenie łagodnego rozrostu prostaty

Farmakoterapia stanowi podstawę leczenia łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, a wybór odpowiedniego leku zależy od charakteru objawów, ich nasilenia oraz indywidualnych cech pacjenta. W Polsce dostępne są głównie dwie grupy leków: alfa-blokery oraz inhibitory 5-alfa-reduktazy.

Alfa-blokery stosowane w Polsce

Tamsulosyna to najpopularniejszy alfa-bloker pierwszej generacji, dostępny pod markami takimi jak Omnic, Fokusin, Prostamol czy Urolosin. Tamsulosyna wykazuje pewną selektywność wobec receptorów α1A, ale znacznie mniejszą niż silodosyna. Standardowa dawka wynosi 0,4 mg raz dziennie.

Alfuzosyna (Xatral) to alfa-bloker o działaniu przedłużonym, stosowany w dawce 10 mg raz dziennie. Charakteryzuje się dobrą tolerancją, ale może powodować zawroty głowy i zmęczenie.

Doksazosyna (Cardura, Doxazosyna) stosowana jest w dawkach 2-8 mg raz dziennie. Wymaga stopniowej titracji dawki ze względu na ryzyko hipotensji ortostatycznej.

Terazosyna (Hytrin) stosowana w dawkach 2-10 mg raz dziennie, również wymaga ostrożnej titracji ze względu na działanie hipotensyjne.

Silodosyna reprezentuje najnowszą generację alfa-blokerów o najwyższej selektywności dla receptorów α1A. W Polsce dostępna jest pod nazwą Urief w dawkach 4 mg i 8 mg.

Inhibitory 5-alfa-reduktazy

Finasteryd (Proscar, Penester) stosowany w dawce 5 mg raz dziennie, blokuje przemianę testosteronu w dihydrotestosteron, prowadząc do zmniejszenia objętości prostaty. Pełny efekt widoczny jest dopiero po 6-12 miesiącach leczenia.

Dutasteryd (Avodart) to inhibitor zarówno typu I, jak i typu II 5-alfa-reduktazy, stosowany w dawce 0,5 mg raz dziennie. Ma szersze działanie niż finasteryd, ale podobny profil działań niepożądanych.

Terapia skojarzona

Stosowanie alfa-blokerów w połączeniu z inhibitorami 5-alfa-reduktazy jest skuteczniejszą metodą leczenia łagodnego rozrostu stercza niż monoterapia którekolwiek z tych grup leków. Leczenie skojarzone znacząco obniża ryzyko wystąpienia zatrzymania moczu oraz konieczności leczenia chirurgicznego.

Miejsce silodosyny w terapii

Silodosyna wykazuje największą skuteczność terapeutyczną spośród wszystkich alfa-blokerów w poprawie objawów dolnych dróg moczowych. Jej główną zaletą jest bezprecedensowa selektywność dla receptorów α1A, co przekłada się na wysoką skuteczność przy ograniczonych działaniach ubocznych ze strony układu krążenia.

Lek jest szczególnie wskazany u pacjentów, którzy nie tolerują innych alfa-blokerów ze względu na hipotensję ortostatyczną lub zawroty głowy. Silodosyna wykazuje szybki początek działania, z pierwszymi efektami odczuwalnymi już w ciągu 2-6 godzin po podaniu.

Główną wadą silodosyny jest wysokie ryzyko zaburzeń ejakulacji, co może być problemem szczególnie dla młodszych, aktywnych seksualnie mężczyzn. Badania nad zastosowaniem silodosyny jako metody męskiej antykoncepcji wykazały, że lek był całkowicie skuteczny w zapobieganiu wytrzyskowi u wszystkich badanych, choć 12 z 15 uczestników zgłosiło łagodny dyskomfort podczas orgazmu.

Bibliografia

1. Kawabe K, Yoshida M, Homma Y; Silodosin Clinical Study Group. Silodosin, a new alpha1A-adrenoceptor-selective antagonist for treating benign prostatic hyperplasia: results of a phase III randomized, placebo-controlled, double-blind study in Japanese men. BJU Int. 2006;98(5):1019-24. DOI: 10.1111/j.1464-410X.2006.06448.x PMID: 16945121
2. Jung JH, Kim J, MacDonald R, Reddy B, Kim MH, Dahm P. Silodosin for the treatment of lower urinary tract symptoms in men with benign prostatic hyperplasia. Cochrane Database Syst Rev. 2017;11(11):CD012615. DOI: 10.1002/14651858.CD012615.pub2 PMID: 29161773