Olmesartan medoksomilu – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)
Olmesartan medoksomilu – to lek o działaniu obniżającym ciśnienie krwi należący do antagonistów angiotensyny II. Mechanizm działania olmesartanu medoksomilu polega na hamowaniu wszystkich działań angiotensyny II co powoduje rozkurczenie naczyń krwionośnych, a w konsekwencji obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Wskazaniem do stosowania leku jest leczenie pierwotnego nadciśnienia tętniczego.
Olmesartan medoksomilu dostępny jest w postaci tabletek. Lek przyjmuje się raz na dobę, najlepiej o tej samej porze, niezależnie od posiłków. Po około 2 tygodniach od rozpoczęcia leczenia następuje istotny spadek ciśnienia, a maksymalny efekt osiąga się po 8 tygodniach stosowania leku. Olmesartan medoksomilu występuje również w połączeniu z hydrochlorotiazydem. Takie połączenie stosuje się u pacjentów, u których sam olmesartan medoksomilu nie powoduje pożądanego obniżenia ciśnienia.
Możliwe działania niepożądane: zawroty głowy, ból w klatce piersiowej, objawy grypopodobne, zmęczenie, obrzęki obwodowe, zakażenia układu moczowego, krwiomocz, ból pleców, ból kostny, zapalenie stawów, kaszel, zapalenie gardła, zapalenie oskrzeli, ból brzucha, niestrawność, nudności, biegunka, dławica piersiowa, niedociśnienie, wysypka.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Olmesartan medoksomilu – przewodnik po leku przeciwnadciśnieniowym
Olmesartan medoksomilu należy do grupy leków przeciwnadciśnieniowych określanych mianem antagonistów receptora angiotensyny II (ARB), popularnie zwanych sartanami. To nowoczesny i skuteczny lek, który odgrywa kluczową rolę w leczeniu nadciśnienia tętniczego u dorosłych. Substancja czynna została wprowadzona na rynek farmaceutyczny w 2002 roku po otrzymaniu zatwierdzenia przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA). Od tego czasu zyskała uznanie lekarzy na całym świecie dzięki swojej wysokiej skuteczności hipotensyjnej oraz doskonałemu profilowi bezpieczeństwa. Olmesartan medoksomilu stanowi prolek – nieaktywną postać leku, która po podaniu doustnym ulega szybkiej i całkowitej przemianie w aktywny olmesartan. Ta unikalna charakterystyka farmakologiczna zapewnia wysoką biodostępność i przedłużone działanie, umożliwiając przyjmowanie leku zaledwie raz dziennie. Lek jest dostępny w Polsce pod różnymi nazwami handlowymi, zarówno w monoterapii, jak i w skojarzeniach z innymi lekami przeciwnadciśnieniowymi.
Mechanizm działania olmesartanu medoksomilu
Olmesartan medoksomilu działa poprzez selektywne blokowanie receptorów AT1 dla angiotensyny II, które są kluczowe w regulacji ciśnienia tętniczego w organizmie człowieka. Angiotensyna II to silny hormon peptydowy, który w warunkach fizjologicznych powoduje zwężenie naczyń krwionośnych, zwiększenie wydzielania aldosteronu przez nadnercza oraz retencję sodu i wody w nerkach.
Po podaniu doustnym olmesartan medoksomilu ulega szybkiej hydrolizie przez esterazy znajdujące się w ścianie jelita cienkiego oraz w żyle wrotnej. Proces ten prowadzi do uwolnienia aktywnego olmesartanu i nieaktywnego medoksomilu, który jest następnie metabolizowany i eliminowany z organizmu. Olmesartan wykazuje ponad 12000-krotnie wyższe powinowactwo do receptorów AT1 niż do receptorów AT2, co zapewnia jego selektywne działanie.
Blokada receptorów AT1 przez olmesartan powoduje:
- Rozszerzenie naczyń krwionośnych (efekt wazorelaksacyjny)
- Zmniejszenie wydzielania aldosteronu
- Zwiększenie wydalania sodu i wody przez nerki
- Redukcję aktywności układu współczulnego
- Hamowanie przebudowy mięśnia sercowego i ściany naczyń
Właściwości farmakokinetyczne
Olmesartan medoksomilu charakteryzuje się korzystnym profilem farmakokinetycznym, który umożliwia skuteczną kontrolę ciśnienia tętniczego przez całą dobę przy jednorazowym podaniu. Bezwzględna biodostępność olmesartanu wynosi około 26%, co jest wartością zadowalającą dla leku doustnego tej klasy.
Wchłanianie i metabolizm
Po podaniu doustnym maksymalne stężenie olmesartanu w osoczu osiągane jest w ciągu 1-2 godzin. Jednoczesne spożycie posiłku nie wpływa istotnie na biodostępność leku, co oznacza, że może być przyjmowany niezależnie od pory posiłków. Farmakokinetyka olmesartanu jest liniowa w zakresie dawek terapeutycznych do 80 mg.
Olmesartan nie podlega dalszym przemianom metabolicznym w wątrobie i jest wydalany z organizmu w postaci niezmienionej. Około 40% dawki jest eliminowane przez nerki, a pozostałe 60% przez żółć. Ten dualistyczny sposób eliminacji sprawia, że lek może być bezpiecznie stosowany u pacjentów z łagodnymi do umiarkowanych zaburzeniami funkcji nerek lub wątroby.
Czas półtrwania i działanie
Okres półtrwania olmesartanu wynosi 12-15 godzin, co zapewnia skuteczne działanie hipotensyjne przez całą dobę. Stężenie równowagi w osoczu osiągane jest w ciągu 3-5 dni od rozpoczęcia regularnego stosowania leku. Wiązanie z białkami osocza jest bardzo wysokie i wynosi 99,7%.
Wskazania do stosowania
Nadciśnienie tętnicze pierwotne
Głównym wskazaniem do stosowania olmesartanu medoksomilu jest leczenie pierwotnego nadciśnienia tętniczego u dorosłych. Lek może być stosowany zarówno w monoterapii u pacjentów z łagodnym do umiarkowanego nadciśnieniem, jak i w terapii skojarzonej u chorych wymagających intensywniejszego leczenia.
Badania kliniczne potwierdziły wysoką skuteczność olmesartanu w obniżaniu zarówno skurczowego, jak i rozkurczowego ciśnienia tętniczego. Istotny efekt hipotensyjny można obserwować już po 2 tygodniach leczenia, natomiast maksymalny efekt terapeutyczny rozwija się po 8 tygodniach regularnego stosowania.
Zastosowanie u pacjentów z chorobami współistniejącymi
Olmesartan medoksomil znajduje szczególne zastosowanie u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym współistniejącym z:
- Cukrzycą typu 2 – lek wykazuje korzystne działanie nefroprotektywne
- Przewlekłą chorobą nerek – zmniejsza albuminurię i opóźnia progresję nefropatii
- Chorobą wieńcową – może redukować ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych
- Niewydolnością serca – jako alternatywa dla inhibitorów ACE w przypadku nietolerancji
Dawkowanie i sposób podawania
Dawkowanie u dorosłych
Zalecane dawkowanie olmesartanu medoksomilu u dorosłych pacjentów z nadciśnieniem tętniczym:
- Dawka początkowa: 10 mg raz dziennie
- Dawka optymalna: 20 mg raz dziennie
- Dawka maksymalna: 40 mg raz dziennie
U większości pacjentów dawka 20 mg raz dziennie zapewnia optymalną kontrolę ciśnienia tętniczego. W przypadku niewystarczającej odpowiedzi po 2 tygodniach leczenia można rozważyć zwiększenie dawki do 40 mg dziennie lub dodanie drugiego leku przeciwnadciśnieniowego.
Sposób podawania
Lek należy przyjmować:
- Raz dziennie, najlepiej o stałej porze
- Niezależnie od posiłków
- Popijając niewielką ilością wody
- Nie należy dzielić ani kruszyć tabletek
Dawkowanie w populacjach szczególnych
Pacjenci w podeszłym wieku: Zazwyczaj nie jest konieczne dostosowanie dawki, jednak wskazane jest szczególnie ostrożne monitorowanie ciśnienia tętniczego.
Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek:
- Łagodne i umiarkowane zaburzenia – nie wymagają redukcji dawki
- Klirens kreatyniny 20-40 ml/min – rozważyć obniżenie dawki
- Klirens kreatyniny <20 ml/min – maksymalna dawka 20 mg dziennie
Pacjenci z zaburzeniami czynności wątroby:
- Łagodne zaburzenia – brak konieczności redukcji dawki
- Umiarkowane zaburzenia – dawka początkowa 10 mg, maksymalna 20 mg dziennie
Leczenie farmakologiczne nadciśnienia tętniczego z wykorzystaniem olmesartanu
Olmesartan medoksomil odgrywa istotną rolę w nowoczesnym podejściu do leczenia farmakologicznego nadciśnienia tętniczego. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi, sartany stanowią jedną z pięciu głównych grup leków pierwszego rzutu w terapii nadciśnienia.
Monoterapia
W monoterapii olmesartan medoksomil jest szczególnie skuteczny u pacjentów z łagodnym do umiarkowanego nadciśnieniem. Badania porównawcze wykazały, że w dawce 20 mg dzienna jest bardziej skuteczny niż inne sartany w zalecanych dawkach, takie jak:
- Losartan 50 mg
- Walsartan 80 mg
- Irbesartan 150 mg
- Kandesartan 8 mg
Terapia skojarzona
W przypadku niewystarczającej kontroli ciśnienia w monoterapii, olmesartan medoksomil może być kojarzony z lekami z innych grup:
Skojarzenia dwulekowe:
- Olmesartan + hydrochlorotiazyd (diuretyk tiazydowy)
- Olmesartan + amlodypina (antagonista wapnia)
- Olmesartan + indapamid (diuretyk tiazydopodobny)
Skojarzenie trzylekowe:
- Olmesartan + hydrochlorotiazyd + amlodypina
Preparaty złożone zawierające olmesartan medoksomil dostępne w Polsce to między innymi Revival Plus (olmesartan + hydrochlorotiazyd), Elestar (olmesartan + amlodypina) oraz Elestar HCT (olmesartan + amlodypina + hydrochlorotiazyd).
Porównanie z innymi grupami leków
W porównaniu z inhibitorami ACE, olmesartan medoksomil charakteryzuje się podobną skutecznością hipotensyjną, ale lepszą tolerancją – rzadko powoduje suchy kaszel, który jest częstym działaniem niepożądanym inhibitorów ACE. W zestawieniu z antagonistami wapnia rzadziej powoduje obrzęki obwodowe, natomiast w porównaniu z diuretykami ma mniejszy wpływ na gospodarkę elektrolitową.
Działania niepożądane
Olmesartan medoksomil charakteryzuje się bardzo korzystnym profilem bezpieczeństwa. W badaniach klinicznych częstość występowania działań niepożądanych była porównywalna z placebo.
Najczęstsze działania niepożądane (1-10%)
Układ nerwowy:
- Zawroty głowy (do 3% pacjentów)
- Ból głowy (do 7% pacjentów)
- Zmęczenie
Układ pokarmowy:
- Ból brzucha
- Biegunka
- Nudności
- Niestrawność
Układ oddechowy:
- Infekcje górnych dróg oddechowych (do 5%)
- Zapalenie oskrzeli
- Kaszel
Układ moczowo-płciowy:
- Krwiomocz (około 2,5%)
- Infekcje układu moczowego
Rzadkie ale poważne działania niepożądane
Enteropatia typu celiakii: Bardzo rzadkie, ale potencjalnie poważne działanie niepożądane charakteryzujące się przewlekłą biegunką, znacznym zmniejszeniem masy ciała i atrofią kosmków jelitowych. Objawy mogą pojawić się po miesiącach lub latach leczenia.
Zaburzenia nerkowe: Możliwe pogorszenie funkcji nerek, szczególnie u pacjentów ze zwężeniem tętnic nerkowych lub odwodnieniem.
Hiperkaliemia: Podwyższone stężenie potasu we krwi, szczególnie u pacjentów z niewydolnością nerek lub przy jednoczesnym stosowaniu innych leków wpływających na układ renina-angiotensyna-aldosteron.
Działania niepożądane wymagające natychmiastowej interwencji medycznej
| Objaw |
Działanie |
| Obrzęk twarzy, warg, języka |
Przerwać lek, wezwać pomoc medyczną |
| Trudności w oddychaniu |
Natychmiastowa hospitalizacja |
| Ciężka biegunka z utratą masy ciała |
Skonsultować z gastroenterologiem |
| Omdlenia, silne zawroty głowy |
Sprawdzić ciśnienie tętnicze |
Przeciwwskazania i ostrzeżenia
Bezwzględne przeciwwskazania
- Nadwrażliwość na olmesartan medoksomil lub którykolwiek składnik preparatu
- II i III trymestr ciąży (ryzyko uszkodzenia płodu)
- Jednoczesne stosowanie z aliskirenem u pacjentów z cukrzycą lub przewlekłą chorobą nerek
- Niedrożność dróg żółciowych
- Ciężka niewydolność nerek (klirens kreatyniny <20 ml/min)
Względne przeciwwskazania i ostrzeżenia
Pacjenci z odwodnieniem: Przed rozpoczęciem leczenia należy wyrównać niedobory płynów i elektrolitów, aby uniknąć objawowego niedociśnienia po pierwszej dawce.
Zwężenie tętnic nerkowych: Szczególna ostrożność u pacjentów z jednostronnym lub obustronnym zwężeniem tętnic nerkowych ze względu na ryzyko pogorszenia funkcji nerek.
Pierwotny hiperaldosteronizm: Pacjenci z tym schorzeniem wykazują słabą odpowiedź na leki blokujące układ renina-angiotensyna-aldosteron.
Ciąża i karmienie piersią
Olmesartan medoksomil nie powinien być stosowany w ciąży, szczególnie w II i III trymestrze, ze względu na wysokie ryzyko uszkodzenia płodu. Może powodować oligohydramnios, hipoplazję płuc, deformacje szkieletu oraz niewydolność nerek u płodu.
Brak jest danych dotyczących przenikania olmesartanu do mleka kobiecego, dlatego nie zaleca się stosowania leku w okresie karmienia piersią.
Interakcje z innymi lekami
Istotne klinicznie interakcje
Aliskiren: Jednoczesne stosowanie u pacjentów z cukrzycą lub chorobą nerek zwiększa ryzyko hiperkaliemii, hipotensji i pogorszenia funkcji nerek.
Inhibitory ACE: Podwójna blokada układu renina-angiotensyna-aldosteron zwiększa ryzyko niedociśnienia, hiperkaliemii i niewydolności nerek.
Suplementy potasu i leki oszczędzające potas: Zwiększone ryzyko hiperkaliemii, szczególnie u pacjentów z zaburzeniami funkcji nerek.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ): Mogą osłabiać działanie hipotensyjne i zwiększać ryzyko pogorszenia funkcji nerek.
Interakcje o mniejszym znaczeniu klinicznym
Lit: Możliwe zwiększenie stężenia litu w osoczu, zalecane jest monitorowanie.
Digoksyna: Brak istotnych interakcji farmakokinetycznych.
Warfaryna: Nie wpływa na aktywność przeciwkrzepliwą.
Monitorowanie podczas leczenia
Parametry wymagające regularnej kontroli
- Ciśnienie tętnicze – co najmniej co 4 tygodnie na początku leczenia
- Stężenie kreatyniny i klirens kreatyniny – szczególnie u pacjentów z chorobami nerek
- Stężenie potasu w surowicy – zwłaszcza u pacjentów z ryzykiem hiperkaliemii
- Masa ciała – w celu wczesnego wykrycia enteropii podobnej do celiakii
Objawy wymagające szczególnej uwagi
Pacjenci powinni być poinformowani o konieczności natychmiastowego zgłoszenia się do lekarza w przypadku wystąpienia:
- Ciężkiej, przewlekłej biegunki
- Znacznej utraty masy ciała
- Obrzęków twarzy lub trudności w oddychaniu
- Silnych zawrotów głowy lub omdleń
Przedawkowanie
Objawy przedawkowania olmesartanu medoksomilu mogą obejmować:
- Niedociśnienie tętnicze
- Zawroty głowy
- Tachykardię
- Bradykardię (w ciężkich przypadkach)
Postępowanie w przypadku przedawkowania
- Wywołanie wymiotów (jeśli minęło mniej niż godzina od przyjęcia leku)
- Podanie węgla aktywowanego
- Leczenie objawowe i podtrzymujące
- Monitorowanie parametrów życiowych
- W przypadku niedociśnienia – ułożenie w pozycji Trendelenburga, ewentualnie leki wazopresyjne
Dializa nie usuwa olmesartanu z organizmu ze względu na jego wysokie wiązanie z białkami osocza.
Czy olmesartan medoksomil można stosować długotrwale?
Tak, olmesartan medoksomil jest lekiem przeznaczonym do długotrwałego stosowania. Badania kliniczne potwierdzają jego bezpieczeństwo przy wieloletnim używaniu. Nagłe odstawienie leku może prowadzić do powrotu wysokich wartości ciśnienia tętniczego, dlatego ewentualne zakończenie terapii powinno odbywać się stopniowo pod kontrolą lekarza.
Czy można pić alkohol podczas leczenia olmesartanem?
Alkohol może nasilać działanie hipotensyjne olmesartanu, zwiększając ryzyko zawrotów głowy i omdleń. Zaleca się ograniczenie spożycia alkoholu lub całkowite jego unikanie, szczególnie na początku leczenia. Jeśli pacjent spożywa alkohol, powinien robić to z dużą ostrożnością i w małych ilościach.
Co robić w przypadku zapomnienia dawki?
Jeśli pacjent zapomni przyjąć dawkę, powinien ją przyjąć jak najszybciej po przypomnieniu sobie. Jednak jeśli zbliża się pora na następną dawkę, należy pominąć zapomnianą dawkę i kontynuować normalny schemat dawkowania. Nie należy nigdy przyjmować podwójnej dawki.
Czy olmesartan medoksomil wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów?
Lek może powodować zawroty głowy, szczególnie na początku leczenia lub po zwiększeniu dawki. Pacjenci powinni unikać prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn do czasu, gdy będą pewni, że lek nie wpływa na ich zdolność koncentracji i szybkość reakcji.
Czy można stosować olmesartan medoksomil z suplementami diety?
Szczególną ostrożność należy zachować przy jednoczesnym stosowaniu suplementów zawierających potas, ponieważ może to prowadzić do hiperkaliemii. Przed rozpoczęciem przyjmowania jakichkolwiek suplementów diety należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Jak szybko działa olmesartan medoksomil?
Pierwsze efekty hipotensyjne można zauważyć już po kilku dniach leczenia, jednak istotne obniżenie ciśnienia tętniczego występuje po około 2 tygodniach regularnego stosowania. Pełny efekt terapeutyczny rozwija się po 6-8 tygodniach leczenia.
Czy olmesartan medoksomil może powodować kaszel?
W przeciwieństwie do inhibitorów ACE, olmesartan medoksomil bardzo rzadko powoduje suchy kaszel. Jest to jedna z głównych zalet sartanów w porównaniu z inhibitorami konwertazy angiotensyny. Jeśli kaszel wystąpi, prawdopodobnie nie jest związany z działaniem leku.
Czy można stosować olmesartan medoksomil u osób z cukrzycą?
Tak, olmesartan medoksomil jest szczególnie zalecany u pacjentów z cukrzycą i współistniejącym nadciśnieniem tętniczym. Lek wykazuje działanie nefroprotektywne, pomagając w ochronie nerek przed uszkodzeniem związanym z cukrzycą. Może również korzystnie wpływać na metabolizm glukozy.
Co to jest enteropatia podobna do celiakii związana z olmesartanem?
To rzadkie, ale poważne działanie niepożądane charakteryzujące się przewlekłą biegunką, znaczną utratą masy ciała i atrofią kosmków jelitowych. Objawy mogą pojawić się nawet po latach stosowania leku. W przypadku wystąpienia tego typu objawów należy natychmiast skontaktować się z lekarzem w celu oceny konieczności odstawienia leku.
Bibliografia
- Warner GT, Jarvis B. Olmesartan medoxomil. Drugs. 2002;62(9):1345-53; discussion 1354-6. DOI: 10.2165/00003495-200262090-00005 PMID: 12076183
- Zhu Y, Li ZL, Ding A, Yang H, Zhu WP, Cui TX, Zhang HT, Zhang H. Olmesartan Medoxomil, An Angiotensin II-Receptor Blocker, Ameliorates Renal Injury In db/db Mice. Drug Des Devel Ther. 2019;13:3657-3667. DOI: 10.2147/DDDT.S217826 PMID: 31695333
