Amoclan

Amoclan to antybiotyk, który zawiera dwie substancje czynne: amoksycylinę i kwas klawulanowy. Jest stosowany w leczeniu różnych zakażeń bakteryjnych, takich jak zakażenia dróg oddechowych, ucha środkowego, zatok przynosowych, układu moczowego, skóry i tkanek miękkich, a także zakażeń kości i stawów. Lek jest dostępny na receptę.

Amoksiklav

Amoksiklav to antybiotyk, który zawiera dwa różne leki: amoksycylinę i kwas klawulanowy. Jest stosowany w leczeniu różnych zakażeń bakteryjnych u dorosłych i dzieci, takich jak ostre bakteryjne zapalenie zatok, ostre zapalenie ucha środkowego, zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, pozaszpitalne zapalenie płuc, zapalenie pęcherza moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zakażenia skóry i tkanek miękkich, zakażenia po ukąszeniach zwierząt, ciężki ropień okołozębowy z szerzącym się zapaleniem tkanki łącznej oraz zakażenia kości i stawów. Lek jest dostępny na receptę.

Amoksiklav ES

Amoksiklav ES to antybiotyk zawierający dwa składniki: amoksycylinę i kwas klawulanowy. Lek ten jest stosowany w leczeniu różnych zakażeń bakteryjnych, takich jak zakażenia ucha środkowego, zakażenia płuc, a także zakażenia skóry i tkanek miękkich. Jest dostępny na receptę i przeznaczony do stosowania u niemowląt i dzieci.

Amoksiklav Quicktab

Amoksiklav Quicktab to antybiotyk zawierający dwie substancje czynne: amoksycylinę i kwas klawulanowy. Jest stosowany w leczeniu różnych zakażeń bakteryjnych, takich jak zakażenia dróg oddechowych, skóry i tkanek miękkich. Lek jest dostępny na receptę.

Amoxicillin + clavulanic acid AptaPharma

Amoxicillin + clavulanic acid AptaPharma to skuteczny antybiotyk, który działa bakteriobójczo na wiele rodzajów bakterii wywołujących zakażenia. Preparat ten zawiera dwa różne leki: amoksycylinę i kwas klawulanowy. Amoksycylina, należąca do grupy penicylin, może czasami być zahamowana, ale kwas klawulanowy, drugi aktywny składnik, przeciwdziała temu unieczynnieniu. Amoxicillin + clavulanic acid AptaPharma jest stosowany u dorosłych i dzieci w leczeniu wielu rodzajów zakażeń, takich jak ciężkie zakażenia ucha, nosa i gardła, zakażenia dróg oddechowych, zakażenia dróg moczowych, zakażenia skóry i tkanek miękkich, w tym zakażenia stomatologiczne, zakażenia kości i stawów, zakażenia w obrębie jamy brzusznej oraz zakażenia narządów płciowych u kobiet. Jest również stosowany u dorosłych i dzieci w celu zapobiegania zakażeniom związanym z poważnymi zabiegami operacyjnymi.

Amoxicillin + Clavulanic Acid Aurovitas

Amoxicillin + Clavulanic Acid Aurovitas to antybiotyk, który skutecznie zwalcza bakterie powodujące różnego rodzaju infekcje. Preparat zawiera dwie substancje czynne: amoksycylinę oraz kwas klawulanowy. Amoksycylina, należąca do grupy penicylin, działa bakteriobójczo, jednakże jej działanie może zostać zahamowane przez niektóre bakterie. Kwas klawulanowy przeciwdziała temu zjawisku, co zwiększa skuteczność leku. Lek jest stosowany w leczeniu zakażeń bakteryjnych u dorosłych i dzieci, takich jak zakażenia ucha środkowego i zatok przynosowych, zakażenia dróg oddechowych, zakażenia dróg moczowych, zakażenia skóry i tkanek miękkich, zakażenia kości i stawów. Lek jest dostępny na receptę.

Amoxicillin/Clavulanic Acid Kabi

Amoxicillin/Clavulanic Acid Kabi to antybiotyk, który skutecznie zwalcza bakterie powodujące różnego rodzaju infekcje. Preparat zawiera dwie substancje czynne: amoksycylinę oraz kwas klawulanowy. Amoksycylina, należąca do grupy penicylin, może czasami nie działać wystarczająco silnie, jednak kwas klawulanowy zapobiega temu zjawisku. Jest stosowany w leczeniu ciężkich zakażeń ucha, nosa i gardła, zakażeń dróg oddechowych, zakażeń dróg moczowych, zakażeń skóry i tkanek miękkich, w tym zakażeń stomatologicznych, zakażeń kości i stawów, zakażeń w obrębie jamy brzusznej oraz zakażeń narządów płciowych u kobiet. Jest dostępny na receptę.

Amylan

Amylan to lek antybiotykowy, który zawiera dwa różne składniki: amoksycylinę i kwas klawulanowy. Jest stosowany w leczeniu różnych zakażeń bakteryjnych, takich jak ostre bakteryjne zapalenie zatok, ostre zapalenie ucha środkowego, zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, pozaszpitalne zapalenie płuc, zapalenie pęcherza moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek oraz zakażenia skóry i tkanek miękkich. Lek jest dostępny tylko na receptę.

Amylan ES

Amylan ES to antybiotyk zawierający dwa różne leki: amoksycylinę i kwas klawulanowy. Amoksycylina należy do grupy leków zwanych “penicylinami”, których działanie niekiedy może być zahamowane. Kwas klawulanowy przeciwdziała temu zjawisku. Lek jest wskazany do leczenia różnych zakażeń bakteryjnych, takich jak ostre bakteryjne zapalenie zatok, ostre zapalenie ucha środkowego, zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, pozaszpitalne zapalenie płuc, zapalenie pęcherza moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zakażenia skóry i tkanek miękkich oraz zakażenia kości i stawów. Amylan ES jest dostępny tylko na receptę.

Aucilak

Aucilak to antybiotyk zawierający amoksycylinę z grupy penicylin oraz kwas klawulanowy, który zapobiega unieczynnieniu amoksycyliny przez bakterie. Lek działa bakteriobójczo i jest przeznaczony dla dorosłych, młodzieży i dzieci w leczeniu zakażeń ucha środkowego, zatok, dróg oddechowych, moczowych, skóry, tkanek miękkich, kości i stawów. Stosowany jest również w zakażeniach stomatologicznych.

Auglavin PPH

Auglavin PPH to antybiotyk zawierający dwa składniki: amoksycylinę i kwas klawulanowy. Jest stosowany w leczeniu różnych zakażeń, takich jak zakażenia ucha środkowego i zatok przynosowych, zakażenia dróg oddechowych, zakażenia dróg moczowych, zakażenia skóry i tkanek miękkich, w tym zakażenia stomatologiczne, oraz zakażenia kości i stawów. Lek jest dostępny na receptę.

Auglavin PPH Extra

Auglavin PPH Extra to antybiotyk zawierający amoksycylinę i kwas klawulanowy. Jest stosowany w leczeniu różnych zakażeń bakteryjnych, takich jak zakażenia ucha środkowego i zatok przynosowych, zakażenia dróg oddechowych, zakażenia dróg moczowych, zakażenia skóry i tkanek miękkich, w tym zakażenia stomatologiczne, oraz zakażenia kości i stawów. Lek jest dostępny na receptę.

Augmentin

Augmentin to antybiotyk o działaniu bakteriobójczym na bakterie wywołujące zakażenia. Składa się z dwóch substancji leczniczych: amoksycyliny (z grupy penicylin) i kwasu klawulanowego, który przeciwdziała unieczynnieniu amoksycyliny przez niektóre bakterie. Jest stosowany w leczeniu różnych infekcji bakteryjnych, takich jak zakażenia ucha środkowego i zatok przynosowych, zakażenia dróg oddechowych, zakażenia dróg moczowych, zakażenia skóry i tkanek miękkich, w tym zakażeń stomatologicznych, oraz zakażeń kości i stawów. Augmentin jest dostępny na receptę.

Augmentin ES

Augmentin ES to lek przeciwbakteryjny zawierający antybiotyk beta-laktamowy (z grupy penicylin) w połączeniu z inhibitorem. Jest stosowany w leczeniu zakażeń bakteryjnych, wywołanych lub uznanych za prawdopodobnie wywołane przez Streptococcus pneumoniae opornego na penicylinę, u dzieci w wieku od 3 miesięcy i masie ciała mniejszej niż 40 kg. Wskazane są takie zakażenia jak ostre zapalenie ucha środkowego i pozaszpitalne zapalenie płuc. Lek jest dostępny na receptę.

Augmentin MFF

Augmentin MFF to antybiotyk, który zawiera substancję czynną amoksycylinę i kwas klawulanowy, należący do grupy leków zwanych “penicylinami”. Lek działa bakteriobójczo na bakterie wywołujące zakażenia. Augmentin MFF jest stosowany u dzieci i dorosłych w leczeniu takich zakażeń jak: ostre bakteryjne zapalenie zatok, ostre zapalenie ucha środkowego, zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, pozaszpitalne zapalenie płuc, zapalenie pęcherza moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zakażenia skóry i tkanek miękkich, w tym zakażenia stomatologiczne oraz zakażenia kości i stawów. Lek jest dostępny na receptę.

Auroamoxi DUO

Lek Auroamoxi DUO, zawierający amoksycylinę i kwas klawulanowy, to skuteczny antybiotyk zwalczający bakterie wywołujące zakażenia. Stosowany u dzieci w leczeniu zakażeń ucha środkowego, zatok przynosowych, dróg oddechowych, dróg moczowych, skóry, tkanek miękkich oraz kości i stawów. Lek Auroamoxi DUO pomaga w szybkim zwalczaniu infekcji bakteryjnych, wspierając zdrowie dzieci.

Clavtac

Clavtac to lek, który składa się z dwóch składników: amoksycyliny oraz kwasu klawulanowego. Amoksycylina, będąca częścią grupy antybiotyków zwaną “penicylinami”, działa bakteriobójczo na niektóre bakterie powodujące zakażenia. Drugi składnik Clavtac, kwas klawulanowy, hamuje aktywność niektórych rodzajów enzymów, które rozkładają amoksycylinę. Clavtac jest stosowany u dzieci w leczeniu różnych zakażeń, takich jak ostre bakteryjne zapalenie zatok, ostre zapalenie ucha środkowego, zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, pozaszpitalne zapalenie płuc, zapalenie pęcherza moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zakażenia skóry i tkanek miękkich, szczególnie zapalenie tkanki łącznej, ukąszenia przez zwierzęta, ciężki ropień okołozębowy z szerzącym się zapaleniem tkanki łącznej oraz zakażenia kości i stawów, w szczególności zapalenie kości i szpiku. Lek jest dostępny na receptę.

Co-amoxiclav Bluefish

Co-amoxiclav Bluefish to antybiotyk zawierający dwie substancje czynne: amoksycylinę i kwas klawulanowy. Jest stosowany w leczeniu różnych zakażeń bakteryjnych, takich jak zakażenia ucha środkowego, zatok przynosowych, dróg oddechowych, dróg moczowych, skóry i tkanek miękkich, a także zakażeń stomatologicznych. Lek jest dostępny na receptę.

Hiconcil Combi

Hiconcil Combi to lek na receptę, który zawiera dwie substancje czynne: amoksycylinę i kwas klawulanowy. Jest to antybiotyk bakteriobójczy z grupy potocznie nazywanej penicylinami. Stosowany jest u dzieci i dorosłych w leczeniu różnych zakażeń bakteryjnych, takich jak zakażenia ucha środkowego, zatok przynosowych, dróg oddechowych, dróg moczowych, skóry i tkanek miękkich, kości i stawów oraz w zakażeniach stomatologicznych.

Penlac

Penlac to antybiotyk, który zawiera dwa różne leki: amoksycylinę i kwas klawulanowy. Jest dostępny na receptę i jest stosowany do leczenia różnych zakażeń bakteryjnych u dorosłych i dzieci, takich jak ostre bakteryjne zapalenie zatok, ostre zapalenie ucha środkowego, zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, pozaszpitalne zapalenie płuc, zapalenie pęcherza moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zakażenia skóry i tkanek miękkich, a także zakażenia kości i stawów. Lek jest dostępny w postaci tabletek powlekanych.

Polamoklav

Polamoklav to antybiotyk, który zawiera dwa składniki aktywne: amoksycylinę i kwas klawulanowy. Amoksycylina jest antybiotykiem z grupy penicylin, który działa poprzez zabijanie bakterii poprzez zakłócanie budowy ich ścian komórkowych. Kwas klawulanowy nie jest sam w sobie antybiotykiem, ale działa jako inhibitor β-laktamaz, co oznacza, że blokuje działanie enzymów (β-laktamaz), które niektóre bakterie produkują, aby zneutralizować działanie antybiotyków, takich jak amoksycylina. Polamoklav jest stosowany do leczenia różnych rodzajów zakażeń bakteryjnych. Jest dostępny na receptę.

Ramoclav

Ramoclav to antybiotyk, który zawiera amoksycylinę i kwas klawulanowy. Jest stosowany w leczeniu różnych zakażeń bakteryjnych, takich jak ostre bakteryjne zapalenie zatok, zapalenie ucha środkowego, zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, pozaszpitalne zapalenie płuc, zapalenie pęcherza moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zakażenia skóry i tkanek miękkich, zakażenia kości i stawów. Lek jest dostępny na receptę.

Taromentin

Taromentin to antybiotyk złożony, który zawiera dwie substancje czynne: amoksycylinę i kwas klawulanowy. Działa bakteriobójczo na bakterie wywołujące zakażenia. Jest stosowany w leczeniu zakażeń bakteryjnych o przebiegu od umiarkowanego do ostrego, takich jak zakażenia dolnych dróg oddechowych, zapalenie kości i stawów. Taromentin jest dostępny na receptę.

Kwas klawulanowy – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)

Kwas klawulanowy – lek o podobnej budowie do penicyliny należący do inhibitorów beta-laktamaz. Kwas klawulanowy łączy się z amoksycyliną (antybiotyk), ponieważ sam nie ma istotnego działania przeciwbakteryjnego. Połączenie tych dwóch leków razem powoduje szerokie działanie przeciwbakteryjne. Mechanizm działania kwasu klawulanowego polega na unieczynnianiu niektórych beta-laktamaz, co chroni przed rozkładem amoksycyliny. Wskazaniem do stosowania kwasu klawulanowego w połączeniu z amoksycyliną jest leczenie zakażeń bakteryjnych u dzieci i dorosłych m.in. ostrego zapalenia ucha środkowego, ostrego bakteryjnego zapalenia zatok, zapalenia pęcherza moczowego, zaostrzenia przewlekłego zapalenia oskrzeli.

Kwas klawulanowy z amoksycyliną dostępny jest w postaci tabletek, tabletek o przedłużonym uwalnianiu, tabletek do sporządzania zawiesiny doustnej, proszku do sporządzania zawiesiny doustnej, proszku do sporządzania roztworu do wstrzykiwań i infuzji oraz granulatu do sporządzania zawiesiny doustnej. 

Możliwe działania niepożądane: Należy rozpatrywać działania niepożądane połączenia kwasu klawulanowego z amoksycyliną. Przyjęcie leku może powodować nudności, wymioty, biegunkę, ból brzucha, niestrawność, kandydozę skóry i błon śluzowych, ból głowy, zawroty głowy, wysypkę skórną, pokrzywkę, świąd. 

Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10

Kwas klawulanowy – niewidzialny strażnik skuteczności antybiotyków

Kwas klawulanowy to jedna z najważniejszych substancji w nowoczesnej antybiotykoterapii, choć większość pacjentów nigdy nie słyszała jego nazwy. Ten naturalny związek chemiczny, odkryty w latach 70. XX wieku przez brytyjskich naukowców, rewolucjonizuje leczenie zakażeń bakteryjnych poprzez ochronę antybiotyków przed rozkładem przez bakterie oporne. Występujący w kombinacji z amoksycyliną, kwas klawulanowy znacznie poszerza spektrum działania przeciwbakteryjnego, umożliwiając skuteczne zwalczanie infekcji wywołanych przez drobnoustroje, które wcześniej pozostawały odporne na leczenie.

Choć sam w sobie nie wykazuje znaczącego działania przeciwbakteryjnego, kwas klawulanowy pełni rolę „niewidzialnego strażnika”, chroniącego antybiotyki przed enzymatycznym rozkładem przez bakterie. Jego mechanizm działania opiera się na nieodwracalnym hamowaniu beta-laktamaz – enzymów wytwarzanych przez bakterie w celu obrony przed antybiotykami beta-laktamowymi. Dzięki temu połączenie amoksycyliny z kwasem klawulanowym stało się jednym z najczęściej przepisywanych antybiotyków w Polsce i na świecie, znajdując zastosowanie w leczeniu infekcji układu oddechowego, moczowego, skóry, tkanek miękkich oraz wielu innych schorzeń bakteryjnych.

Historia odkrycia i pochodzenie

Kwas klawulanowy został odkryty w latach 1974-1975 przez zespół brytyjskich naukowców pracujących dla koncernu farmaceutycznego Beecham. Nazwa tego związku pochodzi od nazwy gatunkowej bakterii, która go wytwarza – Streptomyces clavuligerus, będącej promieniowcem naturalnie występującym w glebie.

Odkrycie kwasu klawulanowego było przełomowe w kontekście narastającego problemu antybiotykooporności. Już w 1945 roku, gdy Alexander Fleming, Howard W. Florey i Ernst B. Chain odbierali Nagrodę Nobla za odkrycie penicyliny, wiadomo było, że bakterie rozwijają mechanizmy obronne przed tym antybiotykiem. W połowie lat 60. XX wieku stało się jasne, że głównym mechanizmem oporności na antybiotyki beta-laktamowe jest wytwarzanie przez bakterie enzymów beta-laktamaz, które rozkładają pierścień beta-laktamowy antybiotyku, czyniąc go nieskutecznym.

Mechanizm działania

Kwas klawulanowy to organiczny związek chemiczny o strukturze oksapenamowej, zawierający pierścień beta-laktamowy podobny do antybiotyków beta-laktamowych. Jego głównym zadaniem jest ochrona antybiotyków przed rozkładem przez bakteryjne beta-laktamazy.

Nieodwracalna inhibicja beta-laktamaz

Mechanizm działania kwasu klawulanowego opiera się na:

  • Wiązaniu kovalentnym: Kwas klawulanowy łączy się z miejscem aktywnym beta-laktamazy, uniemożliwiając jej interakcję z cząsteczką antybiotyku
  • Nieodwracalnej inhibicji: Wiązanie kwasu klawulanowego z beta-laktamazą jest bardzo wolno hydrolizowane, co sprawia, że inhibicja ma charakter trwały
  • Selektywnej aktywności: Kwas klawulanowy hamuje głównie beta-laktamazy należące do grupy II według klasyfikacji Karen Bush, szczególnie te kodowane plazmidowo

Spektrum aktywności

Kwas klawulanowy wykazuje większą skuteczność wobec:

  • Beta-laktamaz kodowanych plazmidowo niż chromosomalnie
  • Penicylinaz wytwarzanych przez gronkowce
  • Beta-laktamaz produkowanych przez Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis

Nie działa natomiast na:

  • Chromosomalne cefalosporynazy AmpC
  • Metalo-beta-laktamazy
  • Beta-laktamazy należące do klas B, C i D

Farmakokinetyka i właściwości

Wchłanianie i dystrybucja

Kwas klawulanowy charakteryzuje się korzystnymi właściwościami farmakokinetycznymi:

  • Dobre wchłanianie: Dobrze i szybko wchłania się z przewodu pokarmowego
  • Maksymalne stężenie: Osiąga maksymalne stężenie w surowicy po 40-120 minutach od podania doustnego
  • Dostępność biologiczna: Wynosi około 70%
  • Wiązanie z białkami: Około 25% kwasu klawulanowego wiąże się z białkami osocza

Penetracja do tkanek

Kwas klawulanowy dobrze przenika do większości tkanek i płynów ustrojowych:

  • Płuca i wydzielina drzewa oskrzelowego
  • Płyn w uchu środkowym
  • Skóra i tkanka tłuszczowa
  • Mięśnie i płyn maziowy
  • Płyn otrzewnowy i stawowy
  • Żółć i wydzielina ropna

Metabolizm i eliminacja

  • Okres półtrwania: Wynosi około 1 godziny
  • Wydalanie: 40-65% kwasu klawulanowego jest wydalane z moczem w postaci niezmienionej w ciągu pierwszych 6 godzin
  • Metabolizm pozanerkowy: Część jest wydalana z kałem oraz w postaci dwutlenku węgla z wydychanym powietrzem
  • Brak kumulacji: Nie dochodzi do kumulacji, dopóki klirens kreatyniny nie spadnie poniżej 10 ml/min

Połączenia z antybiotykami

Amoksycylina z kwasem klawulanowym

Najczęściej stosowanym połączeniem jest amoksycylina z kwasem klawulanowym, dostępna pod różnymi nazwami handlowymi:

Nazwa handlowa Dostępne dawki Producent
Amoksiklav 250mg+125mg, 500mg+125mg, 875mg+125mg Sandoz
Augmentin 250mg+125mg, 500mg+125mg, 875mg+125mg GSK
Taromentin 250mg+125mg, 500mg+125mg, 875mg+125mg Polpharma
Ramoclav 500mg+125mg, 875mg+125mg Ranbaxy

Proporcje składników

Na rynku dostępne są kombinacje w różnych proporcjach:

  • 4:1 (np. 500mg + 125mg) – korzystne w zakażeniach bakteriami Gram-ujemnymi
  • 7:1 (np. 875mg + 125mg) – wystarczające w zakażeniach bakteriami Gram-dodatnimi
  • 14:1 i 16:1 – w specjalnych preparatach

Wskazania kliniczne

Zakażenia układu oddechowego

Kwas klawulanowy w połączeniu z amoksycyliną znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu:

  • Ostre zapalenie ucha środkowego: Jako lek drugiego wyboru po niepowodzeniu monoterapii amoksycyliną lub przy nawrocie w ciągu 7 dni
  • Ostre bakteryjne zapalenie zatok: W przypadku braku poprawy po 48-72 godzinach leczenia samą amoksycyliną
  • Pozaszpitalne zapalenie płuc: Szczególnie u pacjentów z chorobami współistniejącymi lub o umiarkowanym przebiegu
  • Zaostrzenie POChP: Gdy prawdopodobieństwo zakażenia Pseudomonas aeruginosa jest niskie

Inne wskazania

  • Zakażenia układu moczowego: Jako leczenie drugiego wyboru w niepowikłanym zapaleniu pęcherza moczowego i ostrym odmiedniczkowym zapaleniu nerek
  • Zakażenia skóry i tkanek miękkich: Szczególnie w przypadkach podejrzenia zakażenia mieszanego
  • Zakażenia kości i stawów: W terapii osteomyelitis i septycznego zapalenia stawów
  • Profilaktyka chirurgiczna: W niektórych zabiegach operacyjnych

Leczenie farmakologiczne z użyciem kwasu klawulanowego

W polskiej praktyce klinicznej kwas klawulanowy jest dostępny wyłącznie w połączeniu z amoksycyliną. Najczęściej stosowane preparaty to:

  • Amoksiklav (amoksycylina + kwas klawulanowy w proporcji 4:1 lub 7:1)
  • Augmentin (pierwotny preparat tej kombinacji)
  • Taromentin (polski odpowiednik)
  • Ramoclav (generyk dostępny w różnych dawkach)

Dawkowanie u dorosłych typowo wynosi:

  • Łagodne do umiarkowanych zakażeń: 500mg + 125mg co 8 godzin lub 875mg + 125mg co 12 godzin
  • Ciężkie zakażenia: 875mg + 125mg co 8 godzin

U dzieci dawkowanie oblicza się na podstawie masy ciała: 20-40 mg amoksycyliny i 5-10 mg kwasu klawulanowego na kilogram masy ciała na dobę.

W przypadku niewydolności nerek konieczne jest dostosowanie dawek, szczególnie u pacjentów z klirensem kreatyniny poniżej 30 ml/min.

Działania niepożądane

Najczęstsze działania niepożądane

Profil bezpieczeństwa kwasu klawulanowego w połączeniu z amoksycyliną jest generalnie korzystny, ale mogą wystąpić:

Często (1-10% pacjentów):

  • Biegunka
  • Nudności i wymioty
  • Ból brzucha
  • Wysypka skórna
  • Zaburzenia trawienia

Niezbyt często (0,1-1% pacjentów):

  • Bóle głowy i zawroty głowy
  • Zapalenie jamy ustnej
  • Kandydoza (grzybicze zakażenie)
  • Reakcje alergiczne (pokrzywka, świąd)

Poważne działania niepożądane

Rzadko (0,01-0,1% pacjentów):

  • Żółtaczka i zaburzenia czynności wątroby
  • Ciężkie reakcje alergiczne (anafilaksja)
  • Obrzęk naczynioruchowy
  • Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego
  • Zaburzenia krzepnięcia krwi

Hepatotoksyczność

Szczególną uwagę należy zwrócić na potencjalną hepatotoksyczność:

  • Występuje głównie u mężczyzn i pacjentów w podeszłym wieku
  • Rzadko obserwowana u dzieci
  • Może pojawić się kilka tygodni po zakończeniu leczenia
  • W bardzo rzadkich przypadkach była związana ze zgonem

Przeciwwskazania i ostrożności

Bezwzględne przeciwwskazania

  • Nadwrażliwość na kwas klawulanowy, amoksycylinę lub inne penicyliny
  • Anafilaksja po zastosowaniu antybiotyków beta-laktamowych w wywiadzie
  • Żółtaczka lub zaburzenia czynności wątroby po wcześniejszym stosowaniu tej kombinacji

Względne przeciwwskazania i ostrożności

  • Mononukleoza zakaźna: Może prowadzić do wystąpienia wysypki
  • Zaburzenia czynności wątroby: Wymaga monitorowania
  • Niewydolność nerek: Konieczność modyfikacji dawek
  • Ciąża i karmienie piersią: Stosowanie tylko po ocenie ryzyka i korzyści

Potencjał alergizujący

Długo uważany za neutralny immunologicznie, kwas klawulanowy okazuje się posiadać własny potencjał uczulający. Najnowsze badania pokazują, że:

  • Ma niski, ale obecny potencjał immunogenny
  • Może być przyczyną reakcji alergicznych niezależnie od amoksycyliny
  • Większość reakcji alergicznych nadal dotyczy amoksycyliny, ale kwas klawulanowy może być czynnikiem współdziałającym

Oporność bakteryjna

Mechanizmy oporności

Pomimo skuteczności kwasu klawulanowego, bakterie rozwijają mechanizmy oporności:

  • Wytwarzanie beta-laktamaz niehamowanych: Bakterie produkują enzymy niewrażliwe na kwas klawulanowy (klasy B, C, D)
  • Modyfikacja białek PBP: Zmiana struktury białek wiążących penicylinę
  • Zmniejszona przepuszczalność: Ograniczenie wnikania antybiotyku do komórki bakteryjnej
  • Pompy wyprowadzające: Aktywne usuwanie leku z komórki

Zapobieganie oporności

Kluczowe zasady to:

  • Stosowanie odpowiednich dawek i proporcji składników
  • Przestrzeganie czasu leczenia
  • Unikanie niepotrzebnego stosowania
  • Monitorowanie lokalnych wzorców oporności
Mechanizm oporności Częstość występowania Bakterie najczęściej dotknięte
Beta-laktamazy ESBL Rosnąca E. coli, Klebsiella spp.
Modyfikacja PBP Umiarkowana S. pneumoniae, MRSA
Pompy wyprowadzające Niska P. aeruginosa

Interakcje lekowe

Istotne klinicznie interakcje

  • Allopurynol: Zwiększa ryzyko reakcji alergicznych
  • Leki przeciwzakrzepowe: Może przedłużać czas krzepnięcia
  • Metotreksat: Może zwiększać stężenie metotreksatu we krwi
  • Probenecyd: Zmniejsza eliminację kwasu klawulanowego
  • Antykoncepcja hormonalna: Może zmniejszać skuteczność

Badania laboratoryjne

Kwas klawulanowy może wpływać na wyniki:

  • Badań czynności wątroby (zwiększenie AspAT, AlAT)
  • Poziomu glukozy w moczu
  • Próby Coombsa (może dawać wyniki fałszywie dodatnie)

Zastosowanie w różnych grupach pacjentów

Dzieci

  • Bezpieczny i skuteczny u dzieci powyżej 3 miesięcy życia
  • Dawkowanie oparte na masie ciała
  • Dostępne formy dostosowane do wieku (zawiesiny, żuwe tabletki)
  • Szczególnie przydatny w leczeniu nawracających infekcji układu oddechowego

Osoby starsze

  • Nie wymaga rutynowej modyfikacji dawek
  • Zwiększone ryzyko hepatotoksyczności
  • Konieczność monitorowania czynności nerek
  • Częstsze działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego

Ciąża i karmienie piersią

  • Kategoria B według FDA (bezpieczny w ciąży)
  • Przechodzi do mleka matki w śladowych ilościach
  • Może powodować biegunkę i kandydozę u dziecka karmionego piersią
  • Stosowanie po ocenie ryzyka i korzyści

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy kwas klawulanowy to antybiotyk?

Kwas klawulanowy sam w sobie nie jest antybiotykiem w tradycyjnym rozumieniu. To inhibitor beta-laktamaz, który chroni antybiotyki (głównie amoksycylinę) przed rozkładem przez bakterie. Sam nie zabija bakterii, ale umożliwia antybiotykowi skuteczne działanie przeciwko bakteriom opornym.

Dlaczego kwas klawulanowy podaje się tylko z amoksycyliną?

W Polsce kwas klawulanowy jest dostępny głównie w połączeniu z amoksycyliną, ponieważ ta kombinacja wykazuje optymalne właściwości farmakologiczne i kliniczne. Amoksycylina ma szerokie spektrum działania, a kwas klawulanowy chroni ją przed najpowszechniejszymi mechanizmami oporności bakteryjnej. Istnieją też preparaty z tikarcyliną, ale są mniej powszechnie stosowane.

Czy można być uczulonym tylko na kwas klawulanowy?

Tak, choć rzadko, możliwe są reakcje alergiczne specyficzne dla kwasu klawulanowego. Długo uważano go za immunologicznie neutralny, ale najnowsze badania pokazują, że posiada własny potencjał uczulający. Większość reakcji alergicznych nadal dotyczy amoksycyliny, ale kwas klawulanowy może być niezależnym czynnikiem alergizującym.

Jak długo można stosować leki z kwasem klawulanowym?

Czas leczenia zależy od rodzaju i ciężkości zakażenia, ale typowo wynosi:

  • 5-7 dni w łagodnych zakażeniach układu oddechowego
  • 7-10 dni w zakażeniach układu moczowego
  • 10-14 dni w ciężkich zakażeniach skóry i tkanek miękkich
  • Nawet kilka tygodni w zakażeniach kości i stawów

Przedłużone stosowanie wymaga monitorowania czynności wątroby.

Czy leki z kwasem klawulanowym można stosować u dzieci?

Tak, kombinacja amoksycyliny z kwasem klawulanowym jest bezpieczna i skuteczna u dzieci powyżej 3 miesięcy życia. Dostępne są specjalne formy pediatryczne (zawiesiny o różnych smakach, tabletki do żucia), a dawkowanie jest dostosowywane do masy ciała dziecka.

Co robić przy biegunce podczas leczenia?

Biegunka to najczęstszy skutek uboczny. Należy:

  • Przyjmować lek z posiłkiem, aby zmniejszyć podrażnienie jelit
  • Utrzymywać odpowiednie nawodnienie
  • Unikać leków hamujących perystaltykę bez konsultacji z lekarzem
  • Skonsultować się z lekarzem, jeśli biegunka jest ciężka lub zawiera krew

Czy można pić alkohol podczas leczenia?

Nie zaleca się spożywania alkoholu podczas przyjmowania amoksycyliny z kwasem klawulanowym. Alkohol może nasilać działania niepożądane, szczególnie ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, ból brzucha) oraz może wpływać na metabolizm leku w wątrobie.

Kiedy należy przerwać leczenie?

Leczenie należy natychmiast przerwać w przypadku:

  • Reakcji alergicznych (wysypka, obrzęk, trudności w oddychaniu)
  • Ciężkiej biegunki z krwią lub śluzem
  • Żółtaczki lub innych objawów uszkodzenia wątroby
  • Ciężkich zaburzeń neurológicznych

Zawsze należy skonsultować się z lekarzem przed przerwaniem antybiotykoterapii.

Bibliografia

  1. Reading C, Cole M. Clavulanic acid: a beta-lactamase-inhibiting beta-lactam from Streptomyces clavuligerus. Antimicrob Agents Chemother. 1977;11(5):852-857. DOI: 10.1128/AAC.11.5.852 PMID: 879738
  2. Todd PA, Benfield P. Amoxicillin/clavulanic acid. An update of its antibacterial activity, pharmacokinetic properties and therapeutic use. Drugs. 1990;39(2):264-307. DOI: 10.2165/00003495-199039020-00008 PMID: 2184003