Enterosol to lek roślinny w postaci płynu doustnego. Składniki aktywne to wyciągi z kory dębu, kory wierzby, ziela szałwii, ziela bylicy boże drzewko, ziela tymianku i ziela krwawnika. Lek jest stosowany wspomagająco w niestrawności, zwłaszcza po spożyciu ciężkostrawnych pokarmów. Enterosol jest dostępny bez recepty.
Gastrovit TraviComplex to lek pochodzenia roślinnego, który jest dostępny bez recepty. Jest to preparat złożony, zawierający wyciąg płynny z kory dębu, z kory wierzby, z ziela bylicy bożego drzewka, z ziela szałwii, z ziela tymianku, z ziela krwawnika. Substancje zawarte w wyciągu działają ściągająco, rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, wzmagają przepływ żółci, działają przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Preparat wzmaga wydzielanie soków trawiennych. Stosowany jest tradycyjnie w niestrawności.
Gripblocker Natural to lek roślinny o smaku czarnej porzeczki, który łagodzi objawy przeziębienia. Jest przeznaczony dla dzieci powyżej 6 roku życia, młodzieży i osób dorosłych. Substancje czynne stanowią wyciągi płynne z kwiatu dziewanny, kwiatu lipy, kory wierzby i kwiatu bzu czarnego. Lek działa napotnie i lekko przeciwzapalnie. Jest dostępny bez recepty.
Kora wierzby to naturalny surowiec leczniczy, który jest dostępny bez recepty. Znana jest ze swoich właściwości przeciwbólowych, przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych, dzięki zawartości salicyny, która jest podobna w działaniu do aspiryny. Stosowana jest głównie jako środek przeciwdziałający zapaleniu stawów, a także w objawowym leczeniu bólu i gorączki. Ponadto, kora wierzby może być stosowana w łagodzeniu objawów reumatyzmu.
Salicortex to naturalny preparat w postaci tabletek, który zawiera korę wierzby. Jest stosowany pomocniczo przy przeziębieniach i stanach gorączkowych towarzyszących chorobie. Ponadto, Salicortex jest wskazany do stosowania pomocniczo w dolegliwościach i bólach kostno-stawowych. Lek jest dostępny bez recepty.
Syrop z lipy, bzu czarnego, wierzby i dziewanny to tradycyjny produkt leczniczy roślinny. Stosuje się go jako łagodny środek napotny w niewysokiej gorączce występującej w przebiegu przeziębienia. Pomocniczo, syrop ten jest używany w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych, które przebiegają z kaszlem, gorączką i bólem gardła. Lek ten jest dostępny bez recepty.
Zioła Przeciwgorączkowe to tradycyjny produkt leczniczy roślinny, który jest stosowany do obniżania podwyższonej temperatury ciała w przypadku przeziębienia. Preparat jest dostępny w postaci ziół do zaparzania w saszetkach. W skład tego produktu wchodzą różne zioła, takie jak kwiat bzu czarnego, kora wierzby, kwiat lipy, koszyczek rumianku, czy ziele krwawnika. Produkt jest dostępny bez recepty.
Zioła przeciwreumatyczne to naturalne preparaty, które są często stosowane w celu złagodzenia objawów chorób reumatycznych. Działają poprzez zmniejszenie stanu zapalnego i bólu w stawach, co przyczynia się do poprawy ruchomości i jakości życia pacjentów. Wiele z tych ziół jest dostępnych bez recepty, ale zawsze zaleca się konsultację z lekarzem przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii ziołowej, szczególnie w przypadku osób cierpiących na przewlekłe choroby lub przyjmujących inne leki. Wskazania do stosowania ziół przeciwreumatycznych obejmują różne stany i choroby reumatyczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa czy łuszczycowe zapalenie stawów.
Kora wierzby – roślina lecznicza, która wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i łagodne przeciwgorączkowe. Swoje właściwości terapeutyczne zawdzięcza substancjom aktywnym zawartym w korze, takim jak: glikozydy salicylowe, kwasy fenolowe, garbniki i flawonoidy. Glikozydy salicylowe przekształcają się w przewodzie pokarmowym do kwasu salicylowego (składnik aspiryny), ale działa on słabiej niż jego syntetyczny odpowiednik. Kora wierzby polecana jest przede wszystkim w leczeniu dolegliwości bólowych i reumatycznych oraz pomocniczo w infekcjach górnych dróg oddechowych.
Kora wierzby dostępna jest w postaci ziół do zaparzania oraz jako składnik preparatów złożonych (syropy, płyny doustne, plastry przeciwbólowe).
Możliwe działanie niepożądane: Zwykle kora wierzby jest dobrze tolerowana, jednak u niektórych może powodować objawy nadwrażliwości w postaci wysypki, świądu, pokrzywki, zaburzeń żołądkowo-jelitowych (biegunka, nudności, wymioty, zgaga, bóle brzucha).
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Kora wierzby to jeden z najstarszych i najcenniejszych surowców leczniczych wykorzystywanych przez człowieka od tysięcy lat. Znana już starożytnym Sumeryjczykom, Egipcjanom i Grekom, była stosowana jako skuteczny środek przeciwbólowy, przeciwgorączkowy i przeciwzapalny. Dzisiaj, gdy coraz więcej osób poszukuje naturalnych alternatyw dla syntetycznych leków, kora wierzby zyskuje na popularności jako bezpieczna i skuteczna opcja terapeutyczna. Zawarta w niej salicyna – naturalna substancja czynna – stanowi doskonałą alternatywę dla kwasu acetylosalicylowego, oferując podobne działanie lecznicze przy znacznie mniejszym ryzyku działań niepożądanych.
Kora wierzby ma długą i fascynującą historię w lecznictwie ludowym. Pierwsze udokumentowane ślady jej użycia odnajdujemy w egipskich papirusach Ebersa z 1550 roku p.n.e., gdzie opisywana była jako skuteczny środek przeciwgorączkowy. Starożytni Grecy również doceniali jej właściwości – Hipokrates opisywał korzystne działanie kory wierzby w łagodzeniu stanów zapalnych, a Dioskurides polecał ją przy zmianach zapalnych stawów.
W średniowieczu kora wierzby była powszechnie wykorzystywana jako środek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy. Przełomowym momentem w historii tego surowca był rok 1829, kiedy to wyodrębniono z wierzby związek czynny – salicynę – wprowadzając go do lecznictwa w miejsce chininy. To odkrycie zapoczątkowało dalsze badania, które doprowadziły do syntezy kwasu salicylowego w 1935 roku, a później do powstania aspiryny.
Warto zaznaczyć, że w polskiej tradycji ludowej wierzba zajmowała szczególne miejsce – młode gałązki wtykano w szpary chałup, aby gospodarstwo uchronić od gradu, pożaru, piorunów i innych nieszczęść. Ta bogata tradycja ludowa świadczy o głębokim zaufaniu naszych przodków do leczniczych właściwości tego drzewa.
Kora wierzby zawiera szereg bioaktywnych składników, które odpowiadają za jej właściwości lecznicze. Główną substancją czynną jest salicyna – glikozyd będący naturalną pochodną kwasu salicylowego. Obok związków kwasu salicylowego kora wierzby zawiera inne glikozydy, pochodne kwasu cynamonowego, kwas elagowy, flawonoidy oraz garbniki z grupy katechin (od 8 do 20%).
Zawartość salicyny różni się w zależności od gatunku wierzby. Do bogatych w salicynę wg DAB (1996) są zaliczane kory gatunków S. purpurea (6-8,5%), S. daphnoides (4,9-5,6%) i S. fragilis (3,9-10,2%), w porównaniu np. do kory S. alba, uznanej jako surowiec o niskiej zawartości (0,49-0,98%).
Salicyna jest prolekiem, który w wyniku enzymatycznej hydrolizy w jelicie jest przekształcana w dobrze wchłaniającą się saligeninę. Po wchłonięciu saligenina zostaje utleniona do kwasu salicylowego o poznanym już dobrze działaniu farmakologicznym. Ten mechanizm przemian metabolicznych wyjaśnia, dlaczego naturalna salicyna działa łagodniej niż syntetyczny kwas acetylosalicylowy – organizm sam reguluje proces jej aktywacji.
Działanie terapeutyczne kory wierzby opiera się na wielokierunkowym mechanizmie farmakologicznym. Podstawą mechanizmu działania NLPZ, w tym salicylan choliny, jest hamowanie aktywności cyklooksygenazy, enzymu biorącego udział w syntezie prostaglandyn z lipidów błon komórkowych.
W organizmie człowieka funkcjonują co najmniej dwa rodzaje cyklooksygenazy:
Ekstrakt z kory wierzby standaryzowany na salicynę, inhibitor COX-1 i COX-2, podobnie jak aspiryna nie wykazuje działania ubocznego w obrębie przewodu pokarmowego. To kluczowa różnica między naturalnym ekstraktem a syntetycznymi preparatami, która czyni korę wierzby bezpieczniejszą opcją terapeutyczną.
Badania naukowe potwierdzają skuteczność kory wierzby w łagodzeniu bólu. Badania przeprowadzone na Pomorskim Uniwersytecie Medycznym w Szczecinie pokazały, że salicyna wykazuje takie samo działanie lecznicze jak aspiryna. Co więcej, w celu osiągnięcia identycznego efektu przeciwbólowego i przeciwzapalnego wystarczą dużo niższe dawki salicyny w porównaniu do kwasu acetylosalicylowego.
Zastosowanie kory wierzby pomaga w zwalczaniu bólu głowy, dzięki zawartej w niej salicylanie. Co prawda ulga odczuwalna jest później niż po zażyciu aspiryny, ale pozytywne efekty utrzymują się znacznie dłużej.
Korze wierzby przypisuje się zatem działanie przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe. Mechanizm tego działania polega na hamowaniu powstawania prostaglandyn, czyli substancji odpowiedzialnych za rozwój stanów zapalnych m.in. w mięśniach, stawach i przewodzie pokarmowym.
Badania na zwierzętach potwierdziły właściwości przeciwgorączkowe salicyny. Salicyna w dawce 5 mmol/kg, w przeciwieństwie do salicylanu metylu i saligeniny, znacząco obniżała gorączkę indukowaną drożdżami i normalizowała temperaturę ciała nie powodując zmian w błonie śluzowej żołądka.
Jedno z najważniejszych badań klinicznych przeprowadzono z udziałem 210 pacjentów cierpiących na zaostrzenie przewlekłego bólu dolnej części pleców. Badanie wykazało, że liczba pacjentów wolnych od bólu w ostatnim tygodniu leczenia wynosiła 27 (39%) z 65 w grupie otrzymującej wysoką dawkę ekstraktu, 15 (21%) z 67 w grupie otrzymującej niską dawkę ekstraktu oraz 4 (6%) z 59 w grupie placebo.
W badaniu klinicznym oceniającym skuteczność standaryzowanego ekstraktu z kory wierzby w leczeniu artrozy, wyciąg z kory wierzby w dawce odpowiadającej 240 mg salicyny dziennie porównywano z placebo w 2-tygodniowym, podwójnie ślepym, randomizowanym badaniu kontrolowanym. Zaobserwowano statystycznie istotną różnicę między aktywnym leczeniem a grupą placebo w wymiarze bólu WOMAC.
Najnowsza meta-analiza pięciu badań z sześciu randomizowanych kontrolowanych prób klinicznych obejmująca 329 pacjentów z zapaleniem stawów wykazała istotne różnice w łagodzeniu bólu i poprawie stanu fizycznego u pacjentów z zapaleniem stawów między grupami leczenia korą wierzby a placebo, przy braku istotnych różnic w ryzyku zdarzeń niepożądanych.
Kora wierzby znajduje zastosowanie w leczeniu szerokiej gamy dolegliwości:
Kora wierzby łagodzi objawy napięcia przedmiesiączkowego, regulując produkcję prostaglandyn (odpowiedzialnych za skurcze macicy). Ponadto, napary i wyciągi z kory wierzby zalecane są także przy problemach z zasypianiem i bezsenności oraz przy nadmiernym pobudzeniu nerwowym.
W polskiej praktyce medycznej wykorzystuje się różnorodne preparaty zawierające ekstrakt z kory wierzby lub jej główną substancję czynną – salicynę. Warto jednak podkreślić, że naturalne ekstrakty z kory wierzby oferują przewagę nad syntetycznymi preparatami ze względu na synergistyczne działanie wszystkich zawartych w niej związków, które wpływają na ujawnienie właściwości leczniczych kory wierzby.
Ekstrakt z kory wierzby jest dostępny w różnych postaciach leczniczych:
| Forma farmaceutyczna | Charakterystyka | Zastosowanie |
|---|---|---|
| Tabletek standaryzowanych | Zawierają 240 mg salicyny dziennie | Bóle przewlekłe, choroby reumatyczne |
| Kapsułki z ekstraktem | Różne stężenia substancji czynnych | Uniwersalne zastosowanie |
| Wyciągi płynne | Wodno-alkoholowe lub wodne | Łatwiejsze dawkowanie dla dzieci |
| Proszek z rozdrobnionej kory | Tradycyjna forma stosowania | Przygotowywanie naparów |
Na podstawie badań naukowych, zalecana dawka dla łagodzenia bólu wynosi 240 miligramów dziennie. Dawkowanie to zostało potwierdzone w licznych badaniach klinicznych jako skuteczne i bezpieczne dla większości pacjentów.
Standaryzowany wyciąg z kory wierzby (WRE) wykazuje porównywalne działanie przeciwzapalne z wysokimi dawkami kwasu acetylosalicylowego (ASA), a także działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Jednocześnie pod względem farmakologicznie aktywnych dawek nie obserwowano działań niepożądanych dotyczących błony śluzowej żołądka, w przeciwieństwie do kwasu acetylosalicylowego.
W celu przyrządzenia leczniczego naparu z kory wierzby należy 1 łyżkę rozdrobnionej suszonej kory zalać szklanką wody, doprowadzić do wrzenia i przez 5 minut gotować wywar pod przykryciem na małym ogniu. Wedle receptur naszych babć z kory wierzby należy przygotować wywar (gotować ok. 20 min.) i pić 2-3 razy dziennie pół szklanki.
Doskonała w walce z przeziębieniem jest również herbatka z kwiatostanów wierzby, potocznie zwanych baziami. Taka wierzbowa herbatka działa napotnie, wykrztuśnie, przeciwkaszlowo, przeciwzapalnie, łagodnie uspokajająco.
Surowcem zielarskim jest kora wierzby, rzadziej gałązki lub liście. Pozyskuje się ją wiosną, gdy ruszają soki. Do okorowania należy wybrać 2-3-letnie gałązki o gładkiej korze.
Kora wierzby charakteryzuje się znacznie lepszym profilem bezpieczeństwa w porównaniu z syntetycznymi salicylanami. Naturalna salicyna, w przeciwieństwie do syntetycznych salicylanów, nie drażni błony śluzowej żołądka i dwunastnicy. Jest to kluczowa przewaga, która czyni naturalne ekstrakty bezpieczniejszymi dla osób z problemami żołądkowymi.
Najczęstsze działania niepożądane kory wierzby to zaburzenia układu żołądkowo-jelitowego (n = 14) i zaburzenia centralnego i obwodowego układu nerwowego (n = 14), następnie zaburzenia skóry i wyściółek (n = 9). Raporty z badań klinicznych dokumentują głównie dyskomfort żołądkowo-jelitowy (np. nudności, bóle żołądka), zawroty głowy i wysypkę.
Istnieją określone sytuacje, w których stosowanie kory wierzby nie jest zalecane:
Kora wierzby białej (salix alba) stosowana jest u chorych, cierpiących na bóle stawowe i choroby reumatyczne. Ma również zastosowanie jako środek przeciwdziałający zawałom serca. Szczególnie w tym zakresie, kora wierzby białej zalecana jest mężczyznom po 50 roku życia.
Kora wierzby purpurowej (salix purpurea) ma ogromne zastosowanie w nieżycie błon śluzowych przewodu pokarmowego oraz zapaleniu błony śluzowej żołądka. Również poprzez działanie ściągające ma ona zastosowanie w leczeniu ran. Dobroczynne zastosowanie kory wierzby purpurowej odnotowano też w walce z podwyższonym cholesterolem.
Salicyna ma silne działanie przeciwzapalne, antybakteryjne i ściągające. Ekstrakt z białej wierzby wykazuje wiele własności korzystnych w pielęgnacji skóry – stymuluje podziały i wzrost jej komórek, poprawia wygląd fotostarzejącej się skóry, ma doskonałe właściwości ściągające.
Dzięki zawartości kwasu salicylowego oraz kwasu BHA (naturalny eksfoliant), kora wierzby ma ogromne właściwości ściągające i łagodzące w leczeniu cery trądzikowej, poprzez usuwanie ze skóry martwych komórek i oczyszczanie porów.
Badania wykazały, że wyciąg z kory wierzby zapobiega cytotoksyczności komórek śródbłonka żylnego ludzkiej pępowiny wywołanej stresem oksydacyjnym oraz śmierci C. elegans. WBE w sposób zależny od dawki zwiększał mRNA i poziomy ekspresji białek genów docelowych Nrf2, co wskazuje na silne działanie antyoksydacyjne.
Badanie z 2021 roku sugeruje, że dwa ekstrakty z kory wierzby mogą mieć znaczące działanie przeciwzapalne na peptydy i komórki zapalne wytwarzane przez COVID-19. Te wstępne wyniki otwierają nowe możliwości terapeutyczne, choć wymagają dalszych badań klinicznych.
Oficjalnie salicyna została uznana jako zdrowsza alternatywa dla kwasu acetylosalicylowego i jest polecana każdemu, kto cierpi z powodu przewlekłych stanów zapalnych, gorączki oraz dolegliwości bólowych. Jednak każda zmiana leczenia powinna być skonsultowana z lekarzem.
Co prawda ulga odczuwalna jest później niż po zażyciu aspiryny, ale pozytywne efekty utrzymują się znacznie dłużej. Działanie może być odczuwalne po kilku godzinach od zastosowania, ale pełny efekt rozwija się stopniowo.
Naturalna salicyna, w przeciwieństwie do syntetycznych salicylanów, nie drażni błony śluzowej żołądka i dwunastnicy. To czyni ją znacznie bezpieczniejszą opcją dla osób z wrażliwym żołądkiem.
Na podstawie badań naukowych, zalecana dawka dla łagodzenia bólu wynosi 240 miligramów dziennie. Dawkę należy jednak zawsze dostosować indywidualnie i skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.
Wszystkie badania badały ekstrakty etanolowe w dawkach dziennych do 240 mg salicyny przez okresy do sześciu tygodni. Długotrwałe stosowanie wymaga nadzoru medycznego i regularnego monitorowania stanu zdrowia.
Ze względu na zawartość salicylanów, stosowanie kory wierzby u dzieci powinno odbywać się wyłącznie po konsultacji z lekarzem pediatrą. Szczególną ostrożność należy zachować u dzieci z gorączką wirusową ze względu na ryzyko zespołu Reye’a.
Suszona kora wierzby, przechowywana w suchym, ciemnym miejscu w szczelnie zamkniętych pojemnikach, zachowuje swoje właściwości lecznicze przez około 2-3 lata. Ważne jest, aby chronić ją przed wilgocią i światłem słonecznym.
W krajach zjednoczonej Europy, ekstrakty z kory różnych gatunków Salix są stosowane w dolegliwościach reumatycznych, m.in. w osteoartrozie oraz w leczeniu gorączki i bólu, włączając lekkie migreny. Może być pomocna przy łagodnych bólach głowy, ale ciężka migrena wymaga specjalistycznego leczenia.
