Esseliv forte to preparat zawierający fosfolipidy z nasion soi, który jest stosowany w chorobach wątroby, takich jak poalkoholowe, toksyczne i polekowe uszkodzenia wątroby, przewlekłe zapalenie wątroby, zaburzenia czynnościowe wątroby, dróg żółciowych oraz kamicy żółciowej. Preparat jest dostępny bez recepty i zawiera 300 mg fosfolipidów z nasion soi w jednej kapsułce.
Esseliv Max to lek w postaci kapsułek, który zawiera fosfolipidy z nasion soi. Fosfolipidy są podstawowym elementem budulcowym błon komórkowych, a ich składnikiem jest polienylofosfatydylocholina, zasobna w wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Lek ten jest stosowany w ostrych i przewlekłych chorobach wątroby, w tym poalkoholowych, toksycznych i polekowych uszkodzeniach wątroby i przewlekłym zapaleniu wątroby. Ponadto, Esseliv Max wspomaga leczenie zaburzeń czynnościowych wątroby, dróg żółciowych oraz kamicy żółciowej. Jest dostępny bez recepty.
Lek stosowany w chorobach wątroby. Zmniejsza subiektywne dolegliwości wątroby, wywołane uszkodzeniem wątroby w wyniku nieprawidłowej diety, działania substancji toksycznych. Łagodzi dolegliwości takie jak: brak apetytu, uczucie ucisku w prawym nadbrzuszu.
Essentiale Max to lek roślinny w postaci twardych kapsułek, który jest stosowany w przypadku zaburzeń wątroby. Zawiera fosfolipidy sojowe, które po przedostaniu się do wątroby są wbudowywane w komórki wątroby. Lek uzupełnia ubytki powstałe skutek choroby oraz umożliwia szybszą odnowę uszkodzonych komórek wątrobowych. Jest dostępny bez recepty.
Essentiale Vital to lek stosowany w przypadku zaburzeń wątroby. Zawiera fosfolipidy, które po przedostaniu się do wątroby są wbudowywane w komórki wątroby. Lek uzupełnia ubytki powstałe skutek choroby oraz umożliwia szybszą odnowę uszkodzonych komórek wątrobowych. Jest dostępny bez recepty.
Soyfem to lek dostępny bez recepty, który zawiera wyciąg z nasion soi. Jest przeznaczony dla kobiet w okresie menopauzy, pomagając łagodzić objawy takie jak uderzenia gorąca, nadmierne pocenie się, zakłócenia snu, uczucie napięcia nerwowego i niepokoju. Działa poprzez wiązanie izoflawonów sojowych z receptorami estrogenowymi. Nie jest zalecany dla kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Soyfem Forte to lek dostępny bez recepty, przeznaczony dla kobiet w wieku okołomenopauzalnym. Zawiera wyciąg z nasion soi, który opiera się na izoflawonach i białkach sojowych. Jest stosowany w celu złagodzenia objawów menopauzy takich jak uderzenia gorąca, nadmierna potliwość, zakłócenia snu, uczucie napięcia nerwowego i niepokoju.
Soja – jedna z najpowszechniej wykorzystywanych roślin na całym świecie. Soja zaliczana jest do roślin strączkowych. Zawiera dużo białka, aminokwasów oraz tłuszczów jedno- i wielonienasyconych. Soja charakteryzuje się również wysoką zawartością izoflawonów, czyli związków, które wykazują podobną aktywność do estrogenów występujących w ludzkim organizmie. Wśród fitoestrogenów wyróżniamy daidzeinę, genisteinę, glyceteinę, które łagodzą objawy menopauzy, takie jak nerwowość, uderzenia gorąca, nadpotliwość, problemy ze snem i nietrzymanie moczu.
Nasiona soi wykazują działanie przeciwnowotworowe (rak jajnika i prostaty) oraz wspomagają pracę i regenerację wątroby. Ponadto zmniejszają zachorowalność na choroby układu krążenia, pomagają kontrolować ciśnienie tętnicze krwi oraz poziom cholesterolu. W farmacji nasiona soi wykorzystywane są najczęściej w preparatach dla kobiet w okresie menopauzy oraz wspomagających prawidłowe funkcjonowanie dróg moczowych.
Soja dostępna jest w postaci preparatów złożonych w tabletkach i kapsułkach.
Możliwe działania niepożądane: Nasiona soi są zwykle dobrze tolerowane. Wyjątkiem są reakcje nadwrażliwości i alergia na soję (biegunka, nudności, wymioty).
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Soja zwyczajna to jedna z najbardziej wartościowych roślin strączkowych wykorzystywanych zarówno w medycynie, jak i farmacji. Ta niepozorna roślina, wywodząca się z Dalekiego Wschodu, od tysięcy lat stanowi fundament diety azjatyckiej, a współczesna nauka coraz częściej potwierdza jej wyjątkowe właściwości zdrowotne. Nasiona soi zawierają kompleksowy zestaw substancji bioaktywnych, wśród których szczególne miejsce zajmują izoflawony – naturalne związki roślinne o działaniu podobnym do ludzkich hormonów. Dzięki wysokiej zawartości pełnowartościowego białka, nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz fitoestrogenów, soja znajduje szerokie zastosowanie w łagodzeniu objawów menopauzy, wsparciu układu sercowo-naczyniowego oraz profilaktyce wielu chorób cywilizacyjnych. W aptekach dostępne są liczne preparaty zawierające wyciągi z nasion soi, które skutecznie pomagają kobietom w okresie przekwitania, a także wspierają zdrowie kości i metabolizm lipidowy.
Soja zwyczajna, znana pod nazwą naukową Glycine max, należy do rodziny bobowatych i stanowi jednoroczną roślinę uprawną o ogromnym znaczeniu gospodarczym. Naturalnie występuje w Azji Wschodniej oraz wybranych regionach Afryki, jednak obecnie uprawiana jest na masową skalę w wielu krajach świata, ze szczególnym uwzględnieniem Stanów Zjednoczonych, Brazylii, Argentyny, Chin i Indii. Roślina wytwarza charakterystyczne strąki zawierające od dwóch do czterech nasion o zróżnicowanej barwie i wielkości, w zależności od odmiany.
Nasiona soi stanowią prawdziwą skarbnicę wartości odżywczych. Ich skład jest niezwykle bogaty i zróżnicowany, co czyni z nich wyjątkowy surowiec o zastosowaniu zarówno żywieniowym, jak i leczniczym. W stu gramach suchych nasion soi znajduje się aż trzydzieści sześć i pół grama pełnowartościowego białka, które zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy, czyniąc je jednym z nielicznych roślinnych źródeł kompletnego białka. Zawartość tłuszczu wynosi blisko dwadzieścia gramów, przy czym dominują w nim nienasycone kwasy tłuszczowe, szczególnie wielonienasycone omega-3 i omega-6, które mają korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Węglowodany stanowią około trzydziestu gramów, a błonnik pokarmowy – ponad dziewięć gramów, wspierając prawidłową pracę układu pokarmowego.
Najcenniejszymi substancjami czynnymi zawartymi w nasionach soi są izoflawony, które zaliczane są do grupy fitoestrogenów. Są to naturalne związki roślinne o budowie chemicznej uderzająco podobnej do ludzkich estrogenów, hormonów płciowych odgrywających kluczową rolę w organizmie człowieka, szczególnie kobiet. W soi występują głównie trzy rodzaje izoflawonów: genisteina, daidzeina oraz glicyteina. Spośród nich największe znaczenie terapeutyczne przypisuje się genisteinie, która wykazuje najsilniejsze działanie przeciwnowotworowe i antyoksydacyjne. Zawartość izoflawonów w suchych nasionach jest znacząca – jedna łyżka stołowa dostarcza około pięćdziesięciu sześciu mikrogramów kwasu foliowego oraz dziesiątek miligramów izoflawonów.
Mechanizm działania izoflawonów sojowych jest fascynujący i wielokierunkowy. Mimo że ich struktura przypomina estrogeny, ich aktywność hormonalna jest znacznie słabsza – wynosi zaledwie od jednego do dwóch procent mocy naturalnych hormonów ludzkich. Ta właściwość sprawia, że izoflawony mogą pełnić podwójną rolę w organizmie. U kobiet przed menopauzą, kiedy poziom estrogenów jest wysoki, fitoestrogeny działają jak antyestrogeny, wiążąc się z receptorami estrogenowymi i blokując dostęp silniejszych hormonów naturalnych. Z kolei u kobiet po menopauzie, gdy produkcja estrogenów drastycznie spada, te same izoflawony działają jak łagodne estrogeny, częściowo uzupełniając niedobory hormonalne i łagodząc związane z tym dolegliwości.
Okres menopauzy stanowi naturalny etap w życiu każdej kobiety, związany z ustaniem miesiączkowania i gwałtownym spadkiem poziomu estrogenów w organizmie. Ten proces prowadzi do wystąpienia szeregu charakterystycznych, często bardzo uciążliwych objawów, które znacząco obniżają jakość życia. Do najczęstszych dolegliwości okresu przekwitania należą uderzenia gorąca, czyli nagłe uczucie intensywnego ciepła rozlewającego się po całym ciele, szczególnie twarzy i górnej części tułowia. Objawy te występują u nawet osiemdziesięciu procent kobiet w populacji zachodniej, podczas gdy u Azjatek dotyczą jedynie piętnastu procent, co naukowcy wiążą właśnie z wysokim spożyciem soi w krajach Dalekiego Wschodu.
Preparaty zawierające wyciągi z nasion soi skutecznie łagodzą szeroki zakres objawów menopauzalnych. Liczne badania kliniczne potwierdzają, że regularne stosowanie izoflawonów sojowych prowadzi do zmniejszenia częstotliwości i nasilenia uderzeń gorąca nawet o siedemdziesiąt do osiemdziesięciu czterech procent. W jednym z badań przeprowadzonych w dwudziestym pierwszym wieku uczestniczki spożywające codziennie około osiemdziesięciu sześciu gramów gotowanej soi przez dwanaście tygodni odnotowały dramatyczną poprawę – ponad połowa z nich całkowicie przestała doświadczać uderzeń gorąca, a u pozostałych ich częstotliwość znacznie spadła. Oprócz uderzeń gorąca, izoflawony sojowe pomagają również w przypadku innych objawów menopauzy, takich jak nocne poty, zaburzenia snu, wahania nastroju, drażliwość, uczucie niepokoju, problemy z koncentracją oraz nadmierne pocenie się.
Skuteczność soi w łagodzeniu objawów menopauzy jest tym większa, im wcześniej kobiety zaczynają włączać produkty sojowe do swojej diety. Badania sugerują, że u kobiet regularnie spożywających soję przed okresem menopauzy objawy przekwitania są znacznie łagodniejsze niż u tych, które nigdy wcześniej nie sięgały po te produkty. Optymalna dawka izoflawonów sojowych wynosi od trzydziestu do stu miligramów dziennie, co odpowiada spożyciu około dwóch do czterech porcji produktów sojowych. Ważne jest, aby pamiętać, że efekty działania preparatów sojowych nie pojawiają się natychmiast – pierwsze rezultaty można zaobserwować dopiero po dwóch do trzech miesiącach regularnego stosowania.
Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią główną przyczynę zgonów w krajach rozwiniętych, a ich profilaktyka jest jednym z najważniejszych wyzwań współczesnej medycyny. Soja, dzięki swojemu unikalnemu składowi, odgrywa istotną rolę w ochronie serca i naczyń krwionośnych. Białko sojowe oraz zawarte w nim izoflawony wykazują wielokierunkowe działanie kardioprotekcyjne, wpływając korzystnie na profil lipidowy, ciśnienie tętnicze oraz stan naczyń krwionośnych.
Jednym z najlepiej udokumentowanych działań soi jest jej wpływ na poziom cholesterolu we krwi. Liczne badania naukowe, w tym obszerne metaanalizy obejmujące dziesiątki tysięcy uczestników, potwierdzają, że regularne spożywanie białka sojowego prowadzi do obniżenia poziomu cholesterolu całkowitego oraz frakcji cholesterolu LDL, określanego potocznie jako zły cholesterol. Badania wykazały, że włączenie do diety około dwudziestu pięciu gramów białka sojowego dziennie, co odpowiada mniej więcej czterem porcjom produktów sojowych, może obniżyć poziom cholesterolu LDL o około trzy do czterech procent. Choć może się to wydawać niewielką zmianą, w kontekście długoterminowej profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych jest to spadek istotny statystycznie i klinicznie. Co istotne, soja nie obniża poziomu cholesterolu HDL, tak zwanego dobrego cholesterolu, który pełni funkcje ochronne dla układu krążenia.
Mechanizm działania hipocholesterolemicznego soi jest złożony i wieloaspektowy. Białko sojowe oraz izoflawony hamują wchłanianie cholesterolu w jelicie cienkim, wpływają na metabolizm lipidów w wątrobie oraz działają przeciwutleniająco, chroniąc cząsteczki cholesterolu LDL przed utlenianiem. Utlenione cząsteczki cholesterolu LDL są szczególnie niebezpieczne, ponieważ łatwiej odkładają się w ścianach naczyń, prowadząc do rozwoju miażdżycy. Izoflawony sojowe, działając jako silne antyoksydanty, neutralizują wolne rodniki tlenowe i zapobiegają utlenianiu lipidów, zmniejszając tym samym ryzyko powstawania blaszek miażdżycowych.
Soja korzystnie wpływa również na ciśnienie tętnicze krwi. Badania epidemiologiczne wskazują, że osoby regularnie spożywające produkty sojowe mają niższe wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego w porównaniu z osobami, które nie jedzą soi. Mechanizm tego działania wiąże się z wpływem izoflawonów na funkcję śródbłonka naczyniowego oraz produkcję tlenku azotu, substancji rozszerzającej naczynia krwionośne. Ponadto izoflawony zwiększają elastyczność naczyń krwionośnych, poprawiając ich wytrzymałość i zmniejszając sztywność ścian tętnic, co jest szczególnie ważne w profilaktyce nadciśnienia tętniczego i chorób sercowo-naczyniowych.
Badania epidemiologiczne przeprowadzone w krajach azjatyckich, gdzie spożycie soi jest znacznie wyższe niż w krajach zachodnich, dostarczają fascynujących obserwacji dotyczących zapadalności na niektóre nowotwory. Okazuje się, że w Japonii, Chinach i Korei częstość występowania raka piersi u kobiet oraz raka prostaty u mężczyzn jest znacznie niższa niż w Europie czy Stanach Zjednoczonych. Co więcej, gdy azjatyccy emigranci przenoszą się na Zachód i zmieniają swoje nawyki żywieniowe, porzucając tradycyjną dietę bogatą w soję, ich ryzyko zachorowania na te nowotwory wzrasta do poziomu typowego dla populacji zachodniej. Te obserwacje skłoniły naukowców do pogłębionych badań nad potencjałem przeciwnowotworowym izoflawonów sojowych.
Genisteina, główny izoflawonem sojowy, wykazuje silne działanie antykancerogenne poprzez wiele różnych mechanizmów. Po pierwsze, genisteina hamuje aktywność enzymów zaangażowanych w niekontrolowany rozrost komórek nowotworowych, w tym kinazy tyrozynowej, która odgrywa kluczową rolę w przekazywaniu sygnałów wzrostowych wewnątrz komórek. Po drugie, genisteina blokuje proces angiogenezy, czyli tworzenia się nowych naczyń krwionośnych, które są niezbędne do wzrostu i rozprzestrzeniania się guza nowotworowego. Bez dostępu do tlenu i składników odżywczych dostarczanych przez naczynia krwionośne, komórki nowotworowe ulegają śmierci. Po trzecie, genisteina działa jako silny antyoksydant, chroniąc DNA komórek przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki, które mogą prowadzić do mutacji i rozwoju nowotworu.
W kontekście raka piersi badania wykazały, że kobiety spożywające regularnie produkty sojowe w młodości, szczególnie między dziesiątym a trzydziestym rokiem życia, mają nawet dwukrotnie mniejsze ryzyko zachorowania na raka piersi w późniejszych latach. Badania przeprowadzone w Singapurze, Szanghaju i Japonii potwierdziły tę zależność – kobiety spożywające około pięćdziesięciu pięciu gramów soi dziennie miały prawie dwukrotnie niższe ryzyko rozwoju raka piersi w porównaniu z kobietami spożywającymi mniej niż dwadzieścia gramów. Mechanizm tego ochronnego działania wiąże się z wpływem izoflawonów na receptory estrogenowe – fitoestrogeny blokują dostęp silniejszych naturalnych estrogenów do receptorów w komórkach tkanki piersiowej, zmniejszając tym samym stymulację podziałów komórkowych i ryzyko niekontrolowanego rozrostu.
W przypadku raka prostaty dowody naukowe są równie przekonujące. Badania wykazały, że w Japonii, gdzie śmiertelność z powodu raka prostaty jest relatywnie niska, zarówno soja, jak i herbata zielona stanowią powszechne składniki diety. Izoflawony sojowe hamują wzrost komórek raka prostaty poprzez blokowanie działania androgenów, hormonów płciowych męskich, które stymulują wzrost komórek tego gruczołu. Ponadto genisteina hamuje aktywność kinaz i innych enzymów niezbędnych do proliferacji komórek nowotworowych. Japończycy mają we krwi stokrotnie wyższe stężenie izoflawonów niż mieszkańcy krajów europejskich, co koreluje z ich niższą zachorowalnością na raka prostaty.
Osteoporoza to przewlekła choroba charakteryzująca się zmniejszeniem gęstości mineralnej kości i zaburzeniem ich struktury, co prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań. Problem ten dotyka szczególnie kobiety po menopauzie – szacuje się, że już co trzecia kobieta w tym okresie cierpi na osteoporozę. Gwałtowny spadek poziomu estrogenów w okresie menopauzy prowadzi do przyspieszonej utraty masy kostnej, która może wynosić nawet dwa do pięciu procent rocznie w ciągu pierwszych kilku lat po ustaniu miesiączkowania. W ciągu pierwszych pięciu lat po menopauzie kobiety mogą stracić nawet od trzynastu do piętnastu procent pierwotnej masy kostnej, co dramatycznie zwiększa ryzyko złamań, szczególnie szyjki kości udowej, kręgów oraz kości nadgarstka.
Izoflawony sojowe odgrywają istotną rolę w zachowaniu zdrowia kości i mogą stanowić ważny element profilaktyki osteoporozy u kobiet w okresie menopauzy. Mechanizm ich działania związany jest z wpływem na metabolizm kostny – genisteina hamuje aktywność osteoklastów, czyli komórek odpowiedzialnych za rozkład tkanki kostnej, jednocześnie stymulując aktywność osteoblastów, komórek odpowiedzialnych za tworzenie nowej kości. Ponadto izoflawony sojowe zwiększają wydzielanie czynników stymulujących biosyntezę kolagenu, głównego białka budulcowego tkanki kostnej.
Badania naukowe potwierdzają korzystny wpływ soi na zdrowie kości. W jednym z eksperymentów przeprowadzonych na Uniwersytecie Missouri naukowcy wykazali, że dodanie produktów sojowych do diety może poprawić wytrzymałość kości zarówno u kobiet po menopauzie, jak i u tych młodszych, które jeszcze nie weszły w wiek menopauzalny. Co ważne, nie trzeba spożywać soi w tak dużych ilościach, jak ma to miejsce w typowych azjatyckich dietach – wystarczy dodać do codziennego jadłospisu niewielką porcję tofu, mleka sojowego lub innego produktu sojowego, aby skutecznie wzmocnić kości i zmniejszyć ryzyko osteoporozy. Regularne spożywanie izoflawonów sojowych może zwiększać gęstość mineralną kości, co jest szczególnie istotne w zapobieganiu złamaniom osteoporotycznym, które stanowią poważny problem zdrowotny i są jedną z głównych przyczyn niepełnosprawności i zgonów u osób starszych.
Poza izoflawonami, soja dostarcza szerokiego spektrum innych cennych składników odżywczych. Szczególnie bogata jest w witaminy z grupy B, które odgrywają kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego i metabolizmie energetycznym. Sto gramów suchych nasion soi zawiera blisko dziewięćset mikrogramów tiaminy, czyli witaminy B1, która wspiera przewodzenie impulsów nerwowych i jest niezbędna do prawidłowej pracy serca. Zawartość ryboflawiny wynosi około osiemset siedemdziesięciu mikrogramów, a niacyny ponad tysiąc sześćset mikrogramów. Soja jest również doskonałym źródłem kwasu foliowego, witaminy B9, której obecność jest szczególnie ważna dla kobiet w wieku rozrodczym oraz w okresie ciąży – sto gramów suchych nasion dostarcza aż trzysta siedemdziesiąt pięć mikrogramów tej witaminy.
W nasionach soi znajdują się również witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. Witamina E, zwana witaminą młodości, występuje w ilości około osiemset pięćdziesięciu mikrogramów na sto gramów produktu. Ta witamina działa jako silny antyoksydant, chroniąc komórki przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki i opóźniając procesy starzenia. Wspiera również funkcje rozrodcze – u kobiet uczestniczy w procesach owulacji, a u mężczyzn bierze udział w produkcji nasienia. Witamina K, niezbędna do prawidłowego krzepnięcia krwi i zdrowia kości, występuje w soi w ilości czterdziestu siedmiu mikrogramów na sto gramów.
| Składnik odżywczy | Zawartość w 100g suchych nasion |
|---|---|
| Białko | 36,5 g |
| Tłuszcz | 19,9 g |
| Węglowodany | 30,2 g |
| Błonnik | 9,3 g |
| Wartość energetyczna | 446 kcal |
Soja jest również bogatym źródłem składników mineralnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zawiera bardzo duże ilości potasu – aż dwa tysiące sto trzydzieści dwa miligramy w stu gramach, co czyni ją jednym z najlepszych naturalnych źródeł tego pierwiastka. Potas jest niezbędny do regulacji ciśnienia tętniczego, prawidłowej pracy serca oraz funkcjonowania układu nerwowego i mięśni. Żelazo występuje w ilości blisko dziewięciu miligramów, wapń – dwustu czterdziestu miligramów, magnez – dwustu szesnastu miligramów, a fosfor – aż siedemset czterdziestu trzech miligramów. Obecne są również miedź, cynk, mangan i inne mikroelementy o istotnym znaczeniu dla zdrowia.
W farmacji soja znajduje szerokie zastosowanie przede wszystkim w preparatach przeznaczonych dla kobiet w okresie menopauzy. Dostępne są zarówno leki zarejestrowane, jak i suplementy diety zawierające standaryzowane wyciągi z nasion soi. Jednym z najpopularniejszych leków jest Soyfem, zawierający sto miligramów wyciągu z nasion soi, w tym dwadzieścia sześć miligramów zespołu izoflawonów przeliczonych na genisteinę. Preparat ten stosowany jest u kobiet w okresie przekwitania w celu łagodzenia takich objawów jak uderzenia gorąca, nadmierna potliwość, zakłócenia snu oraz uczucie napięcia nerwowego i niepokoju. Zalecane dawkowanie to jedna do dwóch tabletek dwa razy na dobę, rano i wieczorem. Ważne jest, aby nie przekraczać dwóch lat ciągłego stosowania produktu bez konsultacji z lekarzem.
Na rynku farmaceutycznym dostępne są również liczne suplementy diety zawierające izoflawony sojowe, często wzbogacone o dodatkowe składniki aktywne. Climea Forte to preparat zawierający nie tylko wyciąg z nasion soi, ale również wyciąg z szyszek chmielu, które również wykazują działanie fitoestrogenowe. Dodatkowo produkt wzbogacony jest o witaminy z grupy B, witaminę D3 oraz wapń, co czyni go kompleksowym preparatem wspomagającym zdrowie kobiet w okresie menopauzy. Inne popularne preparaty to Doppelherz Aktiv-Meno, Menoplant Soya czterdzieści plus oraz Menopass. Produkty te dostępne są najczęściej w postaci tabletek lub kapsułek, co ułatwia ich codzienne stosowanie.
Preparaty zawierające izoflawony sojowe mogą być stosowane również w profilaktyce osteoporozy oraz w celu wsparcia układu sercowo-naczyniowego. Wiele produktów zawiera dodatek wapnia i witaminy D3, które są niezbędne do prawidłowego wchłaniania wapnia i budowy tkanki kostnej. Suplementy z soją stosowane są także w leczeniu zespołu napięcia przedmiesiączkowego, gdzie mogą łagodzić takie objawy jak wahania nastroju, bóle głowy, obrzęki oraz uczucie dyskomfortu w piersiach.
Dawkowanie preparatów sojowych powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta oraz nasilenia objawów. W przypadku suplementów diety maksymalna dzienna dawka izoflawonów wynosi sto miligramów, która powinna być podzielona na co najmniej dwie porcje. Dla izoflawonów pochodzących z innych źródeł roślinnych niż soja zalecana dawka wynosi maksymalnie pięćdziesiąt miligramów dziennie. Pierwsze efekty terapeutyczne można zaobserwować po dwóch do trzech tygodniach regularnego stosowania, jednak pełne działanie preparatów ujawnia się dopiero po dwóch do trzech miesiącach.
Preparaty zawierające soję i izoflawony sojowe charakteryzują się wysokim profilem bezpieczeństwa i są zwykle bardzo dobrze tolerowane przez pacjentów. Stosowanie produktów sojowych nawet przez cztery do sześciu miesięcy zazwyczaj nie powoduje istotnych działań niepożądanych. Do najczęściej zgłaszanych skutków ubocznych należą łagodne dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak wzdęcia, nudności, biegunka lub dyspepsja. Objawy te są związane głównie z obecnością oligosacharydów fermentujących w przewodzie pokarmowym. W niektórych przypadkach odnotowano również trudności w zasypianiu oraz przemijające bóle głowy.
Istnieją jednak pewne sytuacje, w których stosowanie preparatów sojowych wymaga szczególnej ostrożności lub jest wręcz przeciwwskazane. Przede wszystkim dotyczy to kobiet z nowotworami estrogenozależnymi, takimi jak rak piersi czy rak trzonu macicy. U takich pacjentek stosowanie fitoestrogenów może teoretycznie stymulować wzrost komórek nowotworowych, dlatego decyzję o włączeniu preparatów sojowych do leczenia może podjąć wyłącznie lekarz prowadzący, po dokładnej analizie sytuacji klinicznej. Warto podkreślić, że spożywanie naturalnych produktów sojowych w ramach zrównoważonej diety jest uznawane za bezpieczne nawet u kobiet po leczeniu raka piersi, pod warunkiem zachowania umiarkowanych ilości.
Osoby z zaburzeniami funkcji tarczycy, szczególnie z niedoczynnością tarczycy oraz niedoborem jodu, powinny zachować ostrożność przy stosowaniu dużych ilości soi. Izoflawony sojowe mogą hamować aktywność peroksydazy tarczycowej, enzymu uczestniczącego w syntezie hormonów tarczycy. Jednak u osób zdrowych, z prawidłowym poziomem jodu w organizmie, spożywanie soi nie ma negatywnego wpływu na funkcję tarczycy. Niemniej jednak osoby przyjmujące leki na tarczycę, takie jak lewotyroksyna, powinny zachować odstęp czasowy między przyjęciem leku a spożyciem produktów sojowych, ponieważ soja może zmniejszać wchłanianie hormonu tarczycy z przewodu pokarmowego.
Alergia na soję stanowi bezwzględne przeciwwskazanie do stosowania jakichkolwiek preparatów zawierających ten składnik. Soja zaliczana jest do silnych alergenów pokarmowych i może wywoływać reakcje alergiczne o różnym nasileniu, od łagodnych objawów skórnych po poważne reakcje anafilaktyczne. Objawy alergii na soję mogą obejmować świąd skóry, wysypkę, obrzęk warg i języka, trudności w oddychaniu, biegunkę, nudności oraz wymioty. Osoby z potwierdzoną alergią na białko sojowe muszą bezwzględnie unikać wszystkich produktów zawierających soję, w tym preparatów farmaceutycznych i suplementów diety.
W polskich aptekach dostępne są różnorodne preparaty zawierające wyciągi z nasion soi, zarówno w postaci zarejestrowanych leków, jak i suplementów diety. Najpopularniejsze formy to tabletki powlekane oraz kapsułki, które zapewniają wygodne dawkowanie i łatwe przyjmowanie. Preparaty różnią się zawartością izoflawonów sojowych oraz obecnością dodatkowych składników aktywnych, co pozwala na dobór produktu odpowiedniego do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Soyfem to lek dostępny w postaci tabletek powlekanych, zawierających sto miligramów wyciągu z nasion soi, standaryzowanego na zawartość dwudziestu sześciu miligramów zespołu izoflawonów w przeliczeniu na genisteinę. Preparat ten jest zarejestrowany jako lek i przeznaczony jest do łagodzenia objawów menopauzy, takich jak uderzenia gorąca, nadmierna potliwość, zakłócenia snu oraz napięcie nerwowe. Zalecane dawkowanie to jedna do dwóch tabletek dwa razy na dobę.
Climea Forte to kompleksowy suplement diety zawierający nie tylko izoflawony sojowe, ale również wyciąg z szyszek chmielu, który dodatkowo wspomaga łagodzenie objawów menopauzy. Preparat wzbogacony jest o witaminy z grupy B, witaminę D3 oraz wapń, co czyni go wszechstronnym produktem wspierającym zdrowie kości i ogólne samopoczucie kobiet w okresie przekwitania. Produkt dostępny jest w postaci tabletek lub kapsułek.
Solgar Izoflawony Sojowe to wysoko skoncentrowany suplement diety wytwarzany ze specjalnego koncentratu izoflawonowego SoyLife, pochodzącego z certyfikowanej, niemodyfikowanej genetycznie soi. Produkt charakteryzuje się wysoką jakością i czystością, nie zawiera sztucznych barwników, aromatów ani substancji konserwujących. Jest również wolny od glutenu, pszenicy, produktów mlecznych i drożdży, co czyni go odpowiednim wyborem dla osób z nietolerancjami pokarmowymi.
Soja A plus E to suplement diety łączący działanie izoflawonów sojowych z witaminami A i E, które wykazują silne działanie przeciwutleniające i wspierają opóźnianie procesów starzenia. Witamina A przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu żelaza i właściwego stanu błon śluzowych, pomaga w zachowaniu prawidłowego widzenia i zdrowej skóry, a także wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Witamina E chroni komórki przed stresem oksydacyjnym.
Wszystkie te preparaty dostępne są bez recepty i można je nabyć w aptekach stacjonarnych oraz internetowych. Przed rozpoczęciem stosowania jakiegokolwiek preparatu zawierającego soję, szczególnie w przypadku współistniejących chorób lub przyjmowania innych leków, zaleca się konsultację z lekarzem lub farmaceutą w celu oceny bezpieczeństwa i doboru optymalnej terapii.
Większość kobiet w okresie menopauzy może bezpiecznie stosować preparaty zawierające izoflawony sojowe. Jednakże istnieją pewne wyjątki – kobiety z przebytymi nowotworami hormonozależnymi, takimi jak rak piersi czy rak trzonu macicy, powinny przed rozpoczęciem suplementacji skonsultować się z lekarzem onkologiem. Również osoby z chorobami tarczycy, szczególnie z niedoczynnością, powinny zachować ostrożność i omówić stosowanie soi ze specjalistą. U kobiet zdrowych, bez obciążeń onkologicznych, preparaty sojowe są bezpieczne i dobrze tolerowane. Warto pamiętać, że najlepsze efekty osiąga się przy regularnym stosowaniu przez co najmniej dwa do trzech miesięcy.
Preparaty zawierające izoflawony sojowe nie działają natychmiastowo – potrzebują czasu, aby wywrzeć zauważalny efekt terapeutyczny. Pierwsze efekty można zaobserwować zwykle po dwóch do trzech tygodniach regularnego stosowania, jednak pełne działanie ujawnia się dopiero po dwóch do trzech miesiącach codziennego przyjmowania preparatu. Jest to związane z mechanizmem działania fitoestrogenów, które muszą osiągnąć odpowiednie stężenie w organizmie i zacząć oddziaływać na receptory estrogenowe. Dlatego tak ważna jest systematyczność – nie należy przerywać kuracji po kilku tygodniach, jeśli efekty wydają się jeszcze niewystarczające. Maksymalny okres stosowania preparatów bez konsultacji lekarskiej to zazwyczaj dwa lata, po czym zaleca się przerwę lub zmianę strategii terapeutycznej.
Tak, badania naukowe potwierdzają korzystny wpływ białka sojowego na profil lipidowy. Regularne spożywanie około dwudziestu pięciu gramów białka sojowego dziennie, co odpowiada mniej więcej czterem porcjom produktów sojowych, może obniżyć poziom cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL o około trzy do czterech procent. Choć może się to wydawać niewielką zmianą, w kontekście długoterminowej profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych jest to redukcja istotna klinicznie. Mechanizm działania związany jest z hamowaniem wchłaniania cholesterolu w jelicie, wpływem na metabolizm lipidów w wątrobie oraz działaniem przeciwutleniającym izoflawonów, które chronią cząsteczki cholesterolu LDL przed utlenianiem. Warto podkreślić, że najlepsze efekty osiąga się, włączając produkty sojowe w ramach ogólnie zdrowej diety ubogiej w tłuszcze nasycone.
Osoby z prawidłowo funkcjonującą tarczycą i odpowiednim poziomem jodu w organizmie mogą bezpiecznie spożywać produkty sojowe. Jednak u osób z niedoczynnością tarczycy lub niedoborem jodu izoflawony sojowe mogą teoretycznie hamować aktywność peroksydazy tarczycowej, enzymu biorącego udział w syntezie hormonów tarczycy. Dlatego pacjenci z zaburzeniami funkcji tarczycy powinni zachować ostrożność i omówić włączenie soi do diety z lekarzem endokrynologiem. Osoby przyjmujące lewotyroksynę powinny pamiętać o zachowaniu odstępu czasowego między przyjęciem leku a spożyciem produktów sojowych, ponieważ soja może zmniejszać wchłanianie hormonu tarczycy. Zaleca się odstęp co najmniej czterech godzin między przyjęciem leku a spożyciem produktów zawierających soję.
To jedno z najczęściej zadawanych pytań, które budzi wiele kontrowersji. Należy wyraźnie podkreślić, że aktualne badania naukowe nie wykazują, aby umiarkowane spożycie soi zwiększało ryzyko zachorowania na raka piersi. Wręcz przeciwnie – dane epidemiologiczne z krajów azjatyckich pokazują, że kobiety regularnie spożywające produkty sojowe mają niższe ryzyko rozwoju raka piersi. Dzieje się tak, ponieważ izoflawony sojowe, mimo że przypominają estrogeny, mają znacznie słabsze działanie hormonalne i mogą blokować receptory estrogenowe, uniemożliwiając dostęp silniejszym naturalnym estrogenom. U kobiet po przebytym raku piersi sytuacja jest bardziej złożona i wymaga indywidualnej oceny przez lekarza onkologa. Warto zaznaczyć, że spożywanie naturalnych produktów sojowych w ramach zrównoważonej diety jest uznawane za bezpieczne, podczas gdy stosowanie wysokodawkowych suplementów z wyizolowanymi izoflawonami może wymagać większej ostrożności.
Zalecenia dotyczące optymalnego spożycia soi różnią się nieznacznie w zależności od źródła, jednak większość ekspertów zgadza się, że bezpieczna i korzystna dawka to dwie do czterech porcji produktów sojowych dziennie, co odpowiada spożyciu około trzydziestu do stu miligramów izoflawonów. Jedna porcja to na przykład szklanka mleka sojowego, pół szklanki tofu lub ćwierć szklanki gotowanych ziaren soi. Taka ilość pozwala cieszyć się korzyściami zdrowotnymi soi bez ryzyka potencjalnych negatywnych skutków związanych z nadmiernym spożyciem fitoestrogenów. W przypadku suplementów diety maksymalna dzienna dawka izoflawonów wynosi sto miligramów, podzielona na co najmniej dwie porcje. Ważne jest, aby nie przekraczać zalecanych dawek i pamiętać, że więcej nie zawsze oznacza lepiej.
Tak, dzieci i młodzież mogą bezpiecznie spożywać produkty sojowe w ramach zrównoważonej i urozmaiconej diety. Nie ma przekonujących dowodów naukowych wskazujących na szkodliwość umiarkowanego spożycia soi u dzieci. Jednak istotne jest, aby dieta dziecka była różnorodna i nie opierała się wyłącznie na produktach sojowych jako głównym źródle białka. Zaleca się włączanie różnych źródeł białka zarówno roślinnego, jak i zwierzęcego, aby zapewnić wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku niemowląt karmionych preparatami na bazie soi – choć są one bezpieczne dla większości dzieci, istnieje ryzyko alergii krzyżowej u małych dzieci uczulonych na białko mleka krowiego. W takich przypadkach decyzję o stosowaniu preparatów sojowych powinien podjąć lekarz pediatra.
Tak, produkty sojowe mogą wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, dlatego osoby przyjmujące farmakoterapię powinny poinformować swojego lekarza o zamiarze włączenia suplementów z soją do diety. Najważniejsze interakcje dotyczą leków na tarczycę, szczególnie lewotyroksyny – soja może zmniejszać wchłanianie tego hormonu, dlatego zaleca się zachowanie odstępu co najmniej czterech godzin między przyjęciem leku a spożyciem produktów sojowych. Izoflawony mogą również wpływać na skuteczność antykoagulantów, leków przeciwzakrzepowych, ze względu na zawartość witaminy K w soi. Pacjenci przyjmujący warfarynę powinni zachować stałe spożycie produktów sojowych i regularnie kontrolować parametry krzepnięcia. Potencjalne interakcje mogą występować również z niektórymi lekami przeciwcukrzycowymi, dlatego diabetycy rozpoczynający suplementację soją powinni dokładnie monitorować poziom glukozy we krwi.
Fermentowane produkty sojowe, takie jak miso, natto, tempeh czy sos sojowy, mają pewne dodatkowe zalety w porównaniu z produktami niefermentowanymi. Proces fermentacji rozkłada kwas fitynowy oraz inne substancje antyodżywcze obecne w soi, co poprawia biodostępność składników mineralnych, takich jak żelazo, cynk czy wapń. Fermentacja nie wpływa jednak znacząco na zawartość izoflawonów, które pozostają w produktach fermentowanych w podobnych ilościach jak w surowej soi. Produkty fermentowane zawierają dodatkowo probiotyki, korzystne bakterie wspomagające zdrowie jelit i układ odpornościowy. Warto jednak pamiętać, że niektóre fermentowane produkty sojowe, szczególnie sos sojowy i miso, zawierają bardzo duże ilości sodu, co może być problematyczne dla osób z nadciśnieniem tętniczym. W tradycyjnej diecie azjatyckiej produkty fermentowane są stosowane głównie jako przyprawy w niewielkich ilościach, a nie jako podstawa posiłków.
Soja jest jednym z ośmiu najczęstszych alergenów pokarmowych i może wywoływać reakcje alergiczne o różnym nasileniu. Osoby z potwierdzoną alergią na białko sojowe muszą bezwzględnie unikać wszystkich produktów zawierających soję, w tym preparatów farmaceutycznych i suplementów diety. Objawy alergii mogą obejmować świąd i wysypkę skórną, obrzęk warg i języka, trudności w oddychaniu, nudności, wymioty, biegunkę, a w ciężkich przypadkach nawet wstrząs anafilaktyczny. Szczególnie narażone na alergię na soję są małe dzieci, u których białko sojowe jest często stosowane jako zamiennik mleka krowiego. Co ciekawe, około trzydziestu procent dzieci uczulonych na mleko krowie wykazuje również alergię krzyżową na soję. Osoby z innymi alergiami pokarmowymi, szczególnie na inne rośliny strączkowe, takie jak orzeszki ziemne czy fasola, powinny zachować ostrożność przy wprowadzaniu produktów sojowych do diety ze względu na możliwość reakcji krzyżowych.
