Lactacyd Intimed to produkt w postaci kapsułek dopochwowych, które zawierają liofilizowane, żywe pałeczki Lactobacillus gasseri DSM 14869 i Lactobacillus rhamnosus DSM 14870. Te bakterie są wyizolowane z pochwy zdrowej kobiety. Produkt jest zalecany do stosowania w celu utrzymania lub przywrócenia prawidłowej flory bakteryjnej pochwy u kobiet. Nie jest wymagana recepta do zakupu tego produktu.
Lakcid to lek dostępny bez recepty, który zawiera szczepy bakterii Lactobacillus rhamnosus. Szczepy te są odporne na kwaśne pH żołądka oraz na działanie soli kwasów żółciowych, dzięki czemu mogą kolonizować skład mikroflory jelit, szczególnie jeśli była ona wyjałowiona antybiotykoterapią. Lek jest wskazany do stosowania w leczeniu poantybiotykowego zapalenia jelit, w szczególności wspomagająco w rzekomobłoniastym zapaleniu okrężnicy, a także w celu zapobiegania biegunce podróżnych.
Lakcid GASTROMED to innowacyjny proszek, który po rozpuszczeniu w wodzie tworzy zawiesinę do stosowania doustnego. Preparat zawiera szczepy bakterii Lactobacillus rhamnosus, które mają zdolność do kolonizowania błony śluzowej jelit i przywracania równowagi mikroflory przewodu pokarmowego. Jest to idealny wybór w przypadku biegunki wirusowej u dzieci, zaburzeń czynnościowych jelit spowodowanych brakiem prawidłowej flory bakteryjnej, a także w celu zapobiegania biegunce podróżnych. Preparat ten może również pomóc w przypadku zaburzeń jelitowych wywołanych kuracją antybiotykową. Produkt dostępny jest bez recepty.
Lakcid Intima to produkt leczniczy w postaci kapsułek dopochwowych, które zawierają liofilizowane, żywe pałeczki Lactobacillus gasseri DSM 14869 i Lactobacillus rhamnosus, DSM 14870 wyizolowane z pochwy zdrowej kobiety. Bakterie te posiadają silne właściwości adhezyjne do nabłonka pochwy, które umożliwiają im kolonizację i przeżywalność w pochwie. Lakcid Intima zaleca się stosować w celu utrzymania lub przywrócenia prawidłowej flory bakteryjnej pochwy u kobiet powyżej 18. roku życia. Jest dostępny bez recepty.
Lakcid L to preparat zawierający pałeczki kwasu mlekowego, które przywracają i utrzymują prawidłową mikroflorę jelitową. Dzięki temu ogranicza rozwój szkodliwych drobnoustrojów i zmniejsza ryzyko wystąpienia infekcji. Wspomaga również czynność jelit i procesy trawienne. Jest dostępny bez recepty.
Lactobacillus rhamnosus to jedna z najbardziej przebadanych bakterii probiotycznych na świecie, która naturalnie wchodzi w skład mikroflory jelitowej człowieka. Należy do grupy bakterii kwasu mlekowego i wykazuje niezwykłą zdolność do kolonizowania przewodu pokarmowego dzięki odporności na kwasy żółciowe oraz niskie pH żołądka. Ta gram-dodatnia pałeczka została po raz pierwszy wyizolowana w 1983 roku przez naukowców Sherwooda Gorbacha i Barry’ego Goldina z przewodu pokarmowego zdrowej osoby, a nazwa szczepu GG pochodzi właśnie od pierwszych liter nazwisk odkrywców. Od tego momentu bakteria stała się przedmiotem ponad 800 badań naukowych, co czyni ją jednym z najlepiej udokumentowanych szczepów probiotycznych w medycynie klinicznej. Lactobacillus rhamnosus wyróżnia się silnymi właściwościami antagonistycznymi wobec patogenów chorobotwórczych, zdolnością do wytwarzania kwasu mlekowego i innych substancji bioaktywnych oraz unikalną strukturą powierzchniową umożliwiającą efektywne przyleganie do komórek błony śluzowej jelit. Szczep ten znalazł szerokie zastosowanie zarówno w profilaktyce, jak i wspomagającym leczeniu wielu schorzeń – od dolegliwości żołądkowo-jelitowych, przez wsparcie układu odpornościowego, aż po leczenie chorób skóry i alergii. Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) oraz liczne międzynarodowe organizacje zdrowotne uznały Lactobacillus rhamnosus za bezpieczny dla ludzi w każdym wieku, w tym dla niemowląt, dzieci i kobiet w ciąży, co dodatkowo potwierdza jego wartość terapeutyczną i profilaktyczną.
Lactobacillus rhamnosus jest bakterią zaliczaną do względnie heterofermentatywnych mikroorganizmów z rodzaju Lactobacillus. W zależności od dostępnych substratów cukrowych, produktem końcowym jego metabolizmu może być wyłącznie kwas mlekowy lub mieszanina kwasu mlekowego, octowego i dwutlenku węgla. Gatunek ten charakteryzuje się znaczną różnorodnością filogenetyczną, co odzwierciedla procesy ewolucyjne pozwalające na przystosowanie bakterii do różnych warunków środowiskowych.
Aktualnie znanych jest ponad 200 szczepów Lactobacillus rhamnosus, które różnią się cechami związanymi z mechanizmem przystosowania do konkretnych nisz ekologicznych. Szczepy przystosowane do środowiska ludzkiego układu pokarmowego metabolizują fukozę obecną w mucynie wydzielanej przez komórki gospodarza. Wśród cech wspólnych szczepów zamieszkujących jelita wymienia się wysoką odporność na sole kwasów żółciowych oraz ponadprzeciętne zdolności adhezyjne do komórek śluzówki jelitowej.
Najbardziej rozpoznawalnym i najlepiej przebadanym szczepem jest Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103). Wyróżnia go posiadanie na powierzchni komórki specyficznych struktur przypominających fimbrie – włosowatych przydatków komórkowych, które zapewniają doskonałą adhezję do nabłonka jelitowego. Te struktury są najbardziej rozpowsechnione wśród bakterii jelitowych, jednak pozostają wrażliwe i mogą zostać uszkodzone w procesie produkcji preparatu komercyjnego, co wpływa na jakość końcowego produktu.
Lactobacillus rhamnosus wywiera wielokierunkowe działanie prozdrowotne poprzez kilka kluczowych mechanizmów. Bakteria produkuje specyficzne białka wiążące oraz substancje o charakterze przeciwbakteryjnym, które tłumaczą jej dużą zdolność kolonizacji na poziomie śluzówki jelitowej. Selektywnie wpływa na nabłonek jelitowy, co skutkuje zmniejszeniem jego przepuszczalności, wzmacnianiem bariery przeciwbakteryjnej i konkurowaniem z patogenami o miejsce oraz składniki odżywcze.
Działanie przeciwzapalne Lactobacillus rhamnosus opiera się na bezpośrednim wpływie na komórki układu odpornościowego. Bakteria wywołuje śluzówkowy efekt przeciwzapalny poprzez oddziaływanie na makrofagi, komórki dendrytyczne i limfocyty CD4+, co skutkuje zmniejszonym wytwarzaniem cytokin zapalnych takich jak TNF, IL-2, IL-4, IL-5, IL-6, IL-8, IL-13, IL-17 oraz TSLP. Jednocześnie stymuluje produkcję przeciwzapalnej interleukiny IL-10 oraz immunoglobulin IgG i IgA, które wspierają lokalną odporność śluzówkową.
Ważnym mechanizmem jest również wiązanie i aktywacja receptorów Toll-podobnych (TLR), stanowiących kluczowy element aktywujący i pobudzający układ odpornościowy. Lactobacillus rhamnosus moduluje odpowiedź immunologiczną poprzez stymulację fagocytozy oraz pobudzanie syntezy przeciwciał i cytokin. Bakteria zwiększa również przeżywalność krypt jelitowych, zmniejsza apoptozę nabłonka jelitowego i zachowuje integralność cytoszkieletu, co przekłada się na działanie regenerujące i ochronne wobec bariery jelitowej.
Lactobacillus rhamnosus odgrywa fundamentalną rolę w utrzymaniu zdrowia przewodu pokarmowego. Bakteria kolonizuje jelita i wspiera naturalną mikroflorę jelitową poprzez produkcję kwasu mlekowego, który obniża pH jelit, tworząc niekorzystne środowisko dla patogenów. Ta właściwość chroni przed kolonizacją drobnoustrojów chorobotwórczych, w tym grzybów z gatunku Candida albicans oraz bakterii Clostridium difficile.
W fermentacji błonnika pokarmowego Lactobacillus rhamnosus uczestniczy w produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), które odżywiają komórki jelita grubego i wykazują szereg właściwości prozdrowotnych. Kwasy te mogą zapobiegać rozwojowi nowotworu okrężnicy, wspierać utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz przyczyniać się do obniżania poziomu glukozy we krwi.
Szczep ten wykazuje także zdolność do wytwarzania biofilmu, który mechanicznie chroni śluzówkę układu pokarmowego przed uszkodzeniami oraz działaniem substancji toksycznych. Dodatkowo bakteria wytwarza różnorodne związki korzystne dla jelit, w tym enzymy ułatwiające trawienie i przyswajanie węglowodanów, co moduluje czynność całego przewodu pokarmowego.
Lactobacillus rhamnosus GG należy do probiotyków o najlepiej udokumentowanej skuteczności w profilaktyce i leczeniu różnych typów biegunki. Metaanaliza obejmująca 16 badań klinicznych przeprowadzonych na ponad 3400 pacjentach wykazała skuteczność tego szczepu w zapobieganiu biegunce związanej ze stosowaniem antybiotyków. U dzieci przyjmowanie szczepu zmniejsza ryzyko wystąpienia objawów poantybiotykowych średnio od 9,3% do 23%, natomiast u dorosłych od 13,7% do 22,2%.
W przypadku ostrej biegunki infekcyjnej u dzieci, podawanie Lactobacillus rhamnosus przy wczesnym etapie choroby skraca czas jej trwania o około 37,5 godziny w porównaniu do grupy, która była tylko odpowiednio nawadniana. Badania kliniczne potwierdziły także skuteczność w zmniejszaniu częstości biegunki szpitalnej oraz rotawirusowej. Szczep wykazuje również działanie prewencyjne wobec biegunki podróżnych.
U pacjentów leczonych antybiotykami stosowanie Lactobacillus rhamnosus zmniejszyło ryzyko biegunki poantybiotykowej z 22,4% do 12,3%. Podawanie bakterii wiązało się ze znacznie niższą częstością biegunki oraz zapalenia żołądka i jelit spowodowanych rotawirusem u hospitalizowanych dzieci. Co istotne, probiotyk był dobrze tolerowany i nie odnotowano żadnych działań niepożądanych podczas terapii.
Zespół jelita drażliwego (IBS) jest przewlekłym zaburzeniem czynnościowym przewodu pokarmowego, w którego patogenezie istotną rolę odgrywa dysbioza mikroflory jelitowej. Lactobacillus rhamnosus GG wykazuje korzystne działanie w łagodzeniu objawów IBS, szczególnie w zakresie redukcji bólu brzucha i wzdęć.
Badania kliniczne sugerują, że stosowanie Lactobacillus rhamnosus może zmniejszyć częstotliwość i intensywność bólu brzucha u pacjentów cierpiących na zespół jelita drażliwego, szczególnie u dzieci. W kombinacji z innymi szczepami probiotycznymi, takimi jak Bifidobacterium longum, bakteria przyspiesza tranzyt jelitowy u pacjentów z postacią zaparciową IBS.
Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii z 2018 roku, Lactobacillus rhamnosus GG znajduje się wśród szczepów o udokumentowanym korzystnym działaniu na objawy IBS. Skuteczność probiotykoterapii w tej jednostce chorobowej zależy od szczepozależności działania bakterii oraz regularności stosowania przez okres co najmniej 4-8 tygodni.
W terapii eradykacyjnej Helicobacter pylori, będącej jedną z przyczyn refluksu żołądkowo-przełykowego oraz choroby wrzodowej, Lactobacillus rhamnosus GG pełni rolę wspomagającą. Badania wykazały, że podaż tego szczepu przyczynia się do redukcji występowania nudności, bólów brzucha oraz wymiotów u pacjentów będących w trakcie terapii antybakteryjnej skierowanej przeciwko temu patogenowi.
Probiotyk może także wspomagać proces eradykacji poprzez konkurencję z bakteriami Helicobacter pylori o miejsce przyczepu do śluzówki żołądka oraz modulowanie lokalnej odpowiedzi immunologicznej. Dodatkowo zmniejsza skutki uboczne stosowania silnych antybiotyków używanych w protokołach leczenia zakażenia.
Lactobacillus rhamnosus wykazuje potencjał w łagodzeniu stanów zapalnych w organizmie i tym samym może wspomagać leczenie nieswoistych zapaleń jelit, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Badania wskazują na powiązanie między przyjmowaniem bakterii a niwelowaniem wrzodów żołądka i krwawień z dolnego odcinka przewodu pokarmowego.
Mechanizm działania w tych schorzeniach związany jest z właściwościami przeciwzapalnymi szczepu oraz wpływem na uszczelnienie bariery jelitowej. Probiotyk może łagodzić nadmierną odpowiedź jelitowego układu odpornościowego, co jest kluczowe w patogenezie chorób zapalnych jelit.
Lactobacillus rhamnosus wywiera znaczący wpływ na układ odpornościowy poprzez wielokierunkowe mechanizmy działania. W badaniach na modelach zwierzęcych wykazano, że szczep aktywuje zarówno humoralną, jak i komórkową odpowiedź immunologiczną. U myszy z obniżoną odpornością bakteria skutecznie zwalczała zakażenie pneumokokami, a u myszy z zapaleniem płuc znacząco poprawiła wskaźnik przeżycia.
Długoterminowa suplementacja Lactobacillus rhamnosus wpływa korzystnie na skład mikroflory jelitowej u dzieci i zmniejsza częstość dolegliwości żołądkowo-jelitowych po zastosowaniu antybiotyku. Co więcej, efekt prewencyjny może utrzymywać się nawet do 3 lat po zakończeniu badania, zapobiegając niektórym infekcjom bakteryjnym.
Badanie obserwujące wpływ Lactobacillus rhamnosus GG na małych pacjentów z problemem nawracających infekcji układu oddechowego wykazało zmniejszone ryzyko zachorowalności o 34% w stosunku do grupy dzieci, którym probiotyku nie podawano. Szczególnie istotne było zmniejszenie liczby infekcji górnych dróg oddechowych trwających dłużej niż 3 dni – efekt ten był silniejszy aż o 43%.
U dzieci uczęszczających do żłobka i przedszkola stosowanie Lactobacillus rhamnosus GG wpływało na poprawę wszystkich parametrów związanych z częstością występowania infekcji dróg oddechowych. Mechanizm tego działania prawdopodobnie wiąże się ze stymulacją ogólnoustrojowej odpowiedzi immunologicznej oraz modulacją wydzielania cytokin prozapalnych i przeciwzapalnych.
Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest schorzeniem, które rozpoznaje się najczęściej u dzieci, choć nierzadko towarzyszy pacjentom przez wiele lat życia dorosłego. Badania przeprowadzone przez zespół Kalliomäki wykazały skuteczność stosowania szczepu Lactobacillus rhamnosus GG w profilaktyce AZS u dzieci z wysokim ryzykiem choroby.
Podawanie probiotyku kobietom ciężarnym obciążonym atopią w ostatnim trymestrze ciąży oraz ich nowo narodzonym dzieciom przez pierwsze sześć miesięcy życia istotnie zmniejszyło ryzyko zmian skórnych. W badaniu metodą podwójnej ślepej próby na 132 dzieciach z wysokim ryzykiem atopii, po 2 latach w grupie dzieci otrzymujących szczep LGG zachorowań było o połowę mniej niż w grupie placebo. Utrzymanie tego efektu zostało potwierdzone w drugim, czwartym i siódmym roku życia dzieci.
Według World Allergy Organization istnieją wskazania do podawania probiotyków kobietom w ciąży z wysokim ryzykiem wystąpienia alergii u dzieci, kobietom karmiącym piersią niemowlęta o wysokim ryzyku alergii oraz bezpośrednio niemowlętom. Lactobacillus rhamnosus GG jest jednym z najczęściej rekomendowanych szczepów w tej grupie wskazań.
Lactobacillus rhamnosus wykazuje pozytywną odpowiedź kliniczną i immunologiczną u dzieci z alergicznym nieżytem nosa. Podawanie bakterii we wczesnym okresie życia może odgrywać istotną rolę w zapobieganiu alergii pokarmowej. Badania wykazały, że szczep przyspiesza nabycie tolerancji na mleko krowie u niemowląt z alergią oraz zmniejsza reakcję alergiczną na orzeszki ziemne u dzieci.
U dorosłych z nadwrażliwością na mleko Lactobacillus rhamnosus zmniejsza immunologiczną odpowiedź zapalną. Mechanizm działania przeciwalergicznego wiąże się z modulacją równowagi między odpowiedzią immunologiczną typu Th1 i Th2, co prowadzi do zmniejszenia produkcji przeciwciał IgE odpowiedzialnych za reakcje alergiczne.
Lactobacillus rhamnosus wykazuje właściwości przeciwzapalne i może przeciwdziałać otyłości poprzez wpływ na metabolizm tłuszczów oraz regulację masy ciała. W badaniach klinicznych szczep wspomagał utratę masy ciała u kobiet, zmniejszając tkankę tłuszczową i stężenie leptyny we krwi – hormonu odpowiedzialnego za regulację apetytu i metabolizmu energetycznego.
U otyłych dzieci z zaburzeniami czynności wątroby Lactobacillus rhamnosus poprawiał parametry wątrobowe, nawet gdy stan zdrowia nie ulegał poprawie mimo zmiany czynników stylu życia. W badaniach na modelach zwierzęcych bakteria chroniła przed otyłością wywołaną dietą wysokotłuszczową i hamowała rozwój insulinooporności.
Stosowanie Lactobacillus rhamnosus w znacznym stopniu obniżyło poziom trójglicerydów i cholesterolu we krwi, zawartość tłuszczu w wątrobie oraz zmniejszyło ekspresję genów lipogennych i prozapalnych w wątrobie. Te właściwości czynią go obiecującym narzędziem wspomagającym w prewencji i leczeniu chorób metabolicznych.
U dzieci z otyłością i niealkoholowym stłuszczeniem wątroby (NAFLD) stosowanie Lactobacillus rhamnosus wykazało korzystny wpływ na funkcję wątroby. Badania wykazały poprawę parametrów biochemicznych oraz zmniejszenie stopnia stłuszczenia wątroby ocenianego metodami obrazowymi.
W badaniach na modelu zwierzęcym Lactobacillus rhamnosus działał przeciwcukrzycowo oraz antyhiperglikemicznie. Bakteria poprawiała tolerancję glukozy i zwiększała wrażliwość na insulinę, co sugeruje potencjalne zastosowanie w prewencji i wspomaganiu leczenia cukrzycy typu 2.
Mechanizm działania może być związany z wpływem na wydzielanie hormonów jelitowych regulujących gospodarkę węglowodanową oraz redukcją stanu zapalnego niskiego stopnia, który towarzyszy insulinooporności.
Lactobacillus rhamnosus wykazuje korzystne działanie na zdrowie jamy ustnej poprzez redukcję liczby bakterii Streptococcus mutans, które są głównym czynnikiem etiologicznym próchnicy zębów. Długotrwałe spożywanie produktów mlecznych zawierających Lactobacillus rhamnosus ograniczało rozwój próchnicy u dzieci.
Mechanizm działania przeciwpróchniczego wiąże się z produkcją substancji hamujących wzrost bakterii kariogennych oraz konkurencją o miejsce przyczepu na powierzchni szkliwa zębów. Dodatkowo probiotyk może wpływać na skład śliny i jej właściwości ochronne wobec tkanek jamy ustnej.
Niektóre szczepy Lactobacillus rhamnosus, szczególnie szczep GR-1, wykazują skuteczność w zapobieganiu infekcjom dróg moczowych u kobiet. Bakterie te – podawane doustnie lub dopochwowo – są skuteczne w zabijaniu szkodliwych bakterii w drogach moczowych poprzez konkurencję o składniki odżywcze i miejsca kolonizacji oraz produkcję substancji o działaniu przeciwbakteryjnym.
Analiza pięciu badań z udziałem 294 kobiet wykazała, że kilka bakterii z rodzaju Lactobacillus, w tym Lactobacillus rhamnosus, bezpiecznie i skutecznie zapobiega infekcjom dróg moczowych. Warto jednak zauważyć, że nie wszystkie szczepy wykazują tę samą skuteczność – na przykład szczep GG nie przylega dobrze do ścian pochwy i dlatego może nie być skuteczny w tej lokalizacji.
Badania opublikowane w Proceedings of the National Academy of Sciences wykazały, że Lactobacillus rhamnosus GG może mieć wpływ na receptory neuroprzekaźników GABA w ośrodkowym układzie nerwowym. Myszy karmione tym szczepem odczuwały mniej niepokoju i miały inny poziom hormonów stresu niż myszy, których pokarm nie zawierał tego probiotyku.
Te odkrycia sugerują potencjalne zastosowanie Lactobacillus rhamnosus w wspomaganiu leczenia zaburzeń lękowych oraz innych schorzeń związanych z osią jelitowo-mózgową. Mechanizm działania może być związany z produkcją metabolitów bakteryjnych wpływających na funkcjonowanie układu nerwowego oraz modulacją stanu zapalnego, który odgrywa rolę w patogenezie depresji i lęku.
W polskiej praktyce klinicznej Lactobacillus rhamnosus jest dostępny w licznych preparatach probiotycznych stosowanych w profilaktyce i wspomagającym leczeniu różnych schorzeń. Preparaty te występują w różnych postaciach farmaceutycznych, co umożliwia dostosowanie terapii do wieku pacjenta i specyficznych potrzeb klinicznych.
Lactobacillus rhamnosus dostępny jest w następujących formach:
Dawkowanie zależy od wskazania i rodzaju preparatu. Standardowo doustnie stosuje się 1-3 kapsułki lub saszetki dziennie, zawierające łącznie od 3 do 10 miliardów CFU. W przypadku liofilizatu po rozpuszczeniu w płynie zaleca się 2-4 ampułki na dobę. Dopochwowo stosuje się zwykle 1-2 kapsułki lub tabletki dziennie przez okres od 6 do 10 dni.
Podczas stosowania antybiotyków niezwykle istotne jest zachowanie odpowiedniego odstępu czasowego między przyjęciem antybiotyku a probiotykiem. Zaleca się zachowanie co najmniej 2-3 godzin przerwy, aby uniknąć inaktywacji bakterii probiotycznych przez antybiotyk. Probiotykoterapię należy rozpocząć od pierwszego dnia antybiotykoterapii i kontynuować przez co najmniej tydzień po jej zakończeniu.
W profilaktyce biegunki poantybiotykowej u dzieci stosuje się preparaty zawierające Lactobacillus rhamnosus GG w dawce minimalnej 5-10 miliardów CFU dziennie. U dorosłych dawka może być zwiększona do 10-20 miliardów CFU w zależności od rodzaju stosowanego antybiotyku i indywidualnego ryzyka wystąpienia powikłań.
W praktyce klinicznej często stosuje się preparaty wieloszczepowe zawierające Lactobacillus rhamnosus w kombinacji z innymi bakteriami probiotycznymi. Takie połączenia mogą działać synergistycznie, wzmacniając efekt terapeutyczny. Najczęściej spotykane kombinacje obejmują:
Nowoczesne preparaty zawierające Lactobacillus rhamnosus wykorzystują technologię mikroenkapsulacji, która polega na „zamknięciu” bakterii w mikrokapsułkach chroniących je przed niekorzystnym działaniem płynów ustrojowych, szczególnie środowiska żołądka. Dzięki temu zwiększa się odporność bakterii na kwas żołądkowy, co przekłada się na większą skuteczność terapii.
Preparaty mikroenkapsulowane charakteryzują się także wysoką stabilnością podczas przechowywania i nie wymagają przechowywania w lodówce. Liczba żywych kultur bakterii pozostaje stabilna przez cały okres ważności produktu, co gwarantuje skuteczność terapii.
Wiele preparatów zawierających Lactobacillus rhamnosus wzbogaconych jest o prebiotyki – substancje niestrawne, które stymulują wzrost i aktywność korzystnych bakterii jelitowych. Najczęściej stosowanym prebiotykiem jest inulina pochodząca z korzenia cykorii, która zwiększa przeżywalność bakterii probiotycznych i wspomaga ich kolonizację jelit.
Takie kompozycje nazywane są synbiotykami i wykazują przewagę nad monopreparatami probiotycznymi ze względu na synergistyczne działanie składników.
Lactobacillus rhamnosus jest uznawany za bezpieczny probiotyk u większości pacjentów. Został zatwierdzony przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA) oraz inne organizacje międzynarodowe jako bezpieczny składnik żywności i suplementów diety. U zdrowych osób dorosłych oraz dzieci nie odnotowuje się istotnych działań niepożądanych.
W początkowym okresie stosowania mogą wystąpić łagodne, przejściowe objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak:
Objawy te zazwyczaj ustępują samoistnie po kilku dniach stosowania i nie wymagają przerwania terapii. Są one wynikiem adaptacji mikroflory jelitowej do obecności nowych szczepów bakteryjnych.
Mimo ogólnie dobrego profilu bezpieczeństwa, istnieją pewne grupy pacjentów, u których stosowanie Lactobacillus rhamnosus wymaga szczególnej ostrożności lub może być przeciwwskazane:
Osoby z ciężkim niedoborem odporności – u pacjentów z AIDS, po przeszczepach narządów, w trakcie chemioterapii lub otrzymujących leki immunosupresyjne istnieje teoretyczne ryzyko translokacji bakterii i rozwoju zakażenia układowego. W rzadkich przypadkach opisywano bakteriemię i zapalenie wsierdzia u pacjentów w ciężkim stanie klinicznym.
Pacjenci z cewnikami w dużych naczyniach – u osób żywionych pozajelitowo lub będących w ciężkim stanie klinicznym ryzyko zapalenia wsierdzia i bakteriemii związanej ze szczepami Lactobacillus lub Bifidobacterium wzrasta do około 0,05-0,4% epizodów.
Niemowlęta przedwcześnie urodzone – choć Lactobacillus rhamnosus jest uznawany za bezpieczny dla noworodków, u wcześniaków o bardzo niskiej masie urodzeniowej decyzję o probiotykoterapii należy podejmować indywidualnie pod nadzorem neonatologa.
Pacjenci z niewydolnością narządów – u osób z upośledzeniem funkcji bariery jelitowej, niewydolnością wielonarządową lub dysfunkcyjnymi mechanizmami ochronnymi jelita istnieje zwiększone ryzyko translokacji bakterii.
Lactobacillus rhamnosus jest uznawany za bezpieczny do stosowania w ciąży i podczas karmienia piersią. Może wspierać zdrowie matki i dziecka, pomagając utrzymać równowagę mikroflory jelitowej. Badania wykazały, że podawanie probiotyku kobietom ciężarnym od 36 tygodnia ciąży promowało korzystny profil mikrobioty u noworodka, sprzyjający kolonizacji bifidobakteriami.
Suplementacja w czasie ciąży może również zmniejszać ryzyko wystąpienia atopowego zapalenia skóry u dzieci z rodzin obciążonych alergią. Zaleca się jednak konsultację z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji, szczególnie w przypadku ciąż powikłanych lub wysokiego ryzyka położniczego.
Lactobacillus rhamnosus nie wykazuje istotnych interakcji z większością leków stosowanych w praktyce klinicznej. Probiotyk można stosować równocześnie z antybiotykami, zachowując odstęp czasowy 2-3 godziny, aby uniknąć inaktywacji bakterii przez substancje przeciwbakteryjne.
Nie stwierdzono klinicznie istotnych interakcji z:
Ostrożność zaleca się przy jednoczesnym stosowaniu leków immunosupresyjnych (glikokortykosteroidy, takrolimus, cyklosporyna), gdzie teoretycznie może wzrastać ryzyko zakażeń oportunistycznych.
Osiągnięcie oczekiwanych efektów terapeutycznych zależy od kilku kluczowych czynników:
Dawka probiotyku – dostępne na rynku produkty zawierają zwykle dawkę od 3 do 10 miliardów jednostek tworzących kolonie (CFU). Dawka ta nie zawsze jest porównywalna do tej ocenianej w badaniach klinicznych, które często wykorzystywały wyższe stężenia bakterii.
Jakość stosowanego suplementu – należy zwrócić szczególną uwagę na oznaczenie na opakowaniu, czy preparat zawiera konkretnie szczep Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103). Pełna nazwa probiotyku powinna składać się z nazwy rodzaju (Lactobacillus), gatunku (rhamnosus) oraz szczepu (GG lub numer identyfikacyjny). Różne szczepy w obrębie tego samego gatunku mogą mieć odmienne właściwości terapeutyczne.
Pora przyjmowania – probiotyki zaleca się przyjmować z posiłkiem, co zwiększa ich przeżywalność i zmniejsza ryzyko uszkodzenia przez kwas żołądkowy. Niektóre źródła sugerują przyjmowanie wieczorem, ponieważ w nocy perystaltyka jelitowa zwalnia, co ułatwia bakteriom kolonizację jelit.
Czas trwania terapii – probiotykoterapia wymaga regularności i odpowiedniej długości kuracji. Minimalny zalecany czas stosowania to 4 tygodnie, a w przypadku przewlekłych schorzeń jelitowych może być konieczne stosowanie przez 8-12 tygodni lub dłużej.
Warunki przechowywania – choć nowoczesne preparaty mikroenkapsulowane nie wymagają przechowywania w lodówce, należy przestrzegać zaleceń producenta dotyczących temperatury i wilgotności, aby zapewnić żywotność bakterii.
Poza suplementami diety, Lactobacillus rhamnosus naturalnie występuje lub jest dodawany do wielu produktów spożywczych:
Warto zauważyć, że ilość żywych bakterii w produktach spożywczych może być zmienna i zazwyczaj jest niższa niż w suplementach diety, co wpływa na skuteczność terapeutyczną.
Lactobacillus rhamnosus pozostaje przedmiotem intensywnych badań naukowych, które odkrywają nowe potencjalne obszary zastosowania klinicznego. Obecnie prowadzone są badania nad wykorzystaniem tego szczepu w:
Badania te mogą w przyszłości znacznie poszerzyć spektrum zastosowania klinicznego Lactobacillus rhamnosus i przyczynić się do lepszego zrozumienia mechanizmów działania probiotyków w organizmie człowieka.
Tak, Lactobacillus rhamnosus, szczególnie szczep GG (ATCC 53103), został dokładnie przebadany pod względem bezpieczeństwa dla najmłodszych pacjentów i jest uznawany za bezpieczny dla niemowląt, dzieci i młodzieży. Najczęściej stosuje się go w przypadku biegunki, podczas antybiotykoterapii oraz w celu wzmocnienia odporności. Dostępne są specjalne formy preparatów dla dzieci – krople, płyny i proszki – które ułatwiają podawanie i dozowanie.
Czas stosowania Lactobacillus rhamnosus zależy od wskazania klinicznego. W profilaktyce biegunki poantybiotykowej stosuje się probiotyk przez cały okres antybiotykoterapii plus co najmniej tydzień po jej zakończeniu. W zespole jelita drażliwego zaleca się minimum 4-8 tygodni regularnego stosowania. W przewlekłych stanach zapalnych jelit terapia może być prowadzona przez kilka miesięcy. W profilaktyce infekcji u dzieci stosowanie może być długoterminowe przez cały sezon infekcyjny.
Tak, nie tylko można, ale wręcz zaleca się łączenie Lactobacillus rhamnosus z antybiotykoterapią w celu prewencji biegunki poantybiotykowej. Kluczowe jest zachowanie odpowiedniego odstępu czasowego – co najmniej 2-3 godziny między przyjęciem antybiotyku a probiotyku. Najlepiej przyjmować antybiotyk, a po 2-3 godzinach probiotyk, aby uniknąć bezpośredniej inaktywacji bakterii probiotycznych przez substancję przeciwbakteryjną.
Badania naukowe wskazują, że Lactobacillus rhamnosus może wspomagać kontrolę masy ciała, szczególnie u kobiet. Bakteria wpływa na redukcję tkanki tłuszczowej, obniża stężenie leptyny we krwi oraz poprawia metabolizm lipidów. Nie jest to jednak samodzielna metoda odchudzania – probiotyk powinien stanowić element kompleksowej terapii obejmującej odpowiednią dietę i aktywność fizyczną. Efekty mogą być zauważalne po kilku tygodniach regularnego stosowania.
Tak, osoby z nietolerancją laktozy mogą bezpiecznie stosować większość preparatów zawierających Lactobacillus rhamnosus. Większość suplementów diety w formie kapsułek, proszków czy kropli nie zawiera laktozy. Bakteria może nawet wspomagać trawienie laktozy poprzez produkcję enzymu laktazy. Należy jednak sprawdzić skład konkretnego preparatu, szczególnie jeśli jest on oparty na bazie mlecznej.
Czas pojawienia się efektów zależy od wskazania. W ostrej biegunce poprawa może nastąpić już po 1-2 dniach stosowania. W zespole jelita drażliwego pierwsze efekty zauważalne są zwykle po 2-4 tygodniach regularnego przyjmowania. W przypadku wsparcia odporności i profilaktyki infekcji efekt jest kumulatywny i może być zauważalny po 4-6 tygodniach terapii. W atopowym zapaleniu skóry poprawa może wystąpić po kilku miesiącach regularnego stosowania.
Reakcje alergiczne na Lactobacillus rhamnosus są niezwykle rzadkie. Probiotyk ten jest uznawany za hipoalergiczny i jest nawet stosowany w terapii wspomagającej u osób z alergią pokarmową. Teoretycznie możliwa jest nadwrażliwość na inne składniki preparatu (np. substancje wypełniające, otoczki kapsułek), jednak przypadki takie są bardzo rzadkie. W przypadku wystąpienia objawów alergicznych (wysypka, świąd, obrzęk) należy przerwać stosowanie preparatu i skonsultować się z lekarzem.
Nie, skuteczność probiotyków jest szczepozależna. Różne szczepy w obrębie gatunku Lactobacillus rhamnosus mogą mieć odmienne właściwości terapeutyczne. Najlepiej przebadanym i udokumentowanym klinicznie szczepem jest Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103), który wykazuje skuteczność w wielu wskazaniach. Przy wyborze preparatu należy zwracać uwagę na pełną identyfikację szczepu zawierającą rodzaj, gatunek i numer identyfikacyjny szczepu.
Nowoczesne preparaty zawierające Lactobacillus rhamnosus wykorzystujące technologię mikroenkapsulacji zazwyczaj nie wymagają przechowywania w lodówce. Mikrokapsułki chronią bakterie i zapewniają ich stabilność w temperaturze pokojowej przez cały okres ważności produktu. Należy jednak zawsze przestrzegać zaleceń producenta umieszczonych na opakowaniu, gdyż niektóre preparaty mogą wymagać przechowywania w niższej temperaturze.
Tak, Lactobacillus rhamnosus jest często stosowany profilaktycznie, szczególnie w okresie zwiększonej zachorowalności na infekcje (jesień-zima), przed podróżami do krajów o niższych standardach sanitarnych, u dzieci uczęszczających do żłobka czy przedszkola, oraz u osób z nawracającymi infekcjami układu oddechowego lub moczowego. Stosowanie profilaktyczne może przyczynić się do zmniejszenia częstości zachorowań i poprawy ogólnej kondycji układu odpornościowego.
Nie ma dowodów naukowych wskazujących na to, że Lactobacillus rhamnosus wpływa na skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych. Probiotyk nie interferuje z wchłanianiem i metabolizmem hormonów zawartych w pigułkach antykoncepcyjnych. Można bezpiecznie stosować oba rodzaje preparatów jednocześnie bez obawy o zmniejszenie skuteczności antykoncepcji.
Lactobacillus rhamnosus moduluje układ odpornościowy, co teoretycznie może być korzystne w niektórych chorobach autoimmunologicznych. Jednak ze względu na złożoność tych schorzeń i indywidualne różnice w przebiegu choroby, decyzję o stosowaniu probiotyku należy podjąć po konsultacji z lekarzem prowadzącym. U większości pacjentów stosowanie jest bezpieczne, ale wymaga monitorowania odpowiedzi klinicznej, szczególnie u osób otrzymujących leki immunosupresyjne.
