Desderman to preparat do higienicznej i chirurgicznej dezynfekcji skóry rąk. Działa bakteriobójczo, grzybobójczo i wirusobójczo. Skutecznie zwalcza drobnoustroje, takie jak bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne, a także drożdżaki, w tym Candida albicans. Preparat jest dostępny bez recepty.
Desderman N to alkoholowy środek do higienicznej i chirurgicznej dezynfekcji skóry rąk. Działa bakteriobójczo, grzybobójczo i wirusobójczo. Zawiera substancje pomocnicze, które zapobiegają wysuszaniu rąk i utrzymują elastyczność skóry. Jest dostępny bez recepty.
Disteryl to płyn przeznaczony do higienicznej i chirurgicznej dezynfekcji rąk, szczególnie w sytuacjach i obszarach, gdzie wymagane jest przestrzeganie wysokiego poziomu higieny. Wykazuje działanie wirusobójcze i bakteriobójcze. Produkt jest przeznaczony do powszechnego stosowania oraz do zastosowania w obszarze medycznym. Jest dostępny bez recepty.
Gargarisma Prophylacticum Amara to lek w postaci koncentratu do sporządzania roztworu do płukania gardła. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne na błonę śluzową jamy ustnej i gardła. Stosowany jest w stanach zapalnych gardła, jamy ustnej i przy podrażnieniu błon śluzowych. Lek jest dostępny bez recepty.
Gastrobonisol to preparat ziołowy w postaci kropli, który wspomaga proces trawienia i utrzymanie prawidłowego funkcjonowania układu jelitowego. Tradycyjnie stosowany jest pomocniczo w zaburzeniach trawiennych spowodowanych niedostatecznym wydzielaniem soków trawiennych, w tym soku żołądkowego i żółci. Lek stosuje się objawowo w niestrawności. Gastrobonisol jest dostępny bez recepty.
Neo-Cardiol to lek, którego głównym składnikiem jest wyciąg gęsty z kwiatostanu głogu. Działa poprzez tonizowanie krążenia wieńcowego, zwiększanie przepływu krwi w naczyniach wieńcowych oraz mięśniu sercowym. Jest wskazany do stosowania w łagodzeniu przejściowych objawów ze strony serca na tle nerwowym, takich jak kołatanie serca czy odczucie dodatkowych uderzeń serca z powodu łagodnego niepokoju. Lek jest dostępny bez recepty.
Sirupus Plantaginis Plus to lek dostępny bez recepty, który zawiera dwa wyciągi ziołowe – z liści babki lancetowatej i z jeżówki. Jest stosowany jako środek pomocniczy w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych. Działa łagodnie przeciwzapalnie na błony śluzowe jamy ustnej i gardła, łagodząc podrażnienia i zmniejszając przekrwienie błon śluzowych. Lek ten jest przeznaczony do tradycyjnego stosowania w wymienionych wskazaniach, a jego skuteczność opiera się wyłącznie na długim okresie stosowania i doświadczeniu.
Skinsept Mucosa to preparat odkażający w postaci płynu. Jest przeznaczony do odkażania błon śluzowych oraz graniczącej z nimi skóry przed operacjami, zabiegami ginekologicznymi i położniczymi, cewnikowaniem pęcherza moczowego, zabiegami przezcewkowymi. Nie jest wymagana recepta do zakupu tego leku.
Lek Softa-Man ma postać roztworu na skórę. Zawiera substancje czynne – etanol i propanol, które działają bakteriobójczo na bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne (w tym na prątki) oraz przeciwwirusowo i grzybobójczo. Nie działa na zarodniki. Wskazania do stosowania to dezynfekcja skóry rąk i chirurgiczna dezynfekcja skóry rąk. Produkt jest dostępny bez recepty.
Softasept N niezabarwiony to szybko działający, gotowy do użycia preparat do dezynfekcji skóry, oparty na alkoholu. Zawiera substancje czynne – etanol i alkohol izopropylowy, które działają bakteriobójczo na bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne, a także przeciwwirusowo i grzybobójczo. Stosuje się go do odkażania skóry przed operacją, biopsjami, punkcjami, pobieraniem krwi, zastrzykami, cewnikowaniem. Jest dostępny bez recepty.
Softasept N zabarwiony to lek oczyszczający i bakteriobójczy na bazie alkoholu – etanolu i alkoholu izopropylowego. Stosuje się go w celu odkażania skóry przed wszelkiego rodzaju operacjami. Jest aktywny przeciwko bakteriom, w tym: MRSA, mycobacteria, grzybom i wirusom (HBV/HIV/HCV, Vaccinia, Rota, Polio). Produkt jest dostępny bez recepty.
Etanol – znany również pod nazwą alkohol etylowy. W farmacji stosowany jako rozpuszczalnik w produkcji leków, środek konserwujący lub jako odtrutka (np. w zatruciu metanolem). Etanol wykazuje właściwości odkażające, ściągające, odwadniające i rumieniące. Najczęściej wchodzi w skład spirytusów m.in. salicylowego, mrówkowego, lawendowego oraz nalewek i wyciągów roślinnych. Etanol znajdziemy w popularnych kroplach żołądkowych, nasercowych, uspokajających, syropach (np. tymiankowym, z babki lancetowatej) oraz maściach (np. przeciwbólowych, na stłuczenia). W preparatach w których etanol występuje w dużych stężeniach do użytku zewnętrznego, najczęstszym wskazaniem jest odkażanie skóry, otarcia naskórka, trądzik, łojotok oraz nacieranie w bólach stawów i mięśni.
Możliwe działania niepożądane: u niektórych osób po podaniu na skórę mogą pojawić się odczyny alergiczne oraz zaczerwienienie i podrażnienie skóry. Po zastosowaniu doustnych leków zawierających w swoim składzie etanol w dużych ilościach może pojawić się podrażnienie błony śluzowej żołądka.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Etanol, znany również jako alkohol etylowy, stanowi jedną z najważniejszych substancji pomocniczych w przemyśle farmaceutycznym. Ten organiczny związek chemiczny o wzorze C₂H₅OH od wieków odgrywa kluczową rolę w medycynie, służąc nie tylko jako rozpuszczalnik i konserwant, ale także jako aktywny składnik wielu preparatów leczniczych. Dla pacjentów korzystających z leków zawierających etanol ważne jest zrozumienie jego właściwości, zastosowań oraz zasad bezpiecznego stosowania.
Etanol to jednowodorotlenowy, pierwszorzędowy alkohol alifatyczny, który powstaje w procesie fermentacji produktów zawierających cukry, takich jak buraki cukrowe, kukurydza czy ziemniaki. Po destylacji i rektyfikacji otrzymuje się spirytus rektyfikowany o stężeniu 95,5% etanolu i 4,5% wody, który stanowi podstawę do dalszego przetwarzania farmaceutycznego.
W kontekście medycznym etanol charakteryzuje się szeregiem unikatowych właściwości, które czynią go cennym składnikiem farmaceutycznym. Jego specyficzna budowa molekularna – niepolarny łańcuch węglowy połączony z polarną grupą hydroksylową (-OH) – umożliwia rozpuszczanie zarówno substancji hydrofobowych, jak i hydrofilowych.
Właściwości odkażające etanolu wynikają z jego zdolności do denaturacji białek mikroorganizmów oraz uszkadzania ich struktury lipidowej. Mechanizm ten polega na:
Najefektywniejsze działanie antyseptyczne wykazuje etanol w stężeniu 70%. Wyższe stężenia (90-96%) są mniej skuteczne ze względu na zbyt szybkie odparowywanie z powierzchni skóry, co skraca czas kontaktu z mikroorganizmami.
Etanol pełni w przemyśle farmaceutycznym kilka kluczowych funkcji:
Rozpuszczalnik – umożliwia rozpuszczanie substancji leczniczych nierozpuszczalnych w wodzie, takich jak kamfora, chloramfenikol, estry kwasu p-hydroksybenzoesowego czy hydrokortyzon. Jest szczególnie ceniony w ekstrakcji substancji aktywnych z surowców roślinnych.
Środek konserwujący – przedłuża trwałość preparatów płynnych poprzez hamowanie wzrostu mikroorganizmów. Skuteczne stężenie konserwujące wynosi co najmniej 15-20%.
Promotor wchłaniania – zwiększa przepuszczalność warstwy rogowej naskórka przez modyfikację układu lipidów międzykomórkowych, co ułatwia przenikanie substancji czynnych przez skórę. Dzięki swojej lotności etanol nie wchłania się do krwiobiegu, działając jedynie lokalnie.
Środek stabilizujący – zapobiega degradacji niektórych składników aktywnych i poprawia stabilność całego preparatu.
Etanol występuje w szerokim spektrum preparatów farmaceutycznych:
W zależności od przeznaczenia preparatu stosuje się różne stężenia etanolu:
| Zastosowanie | Stężenie etanolu | Przykłady preparatów |
|---|---|---|
| Składnik aromatyzujący | <2% (0,1g/5ml) | Syropy dla dzieci |
| Środek konserwujący | 10% (0,5g/5ml) | Płyny doustne |
| Rozpuszczalnik | 15-70% | Nalewki, ekstrakty |
| Antyseptyk | 70% | Płyny odkażające |
| Spirytusy lecznicze | >70% | Spirytus kamforowy |
W leczeniu infekcji skórnych i ran etanol stanowi podstawowy składnik wielu preparatów antyseptycznych. Jego działanie bakteriobójcze, wirusobójcze i grzybobójcze czyni go skutecznym przeciwko:
Nowoczesne preparaty często łączą etanol z innymi substancjami czynnymi:
W leczeniu zespołów abstynencyjnych etanol może być stosowany jako element kontrolowanej detoksykacji, choć rzadko jest to metoda pierwszego wyboru. Częściej wykorzystuje się benzodiazepiny lub inne leki o podobnym profilu działania.
Mimo swojego szerokiego zastosowania, etanol może powodować pewne działania niepożądane:
Dzieci – zgodnie z zaleceniami FDA, stężenie etanolu w preparatach doustnych dla dzieci poniżej 6. roku życia nie powinno przekraczać 0,5%, a dla starszych dzieci – odpowiednio wyższych wartości.
Kobiety w ciąży – należy unikać preparatów o wysokiej zawartości etanolu, szczególnie w pierwszym trymestrze.
Osoby z chorobami wątroby – nawet niewielkie ilości etanolu mogą być problematyczne.
Pacjenci przyjmujący metronidazol – może wystąpić reakcja disulfiramopodobna.
Ilość etanolu w większości preparatów farmaceutycznych jest na tyle mała, że nie powoduje stanu upojenia. Ekspozycja na etanol z leków jest porównywalna do ilości obecnej w niektórych produktach spożywczych. Wyjątkiem mogą być niektóre preparaty o wysokiej zawartości alkoholu stosowane w większych dawkach.
Przy prawidłowym stosowaniu leków zgodnie z zaleceniami preparaty farmaceutyczne nie wpływają na zdolność prowadzenia pojazdów. Zawartość etanolu jest zbyt mała, aby spowodować upośledzenie funkcji psychomotorycznych.
Etanol jest substancją lotną, która szybko odparowuje z powierzchni skóry. Działanie antyseptyczne trwa kilka minut od aplikacji, dlatego preparaty te nie zapewniają długotrwałej ochrony przeciwbakteryjnej.
Osoby z historią uzależnienia od alkoholu powinny skonsultować się z lekarzem przed stosowaniem preparatów zawierających etanol. W większości przypadków małe ilości w lekach nie stanowią problemu, ale decyzja powinna być indywidualna.
Preparaty z etanolem należy przechowywać w szczelnie zamkniętych opakowaniach, w chłodnym miejscu, z dala od źródeł ciepła i płomieni ze względu na łatwopalność etanolu. Należy chronić je przed światłem słonecznym.
Etanol może nasilać działanie leków wpływających na ośrodkowy układ nerwowy (benzodiazepiny, opioidy). Może także wchodzić w reakcje z niektórymi antybiotykami jak metronidazol, powodując objawy podobne do reakcji disulfiramowej.
W przypadku nietolerancji etanolu dostępne są alternatywne preparaty antyseptyczne na bazie chlorheksydyny, jodopowidonu czy nadtlenku wodoru. Dla funkcji rozpuszczalnika można wykorzystać glikol propylenowy lub glicerol.
Preparaty specjalnie przeznaczone do stosowania na błony śluzowe (jak płyny do płukania jamy ustnej) można bezpiecznie stosować zgodnie z zaleceniami. Unikać należy preparatów o wysokim stężeniu etanolu, które mogą powodować podrażnienia.
