Imetelstat to nowoczesna substancja czynna stosowana w leczeniu zespołów mielodysplastycznych (MDS). Jest to oligonukleotydowy inhibitor telomerazy, który wiąże się z obszarem matrycowym składnika RNA ludzkiej telomerazy (hTR), zapobiegając wiązaniu telomerów. Imetelstat jest dostępny jako proszek do sporządzania koncentratu roztworu do infuzji, podawany dożylnie.
Mechanizm działania
Imetelstat działa poprzez hamowanie enzymu telomerazy. Aktywność telomerazy i ekspresja RNA odwrotnej transkryptazy telomerazy ludzkiej (hTERT) są znacznie częstsze w komórkach zespołów mielodysplastycznych i złośliwych komórkach macierzystych.
Leczenie imetelstatem prowadzi do:
- Zmniejszenia długości telomerów
- Hamowania proliferacji komórek macierzystych i progenitorowych
- Indukcji śmierci komórek (apoptozy)
- Zmniejszenia liczby złośliwych klonów komórek
Takie działanie umożliwia walkę z nieprawidłowymi komórkami krwiotwórczymi, które są odpowiedzialne za rozwój zespołów mielodysplastycznych.
Wskazania do stosowania
Imetelstat jest wskazany w monoterapii w leczeniu dorosłych pacjentów z niedokrwistością zależną od transfuzji krwi z powodu zespołów mielodysplastycznych bardzo niskiego, niskiego lub średniego ryzyka (MDS) bez nieprawidłowości cytogenetycznej izolowanej delecji 5q (non-del 5q) i u których:
- Wystąpiła niezadowalająca odpowiedź na leczenie oparte na erytropoetynie, lub
- Którzy nie kwalifikują się do leczenia erytropoetyną
Dawkowanie i sposób podawania
Zalecana dawka imetelstatu to 7,1 mg/kg masy ciała podawana w infuzji dożylnej co 4 tygodnie. Lek musi być podawany i monitorowany pod nadzorem doświadczonych lekarzy i personelu medycznego, którzy specjalizują się w leczeniu chorób hematologicznych.
Przed każdą dawką zaleca się:
- Przeprowadzenie pełnej morfologii krwi
- Wykonanie prób wątrobowych
- U kobiet w wieku rozrodczym – wykonanie testu ciążowego
Pacjenci powinni otrzymać premedykację obejmującą:
- Difenhydraminę (25-50 mg)
- Hydrokortyzon (100-200 mg) lub odpowiednik
Premedykację należy podać co najmniej 30 minut przed infuzją imetelstatu, aby zmniejszyć ryzyko reakcji związanych z podaniem leku.
Skuteczność kliniczna
Skuteczność imetelstatu została potwierdzona w badaniu klinicznym III fazy, w którym pacjenci z zespołami mielodysplastycznymi niskiego lub średniego-1 ryzyka, zależni od przetoczeń krwi, otrzymywali imetelstat lub placebo.
Główne wyniki badania:
- 30,5% pacjentów osiągnęło niezależność od przetoczeń krwi (RBC-TI) przez co najmniej 8 tygodni (w porównaniu do 10% w grupie placebo)
- 25,4% pacjentów osiągnęło niezależność od przetoczeń krwi przez co najmniej 24 tygodnie (w porównaniu do 3,3% w grupie placebo)
- Mediana czasu trwania niezależności od przetoczeń wyniosła 51,6 tygodni
- Mediana wzrostu stężenia hemoglobiny w najdłuższym okresie RBC-TI wyniosła 3,55 g/dl
Działania niepożądane
Najczęstsze działania niepożądane
Do najczęstszych działań niepożądanych związanych ze stosowaniem imetelstatu należą:
- Małopłytkowość (94%)
- Leukopenia (93%)
- Neutropenia (92%)
- Podwyższone enzymy wątrobowe: AspAT (48%), AlAT (42%), fosfataza alkaliczna (41%)
- Astenia (26%)
- Ból głowy (16%)
Ciężkie działania niepożądane
Do najczęstszych ciężkich działań niepożądanych (stopnia ≥ III) należą:
- Neutropenia (69%)
- Małopłytkowość (63%)
Inne ważne ciężkie działania niepożądane obejmują:
- Sepsę (1,7%)
- Zakażenie układu moczowego (1,7%)
- Migotanie przedsionków (1,1%)
- Krwotok z żylaków przełyku (1,1%)
- Omdlenie (1,1%)
Reakcje związane z infuzją
Podczas leczenia imetelstatem mogą wystąpić reakcje związane z infuzją, które są zazwyczaj łagodne lub umiarkowane. Najczęstsze objawy to:
- Ból głowy
- Ból pleców
- Rzadziej: niedociśnienie, nadciśnienie, przełom nadciśnieniowy i ból w klatce piersiowej
Pacjenci powinni być monitorowani pod kątem działań niepożądanych przez co najmniej godzinę po zakończeniu infuzji.
Monitorowanie leczenia
Podczas leczenia imetelstatem należy regularnie monitorować:
- Morfologię krwi przed każdą dawką
- Cotygodniową morfologię krwi po podaniu pierwszych dwóch dawek
- Próby wątrobowe przed każdą dawką
- Ewentualne objawy krwawienia lub zakażenia
W przypadku wystąpienia działań niepożądanych III lub IV stopnia może być konieczne opóźnienie podania dawki, zmniejszenie dawki lub przerwanie leczenia.
Przeciwwskazania i środki ostrożności
Przeciwwskazania
Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania imetelstatu jest nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą.
Środki ostrożności
Podczas stosowania imetelstatu należy zachować szczególne środki ostrożności w przypadku:
- Małopłytkowości – monitorowanie pod kątem krwawień
- Neutropenii – monitorowanie pod kątem zakażeń, w tym sepsy
- Ciąży – lek może powodować szkodliwe działanie dla zarodka/płodu
- Karmienia piersią – nie wiadomo, czy imetelstat przenika do mleka ludzkiego
Wpływ na płodność, ciążę i karmienie piersią
Kobiety w wieku rozrodczym powinny stosować skuteczną metodę antykoncepcji podczas leczenia imetelstatem oraz przez co najmniej 1 tydzień od przyjęcia ostatniej dawki.
Imetelstat nie jest zalecany do stosowania w okresie ciąży, ponieważ badania na zwierzętach wykazały, że może powodować poronienia zarodka lub płodu.
W związku z możliwością wystąpienia reakcji niepożądanych u dzieci karmionych piersią, zaleca się przerwanie karmienia piersią w okresie leczenia imetelstatem i przez 1 tydzień po przyjęciu ostatniej dawki.
Na podstawie badań na zwierzętach, imetelstat może upośledzać płodność u kobiet w wieku rozrodczym.
Podsumowanie
Imetelstat jest innowacyjnym lekiem stosowanym w leczeniu zespołów mielodysplastycznych z niedokrwistością zależną od transfuzji krwi. Poprzez hamowanie telomerazy, imetelstat wpływa na nieprawidłowe komórki krwiotwórcze, co prowadzi do poprawy stanu pacjenta i zmniejszenia zależności od przetoczeń krwi.
Leczenie imetelstatem wymaga starannego monitorowania pacjenta ze względu na ryzyko działań niepożądanych, zwłaszcza małopłytkowości i neutropenii. Odpowiednia premedykacja i regularne badania kontrolne są niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa terapii.