Amol to tradycyjny lek w postaci płynu, który zawiera mieszaninę olejków eterycznych. Jest dostępny bez recepty. Może być stosowany zarówno zewnętrznie, na skórę, jak i wewnętrznie, doustnie. Wewnętrznie stosowany jest w łagodnych dolegliwościach trawiennych jako środek rozkurczający. Zewnętrznie stosowany na skórę działa rozgrzewająco i powoduje przekrwienie skóry.
Aromatol to lek dostępny bez recepty, który zawiera mieszaninę olejków eterycznych i lewomentolu. Jest stosowany zewnętrznie na skórę, do płukania gardła, do inhalacji parowej lub doustnie. Zewnętrznie, Aromatol jest stosowany w celu poprawy złego samopoczucia np. przy przeziębieniu, bólach głowy, bólach mięśniowych, po ukąszeniach przez owady. Wewnętrznie, jest stosowany w dolegliwościach trawiennych takich jak wzdęcia i niestrawność.
Kwiat lawendy to produkt leczniczy, który jest stosowany w stanach wyczerpania umysłowego, problemów z zasypianiem, a także łagodnych objawach napięcia nerwowego. Substancją czynną jest kwiat lawendy (Lavandula angustifolia Mill.). Kwiat lawendy zawiera około 3% olejku eterycznego, którego główne składniki to estry, na przykład przyjemnie pachnący octan linalolu oraz terpeny, między innymi geraniol, borneol i cyneol. Produkt ten jest dostępny bez recepty.
Lawenol to tradycyjny produkt leczniczy roślinny, który jest stosowany w łagodzeniu bólów mięśniowo-stawowych o niewielkim nasileniu. Działa łagodnie drażniąco i rozgrzewająco, co powoduje rozszerzenie naczyń włosowatych skóry i sprzyja usuwaniu dolegliwości bólowych. Może być również stosowany pomocniczo w odkażaniu skóry. Lawenol jest dostępny bez recepty.
Nervinex-fix to złożony preparat roślinny dostępny w postaci ziół do zaparzania w saszetkach. Zawiera szyszki chmielu, liść melisy, korzeń arcydzięgla, owoc róży, ziele serdecznika i kwiat lawendy. Tradycyjnie stosowany jest w nadmiernej pobudliwości nerwowej. Lek jest dostępny bez recepty.
Nervosol to tradycyjny produkt leczniczy roślinny, dostępny bez recepty. Jest stosowany w łagodnych stanach napięcia nerwowego i niepokoju oraz w okresowych trudnościach z zasypianiem. Preparat zawiera wyciągi roślinne, takie jak kozłek lekarski i melisa, które mają działanie uspokajające i poprawiające jasność myślenia, szczególnie podczas silnego stresu.
Nervosol-K to produkt leczniczy roślinny, który jest dostępny bez recepty. Zawiera wyciągi z korzenia kozłka, ziela melisy, korzenia arcydzięgla, szyszek chmielu i kwiatu lawendy. Tradycyjnie stosowany jest jako środek uspokajający w łagodnych stanach napięcia nerwowego. Dorośli i młodzież powyżej 12 lat mogą stosować 2-5 ml płynu 1-3 razy na dobę. Nie zaleca się przyjmowania dłużej niż 7 dni.
Stresolek to lek roślinny w postaci płynu doustnego. Zawiera nalewkę z kozłka i serdecznika, intrakt z melisy oraz wyciąg z szyszek chmielu i lawendy. Stosowany jest w trudnościach z zasypianiem i w stanach zwiększonego napięcia nerwowego. Produkt dostępny jest bez recepty.
Lawenda – roślina lecznicza znana głównie ze swoich właściwości uspokajających i nasennych. Za działanie lecznicze lawendy odpowiadają jej kwiaty, które zawierają olejek eteryczny, kwasy fenolowe, kumaryny, antocyjany oraz flawonoidy. Roślina działa rozkurczowo i wiatropędnie poprawiając pracę jelit i dróg żółciowych. Stosowana zewnętrznie wykazuje działanie przeciwbakteryjne. Wskazaniem do zastosowania lawendy są dolegliwości jelitowe, zaburzenia trawienia oraz stany pobudzenia nerwowego. 
Lawenda dostępna jest w postaci olejku eterycznego, suszonych kwiatów oraz jako składnik m.in. suplementów na uspokojenie, sen, a także maści i żeli działających regenerująco. Lawenda znalazła również zastosowanie w kosmetyce jako składnik produktów do pielęgnacji stóp czy kremów i płynów nawilżających i odprężających.
Możliwe działania niepożądane: Stosowanie produktów z lawendą w ilościach zalecanych zazwyczaj nie powoduje działań niepożądanych. Spożyta w zbyt dużej ilości może powodować dolegliwości ze strony układu pokarmowego oraz podrażnienie nerek. Po zastosowaniu na skórę może wywołać podrażnienie skóry objawiające się zaczerwienieniem i pieczeniem skóry.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Lawenda prawdziwa (Lavandula angustifolia) to jedna z najbardziej rozpoznawalnych roślin leczniczych na świecie, ceniona zarówno za swój charakterystyczny aromat, jak i szeroki wachlarz właściwości terapeutycznych. Ta pochodząca z basenu Morza Śródziemnego roślina z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae) od tysięcy lat wykorzystywana jest w medycynie tradycyjnej, a współczesne badania naukowe potwierdzają jej skuteczność w leczeniu wielu dolegliwości. Nazwa „lawenda” pochodzi od łacińskiego słowa „lavare”, co oznacza „myć” lub „kąpać się”, co nawiązuje do jej historycznego zastosowania w higienie i aromaterapii. Dziś lawenda jest oficjalnie uznana przez Europejską Agencję Leków (EMA) jako roślina lecznicza o udokumentowanych właściwościach przeciwlękowych i uspokajających, a najnowsze badania kliniczne potwierdzają jej skuteczność w redukcji stresu, poprawie jakości snu oraz łagodzeniu objawów depresji.
Właściwości lecznicze lawendy wynikają z jej bogatego składu fitochemicznego. Główne składniki czynne to linalol (30-50% składu olejku) i octan linalylu (25-45%), a także 1,8-cyneol, ocymen, terpinen-4-ol i kamfora. Te monoterpenowe związki organiczne odpowiadają za charakterystyczny aromat i działanie farmakologiczne rośliny.
Mechanizm działania olejku lawendowego na ośrodkowy układ nerwowy obejmuje wpływ na receptory NMDA (N-metylo-D-asparaginian) oraz transporter serotoniny (SERT). Badania wykazały, że olejek lawendowy wykazuje powinowactwo do receptora glutaminianowego NMDA w sposób zależny od dawki, z wartością IC50 wynoszącą 0,04 μl/ml. Dodatkowo, linalol jest w stanie wiązać się z transporterem serotoniny, podczas gdy nie wykazuje powinowactwa do receptora GABA-benzodiazepinowego.
Lawenda jest znana ze swojej zdolności do uspokajania układu nerwowego, poprawy nastroju, a nawet obniżania ciśnienia krwi. Badania kliniczne z 2019 roku sugerują, że lawenda może poprawić poziom melatoniny w organizmie, wspierając lepszy sen nocny.
Szczególnie dobrze przebadany jest preparat Silexan – standaryzowany olejek lawendowy przeznaczony do stosowania doustnego. W analizie sieciowej obejmującej pięć badań klinicznych z udziałem 524 pacjentów przyjmujących Silexan 80 mg i 121 pacjentów przyjmujących 160 mg, wykazano że Silexan 160 mg powodował największy spadek wyniku w skali lęku Hamiltona (HAMA) w porównaniu z placebo, paroksetyną i mniejszą dawką Silexan.
Wstępne badania wskazują, że doustne kapsułki lawendy lub herbatka lawendowa mogą zmniejszać objawy depresji u niektórych osób. W randomizowanym badaniu kontrolowanym obejmującym 498 pacjentów z łagodną lub umiarkowaną depresją, Silexan wykazał statystycznie istotny i klinicznie znaczący efekt przeciwdepresyjny po 8 tygodniach leczenia.
Mechanizm działania przeciwdepresyjnego związany jest z wpływem na neuroplastyczność i neurogenezę, zwiększeniem gęstości receptorów 5-HT1A oraz wzrostem poziomu zewnątrzkomórkowej serotoniny, dopaminy i noradrenaliny.
Lawenda zawiera flawonoidy oraz kumarynę, które mają działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. W badaniach na zwierzętach olejek lawendowy wykazał znaczący efekt przeciwzapalny w porównaniu z deksametazonem.
Badanie z 2012 roku wykazało, że wdychanie olejku lawendowego przez 15 minut może pomóc w zmniejszeniu bólu migrenowego. Inne badania łączą również stosowanie olejku lawendowego na brzuch ze zmniejszeniem bólu menstruacyjnego.
Olejek lawendowy ma udokumentowane właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe. Badania wykazały jego skuteczność przeciwko Staphylococcus aureus opornym na metycylinę (MRSA) oraz enterokokom opornym na wankomycynę (VRE).
| Mikroorganizm | Minimalne stężenie hamujące (MIC) |
|---|---|
| Staphylococcus aureus | 1-4% |
| Escherichia coli | 2-6% |
| Candida albicans | 0.5-2% |
| Aspergillus nidulans | 1-3% |
Lawenda jest powszechnie stosowana w leczeniu lęku, stresu, bezsenności i depresji. Badania kliniczne potwierdzają skuteczność Silexan (80-160 mg dziennie) w leczeniu uogólnionych zaburzeń lękowych, z efektami porównywalnymi do paroksetyny 20 mg.
Badania z 2020 roku wykazały, że maść zawierająca olejek lawendowy i ekstrakt z lukrecji wspomagała gojenie ran w różnych stadiach zamykania się rany. Badanie z 2013 roku pokazało, że kombinacja olejku lawendowego i aloesu skutecznie hamowała wzrost bakterii powodujących trądzik.
Badacze badają nawet potencjał lawendy w zapobieganiu i leczeniu nowotworów. Właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne mogą odgrywać rolę w prewencji onkologicznej.
Lawenda jest prawdopodobnie bezpieczna przy stosowaniu doustnym w krótkim okresie i w ilościach testowanych w badaniach dotyczących lęku i innych stanów. Przy stosowaniu doustnym może powodować zaparcia, biegunkę i bóle głowy.
Ciąża i karmienie piersią: Nie ma wystarczających wiarygodnych informacji, aby wiedzieć, czy lawenda jest bezpieczna w stosowaniu podczas ciąży lub karmienia piersią. Światowa Organizacja Zdrowia ze względu na tradycyjne użycie jako możliwe emmenagogiczne, nie zaleca stosowania doustnego podczas ciąży.
Dzieci: Stosowanie produktów zawierających olejek lawendowy na skórę może być niebezpieczne dla młodych mężczyzn, którzy nie osiągnęli dojrzałości płciowej.
W praktyce klinicznej lawenda stosowana jest w różnych postaciach farmaceutycznych:
| Wskazanie | Dawka | Czas działania |
|---|---|---|
| Zaburzenia lękowe | Silexan 80-160 mg | 2-4 tygodnie |
| Bezsenność | 2-4 krople olejku na poduszkę | Natychmiast |
| Gojenie ran | Maść 1-2% olejku | 7-14 dni |
Badania farmakokinetyczne wykazały, że olejek lawendowy i jego składniki nie aktywują znacząco receptorów PXR ani AhR, co sugeruje brak potencjału do modyfikacji właściwości farmakokinetycznych i farmakodynamicznych konwencjonalnych leków przy jednoczesnym stosowaniu.
Główne składniki olejku lawendowego – linalol i octan linalylu – mogą wywoływać efekt przeciwlękowy poprzez hamowanie wapniowych kanałów bramkowanych napięciem. Olejek lawendowy wykazuje również zwiększoną aktywność parasympatyczną oraz obniżone parametry hemodynamiczne u szczurów, psów i ludzi.
Aktualne badania koncentrują się na:
Badanie z 2014 roku obejmujące 15 badań wykazało, że wdychanie olejków eterycznych, w tym lawendy, miało pozytywne efekty u osób z łagodnymi zaburzeniami snu. Lawenda może poprawić jakość snu poprzez zwiększenie poziomu melatoniny i działanie uspokajające na układ nerwowy.
Aromaterapia olejkiem lawendowym była bezpiecznie stosowana przez okres do 12 tygodni. W przypadku preparatów doustnych zaleca się konsultację z lekarzem przed długoterminowym stosowaniem.
Badania wykazały, że efekt Silexan 80 mg był podobny do paroksetyny 20 mg, jednak lawenda nie powinna zastępować przepisanych leków bez konsultacji z lekarzem. Może być stosowana jako terapia wspomagająca.
Najczęstsze działania niepożądane to zaparcia, biegunku i bóle głowy przy stosowaniu doustnym. Produkty miejscowe mogą powodować reakcje alergiczne skórne u niektórych osób.
WHO zaleca ostrożność przy stosowaniu doustnym lawendy podczas ciąży ze względu na jej tradycyjne właściwości emmenagogiczne. Aromaterapia lawendą była badana w ograniczonych badaniach podczas i po porodzie bez zgłaszanych działań niepożądanych.
Lawenda działa poprzez modulację receptorów NMDA i transportera serotoniny (SERT), co prowadzi do działania przeciwlękowego i antydepresyjnego. Mechanizm ten różni się od działania benzodiazepin i leków SSRI.
Lawenda prawdziwa (Lavandula angustifolia) jest najlepiej przebadana pod kątem właściwości leczniczych. Inne gatunki to L. latifolia (lawenda szerokolistna), L. stoechas (lawenda francuska) i L. intermedia (lawandyna), które mają nieco odmienny skład chemiczny.
Aromaterapia olejkiem lawendowym jest prawdopodobnie bezpieczna dla dzieci, jednak stosowanie produktów zawierających olejek lawendowy na skórę może być niebezpieczne dla młodych mężczyzn przed dojrzałością płciową ze względu na potencjalne działanie hormonalne.
