Enolwen to lek złożony o przedłużonym uwalnianiu, zawierający oksykodonu chlorowodorek i naloksonu chlorowodorek. Jest stosowany w leczeniu silnego bólu, który może być właściwie leczony jedynie przy zastosowaniu opioidowych leków przeciwbólowych. Obecność naloksonu – antagonisty receptora opioidowego – przeciwdziała występowaniu zaparć wywołanych przez opioidy poprzez hamowanie działania oksykodonu na receptory opioidowe zlokalizowane w ścianie jelita. Lek jest dostępny na receptę.
Naloxone Accord to lek przeciwdziałający skutkom przedawkowania opioidów, takich jak morfina. Stosowany jest w odwracaniu niepożądanego działania opioidów, w tym zagrażającej życiu depresji ośrodkowego układu nerwowego i układu oddechowego. Może być również używany do rozpoznawania ostrego przedawkowania opioidów oraz leczenia noworodków po podaniu leków przeciwbólowych matce podczas porodu, aby odwrócić niepożądane działanie opioidów.
Naloxonum Hydrochloricum WZF to lek w postaci roztworu do wstrzykiwań, który zawiera nalokson jako substancję czynną. Nalokson należy do grupy leków zwanych antagonistami opioidów. Lek ten jest stosowany wyłącznie w lecznictwie zamkniętym. Jest on wskazany do stosowania w przypadku zatrucia opioidami, wyprowadzania ze znieczulenia wywołanego opioidami, znoszenia depresji ośrodka oddechowego noworodków spowodowanej podaniem rodzącej narkotycznych leków przeciwbólowych podczas porodu oraz różnicowego rozpoznawania zatrucia opioidami. Lek jest dostępny na receptę.
Nyxoid to lek w postaci aerozolu, którego substancją czynną jest nalokson. Jest to lek stosowany w nagłych przypadkach przedawkowania opioidów, takich jak heroina, morfina czy oksykodon. Działa poprzez odwrócenie depresji oddechowej wywołanej przez opioidy. Nyxoid jest dostępny na receptę.
Oxyduo to lek przeciwbólowy, który zawiera dwa składniki czynne: oksykodon i nalokson. Oksykodon działa przeciwbólowo, wiążąc się z endogennymi receptorami opioidowymi w OUN. Nalokson jest antagonistą receptorów opioidowych w jelitach, co pomaga zmniejszyć zaparcia związane z opioidami. Lek jest przeznaczony do leczenia silnego bólu u dorosłych, który może być skutecznie leczony tylko za pomocą opioidowych leków przeciwbólowych. Oxyduo jest dostępny na receptę.
Oxylaxon to lek składający się z opioidowego leku przeciwbólowego i antagonisty receptorów opioidowych. Głównymi składnikami są nalokson (chlorowodorek naloksonu) i oksykodon (chlorowodorek oksykodonu). Lek jest przepisywany w celu leczenia silnego bólu, który można odpowiednio kontrolować jedynie z zastosowaniem opioidowych leków przeciwbólowych. Oxylaxon jest dostępny na receptę.
Oxynador to lek składający się z opioidowego leku przeciwbólowego i antagonisty receptorów opioidowych. Zawiera substancje czynne: nalokson (chlorowodorek naloksonu) oraz oksykodon (chlorowodorek oksykodonu). Jest wskazany do leczenia silnego bólu, który może być odpowiednio kontrolowany wyłącznie opioidowymi lekami przeciwbólowymi. Oxynador jest dostępny na receptę.
Suboxone to lek stosowany w leczeniu uzależnienia od opioidów. Jest to mieszanka dwóch leków: buprenorfiny i naloksonu. Buprenorfina częściowo aktywuje receptory opioidowe, a nalokson jest antidotum na przedawkowanie opioidów. Suboxone ma postać błony ustnej, którą umieszcza się pod językiem lub między dziąsłami a policzkiem. Suboxone stosuje się u osób dorosłych i dzieci w wieku od 15 lat, które otrzymują także pomoc medyczną, społeczną i psychologiczną. Lek jest dostępny na receptę.
Targin to lek przeciwbólowy, który zawiera dwie substancje czynne: oksykodon i nalokson. Lek stosuje się w leczeniu umiarkowanego do ciężkiego bólu przewlekłego u dorosłych pacjentów, którzy wymagają ciągłej farmakologicznej terapii przeciwbólowej przez dłuższy czas. Targin jest dostępny na receptę.
Xanconalon to lek na receptę, który jest stosowany do łagodzenia silnego bólu, wymagającego użycia opioidowych leków przeciwbólowych. Składa się z dwóch substancji czynnych: oksykodonu chlorowodorku i naloksonu chlorowodorku. Oksykodon jest silnym lekiem przeciwbólowym z grupy opioidów, natomiast nalokson ma na celu przeciwdziałanie zaparciom wywołanym przez opioidy poprzez hamowanie działania oksykodonu na receptory opioidowe zlokalizowane w ścianie jelita. Lek ma postać tabletek o przedłużonym uwalnianiu, co oznacza, że substancje czynne są uwalniane z tabletki przez wydłużony czas, a ich działanie utrzymuje się przez 12 godzin.
Zubsolv to lek zawierający substancje czynne buprenorfinę i nalokson. Jest stosowany w leczeniu osób uzależnionych od narkotyków opioidowych, takich jak heroina czy morfina, które wyraziły zgodę na leczenie uzależnienia. Lek Zubsolv jest stosowany u osób dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 15 lat, którzy korzystają również ze wsparcia medycznego, społecznego i psychologicznego. Jest dostępny na receptę.
Nalokson – to silny antagonista receptorów opioidowych, który nie wykazuje istotnego działania farmakologicznego. Dzięki swojej budowie nalokson wypiera substancję podobną strukturalnie i odwraca działanie narkotyku, znosząc działanie obwodowe i ośrodkowe. Wskazaniem do stosowania leku jest leczenie zatrucia narkotykami i alkoholem, jako odtrutka po przedawkowaniu dekstrometorfanu i loperamidu, w anestezjologii podczas wyprowadzania pacjentów ze znieczulenia wywołanego opioidami oraz znoszenie depresji oddechowej u noworodków, spowodowanej podaniem rodzącej narkotycznych leków przeciwbólowych.
Nalokson dostępny jest w postaci tabletek o przedłużonym uwalnianiu, tabletek podjęzykowych i roztworu do wstrzykiwań. Dawkę i postać leku ustala się indywidualnie w zależności od stanu pacjenta, rodzaju oraz ilości opioidu w organizmie.
Możliwe działania niepożądane: ból głowy, zawroty głowy, nudności, wymioty, biegunka, suchość w jamie ustnej, tachykardia, zaburzenia rytmu serca, niedociśnienie lub nadciśnienie tętnicze, rumień wielopostaciowy.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Nalokson, znany również jako naloxonum, to jedna z najważniejszych substancji czynnych w medycynie ratunkowej i terapii przeciwbólowej. Ten organiczny związek chemiczny, będący antagonistą receptorów opioidowych, odgrywa kluczową rolę w ratowaniu życia osób z przedawkowaniem opioidów oraz w nowoczesnym podejściu do leczenia bólu przewlekłego. Odkryty w latach 60. XX wieku przez Jacka Fishmana, nalokson początkowo miał służyć do zmniejszania zaparć przy długotrwałym stosowaniu opioidów, jednak jego zastosowanie znacznie wykroczyło poza pierwotne założenia. Obecnie substancja ta jest nieoceniona w ratownictwie medycznym, anestezjologii oraz medycynie paliatywnej, gdzie pomaga pacjentom cierpiącym na ból przewlekły bez narażania ich na ciężkie działania niepożądane związane z terapią opioidową.
Nalokson funkcjonuje jako czysty antagonista wszystkich trzech typów receptorów opioidowych (μ, κ i δ), przy czym wykazuje największe powinowactwo do receptorów μ-opioidowych. W przeciwieństwie do agonistów opioidowych, nalokson wiąże się z tymi receptorami, ale nie aktywuje ich, efektywnie blokując dostęp dla substancji opioidowych.
Nalokson jest odwrotnym agonistą wszystkich trzech receptorów opioidowych, który znosi działanie ośrodkowe i obwodowe zarówno endogennych, jak i egzogennych opioidów takie jak: depresję oddechową, zwężenie źrenic, niedociśnienie, sedację oraz zaparcia.
Kluczową cechą naloksonu jest fakt, że sam w sobie nie wywołuje silnego efektu farmakologicznego, nie powoduje uzależnienia ani nie wywołuje zjawiska tolerancji lekowej. Ta właściwość czyni go idealnym lekiem ratunkowym – działa tylko w obecności opioidów w organizmie, przywracając normalną funkcję układu oddechowego i nerwowego.
Właściwości farmakokinetyczne naloksonu różnią się znacząco w zależności od drogi podania. Działanie pojawia się 0,5–2 min po podaniu dożylnym, 3 min po podaniu domięśniowym, a osoczowy czas półtrwania u dorosłych wynosi 64 ±12 min, u noworodka 3,1 ±0,5 h.
Szczególnie interesującą cechą naloksonu jest jego farmakokinetyka po podaniu doustnym. Po podaniu doustnym lub podjęzykowym nalokson jest niemal niewykrywalny w osoczu ze względu na bardzo silny efekt pierwszego przejścia. Ten efekt pierwszego przejścia, który normalnie byłby wadą, w przypadku preparatów złożonych z oksykodonem staje się zaletą – nalokson podlega w bardzo dużym stopniu (97%) metabolizmowi pierwszego przejścia w wątrobie, z tworzeniem znacznych ilości naloksono-3-glukuronidu, i wykazuje niską biodostępność po podaniu drogą doustną (< 3%), co powoduje, iż podawany drogą doustną w jednej tabletce z oksykodonem nie odwraca przeciwbólowego działania oksykodonu.
Podstawowym zastosowaniem naloksonu w medycynie jest leczenie przedawkowania opioidów. Nalokson działa, szybko przyłączając się do tych samych części mózgu, do których przyłączają się opioidy, blokując działanie opioidów w organizmie i odwracając depresję oddechową spowodowaną przedawkowaniem opioidów.
W stanach zagrożenia życia nalokson jest podawany głównie drogą dożylną. Początkowa dawka to od 400 do 2000 mikrogramów, którą można powtarzać w odstępach od 2 do 3 minut, do momentu gdy pacjent odzyska miarowy oddech oraz świadomość. Ważną zasadą jest, że jeśli po podaniu 10 mg nie nastąpiła poprawa, prawdopodobnie przyczyna dolegliwości jest inna niż zatrucie substancjami opioidowymi.
W anestezjologii nalokson znajduje zastosowanie w wyprowadzaniu pacjentów ze znieczulenia wywołanego opioidami. Zazwyczaj podaje się od 100 do 200 mikrogramów drogą dożylną (czyli od 1,5 do 3 mikrograma na kilogram masy ciała), a niekiedy potrzebne jest podanie dodatkowej dawki leku w ciągu 1–2 godzin drogą domięśniową.
Nalokson odgrywa istotną rolę w leczeniu substytucyjnym uzależnienia od opioidów. Nalokson stosowany jest w leczeniu substytucyjnym uzależnienia od opioidów u osób po 15. roku życia, gdzie metoda polega na zniechęceniu do dożylnego przyjmowania opioidów. W preparatach podjęzykowych z buprenorfiną nalokson nie znosi działania buprenorfiny ze względu na silny efekt pierwszego przejścia, ale skutecznie zapobiega nadużywaniu leku przez iniekcje.
Jednym z największych przełomów w terapii przeciwbólowej było wprowadzenie preparatów złożonych oksykodonu z naloksonem. Nowoczesne podejście do OIBD u pacjentów wymagających podawania „silnych” opioidów z powodu od umiarkowanego do silnego bólu polega na zastosowaniu opioidowego leku przeciwbólowego wraz z antagonistą receptora opioidowego.
W Polsce dostępne są preparaty pod nazwami handlowymi:
Początkowa dawka OXN u pacjentów nieleczonych wcześniej opioidami wynosi 5 mg/2,5 mg lub 10 mg/5 mg i podawana jest dwa razy dziennie, co 12 godzin. Pacjentom niereagującym na „słabe” opioidy (tramadol, kodeina, dihydrokodeina) zazwyczaj podaje się dawki początkowe OXN 10 mg/5 mg lub 20 mg/10 mg dwa razy na dobę.
W leczeniu substytucyjnym stosuje się preparaty zawierające buprenorfinę z naloksonem:
Maksymalna dawka dobowa stosowana u dorosłych i młodzieży powyżej 15 roku życia wynosi 6 mg naloksonu i wynika z maksymalnej dawki dobowej buprenorfiny (24 mg).
Nowością w terapii naloksonem są preparaty donosowe, szczególnie przydatne w medycynie ratunkowej:
Dawka zwykle stosowana u dorosłych i młodzieży powyżej 14 roku życia to 1,8 mg do jednego nozdrza. Jeżeli pacjent wymaga podania kolejnych dawek to należy podawać je naprzemiennie do nozdrzy.
| Droga podania | Dawka dorosłych | Dawka dzieci | Czas działania |
|---|---|---|---|
| Dożylna | 0,4-2 mg początkowo | 10 μg/kg mc | 30-45 min |
| Domięśniowa | 0,4-2 mg | 10 μg/kg mc | 2-3 godziny |
| Donosowa | 1,8 mg (jednorazowo) | Nie zalecana poniżej 14 r.ż. | 2-3 godziny |
| Doustna (z oksykodonem) | 2,5-40 mg (2x dziennie) | Nie badano poniżej 18 r.ż. | 12 godzin |
Zatrucia opioidami:
Noworodki (depresja oddechowa):
Nalokson, choć uważany za bezpieczny lek, może wywoływać szereg działań niepożądanych, szczególnie u osób uzależnionych od opioidów:
Pacjenci z chorobami wątroby: W jednym małym badaniu stwierdzono, że po podaniu naloksonu pacjentom z marskością wątroby, jego stężenie w surowicy było sześć razy większe niż u osób bez choroby wątroby.
Ciąża i laktacja: Nie należy stosować naloksonu chlorowodorku w okresie ciąży, jeśli nie jest to bezwzględnie konieczne. Naloksonu chlorowodorek może wywołać objawy z odstawienia u noworodków.
Podstawowym przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na nalokson oraz niewydolność serca, nerek lub wątroby.
Jedną z największych zalet naloksonu jest jego zdolność do przeciwdziałania zaparciom wywołanym przez opioidy. W doustnych preparatach złożonych z oksykodonem, nalokson przeciwdziała występowaniu zaparć wywołanych przez opioid, poprzez hamowanie odziaływania oksykodonu na receptory opioidowe zlokalizowane w ścianie jelita.
Nalokson przeciwdziała wiązaniu się oksykodonu z receptorami opioidowymi znajdującymi się w ścianie jelita, czego efektem jest brak stymulacji mięśniówki gładkiej układu pokarmowego.
Badania kliniczne potwierdzają skuteczność preparatów oksykodon/nalokson w różnych rodzajach bólu. Zdarzenia bólowe były porównywalne dla OXN i oksykodonu PR podawanego samodzielnie, co potwierdziło, że dodanie naloksonu PR do oksykodonu PR nie pogorszyło analgezji oksykodonu.
Pacjenci w zadowalający sposób reagujący na leczenie naloksonem muszą być nadal ściśle monitorowani. Czas działania naloksonu jest krótszy od czasu działania opioidów, istnieje więc ryzyko nawrotu zahamowania oddychania i konieczność kilkugodzinnej obserwacji pacjenta.
Ważne jest zrozumienie, że nalokson nie jest skuteczny w leczeniu depresji oddechowej wywołanej lekami nieopioidowymi. Ponadto, odwrócenie depresji oddechowej wywołanej podaniem buprenorfiny może być niecałkowite.
W Polsce nalokson jest dostępny w różnych postaciach farmaceutycznych na receptę. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków po raz pierwszy dopuściła do sprzedaży bez recepty nalokson w postaci aerozolu do nosa i dawce 4 mg substancji czynnej. W naszym kraju trwają dyskusje nad zwiększeniem dostępności naloksonu, szczególnie w kontekście medycyny ratunkowej.
Obecnie trwają badania kliniczne nad nowymi zastosowaniami naloksonu. Badania kliniczne analizują potencjalne zastosowanie naloksonu w leczeniu innych schorzeń, takich jak zaburzenia związane z napadowym objadaniem się, uzależnienie od hazardu i niektóre rodzaje hipogonadyzmu.
Nalokson nie jest stosowany profilaktycznie w tradycyjnym znaczeniu. Jednak w preparatach złożonych z opioidami służy jako profilaktyka zaparć i innych działań niepożądanych związanych z receptorami opioidowymi w obwodowych tkankach.
Działanie pojawia się 0,5–2 min po podaniu dożylnym, 3 min po podaniu domięśniowym. Najszybsze działanie uzyskuje się przy podaniu dożylnym, co jest kluczowe w stanach zagrożenia życia.
Nalokson nie powoduje uzależnienia ani nie wywołuje zjawiska tolerancji lekowej. Jest to jedna z jego głównych zalet jako leku ratunkowego i terapeutycznego.
Nalokson wyróżnia się krótkim czasem działania i wysokim bezpieczeństwem stosowania. W badaniach porównywanych jest z nalmefenem, który charakteryzuje się dłuższym czasem działania, ale nalokson pozostaje złotym standardem w medycynie ratunkowej.
Należy zachować 24-godzinny odstęp czasowy między przyjęciem naloksonu a prowadzeniem pojazdów, ze względu na ryzyko nawrotu działania opioidów. To zalecenie dotyczy szczególnie sytuacji, gdy nalokson był stosowany w leczeniu przedawkowania.
Nalokson nie jest skuteczny w leczeniu depresji oddechowej wywołanej lekami nieopioidowymi. Działa wyłącznie jako antagonista opioidów, więc nie pomoże w przypadku przedawkowania innych substancji psychoaktywnych.
Preparaty te są szczególnie wskazane u pacjentów wymagających długotrwałej terapii opioidowej, którzy są narażeni na zaparcia lub inne działania niepożądane związane z aktywnością receptorów opioidowych w tkankach obwodowych. Szczególnie korzystne są u pacjentów onkologicznych z nowotworem dolnego odcinka przewodu pokarmowego.
Tak, nalokson może być bezpiecznie stosowany u dzieci, ale wymaga odpowiedniego dawkowania. Początkowa jednorazowa dawka dla dzieci wynosi zazwyczaj 10 mikrogramów na kilogram masy ciała. U noworodków stosuje się specjalne protokoły dawkowania.
