Acodin 150 Junior to preparat złożony w postaci syropu, który zawiera dekstrometorfan i dekspantenol. Dekstrometorfan działa przeciwkaszlowo, hamując odruch kaszlowy poprzez bezpośrednie oddziaływanie na ośrodkowy układ nerwowy. W stosowanych dawkach nie wpływa hamująco na działanie aparatu rzęskowego oskrzeli. Dekspantenol odgrywa istotną rolę w przemianie materii, w tym w regeneracji błon śluzowych dróg oddechowych.
Acodin Duo to lek stosowany w objawowym leczeniu suchego kaszlu różnego pochodzenia, niezwiązanego z zaleganiem wydzieliny w drogach oddechowych. Składa się z dwóch substancji czynnych: dekstrometorfanu i dekspantenolu. Dekstrometorfan działa przeciwkaszlowo, hamując odruch kaszlowy poprzez bezpośrednie działanie na ośrodkowy układ nerwowy, natomiast dekspantenol odgrywa istotną rolę w przemianie materii, w tym w regeneracji błon śluzowych dróg oddechowych. Lek jest dostępny bez recepty.
Alantan Plus to maść do miejscowego stosowania na skórę, zawierająca dwie substancje czynne: alantoinę i deksopantenol. Alantoina działa złuszczająco, poprawia nawilżenie skóry i wspomaga leczenie ran poprzez pobudzanie wzrostu nowej tkanki. Dekspantenol działa przeciwzapalnie, łagodzi świąd, wspomaga tworzenie nowych komórek skóry, a tym samym wspomaga regenerację skóry. Alantan Plus jest dostępny bez recepty i może być stosowany zarówno przez dorosłych, jak i dzieci.
Bepanthen Plus to krem antyseptyczny przeznaczony do miejscowego stosowania na skórę. Zawiera dwie substancje czynne: dekspantenol i chlorheksydynę. Dekspantenol po przeniknięciu przez skórę szybko przekształca się w kwas pantotenowy, który odgrywa ważną rolę w budowie skóry oraz regeneracji skóry w trakcie gojenia się ran. Chlorheksydyna jest substancją odkażającą, działającą na bakterie Gram dodatnie. Lek jest stosowany w leczeniu i odkażaniu powierzchniowych ran różnego rodzaju, gdy istnieje ryzyko ich zakażenia oraz w leczeniu ran po małych zabiegach chirurgicznych. Bepanthen Plus jest dostępny bez recepty.
Corneregel to żel do oczu, który zawiera substancję czynną dekspantenol. Jest stosowany w leczeniu niezapalnej keratopatii, na przykład w przypadku zwyrodnienia lub degeneracji rogówki, nawracającej erozji i uszkodzeń związanych ze stosowaniem soczewek kontaktowych. Dodatkowo, jest używany jako lek wspomagający proces gojenia w uszkodzeniach rogówki i spojówki, oparzeniach chemicznych i termicznych. Jest dostępny na receptę.
Dermopanten to lek w postaci maści, który zawiera substancję czynną deksopantenol. Deksopantenol po zastosowaniu miejscowym na skórę jest metabolizowany do kwasu pantotenowego, który jest składnikiem koenzymu A, niezbędnego do prawidłowej czynności nabłonka i skóry, oraz wpływa na regenerację skóry. Dermopanten stosuje się w leczeniu powierzchownych ran, takich jak otarcia, skaleczenia, pęknięcia skóry, oparzenia, podrażnienia skóry (np. po nadmiernym nasłonecznieniu, radioterapii, naświetlaniu lampą kwarcową), niewielkie zapalenia skóry, owrzodzenia. Jest dostępny bez recepty.
Multi-Sanostol to lek wielowitaminowy dostępny w formie syropu, który zawiera zarówno witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (witaminy A, D3, E), jak i w wodzie (witaminy B1, B2, B6, C, PP, dekspantenol) oraz dodatkowo wapń. Jest stosowany zapobiegawczo i leczniczo w stanach niedoboru i zwiększonego zapotrzebowania na witaminy, w chorobach infekcyjnych, okresach rekonwalescencji. Jest dostępny bez recepty.
Nasic to lek w postaci aerozolu do nosa, który pomaga udrożnić zatkany nos podczas przeziębienia lub po operacji nosa. Substancjami czynnymi leku są chlorowodorek ksylometazoliny oraz deksopantenol. Lek jest wskazany w objawowym leczeniu niedrożności przewodów nosowych w przebiegu przeziębienia oraz po przebytej operacji nosa. Nasic jest dostępny bez recepty.
Nasic Kids to lek w postaci aerozolu do nosa przeznaczony dla dzieci od 2. roku życia. Pomaga udrożnić małe noski i łagodzi podrażnienia. Stosowany jest w objawowym leczeniu niedrożności przewodów nosowych przy przeziębieniu oraz po operacji nosa. Nasic Kids ułatwia oddychanie i sprawia, że zatkany nos przy przeziębieniu staje się mniej uciążliwy dla maluchów. Jest dostępny bez recepty.
Otrivin Regeneracja to lek działający miejscowo na zatkanie i obrzęk nosa. Zawiera dwie substancje czynne: ksylometazolinę, która zmniejsza przekrwienie błony śluzowej nosa, i dekspantenol, który chroni i regeneruje błonę śluzową nosa. Stosuje się go w przebiegu przeziębienia, alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa, zapalenia zatok lub w leczeniu wspomagającym gojenia się ran skóry i błony śluzowej. Jest dostępny bez recepty.
Septanazal dla dorosłych to lek w postaci aerozolu do nosa, który zawiera ksylometazoliny chlorowodorek oraz deksopantenol. Lek ten obkurcza naczynia krwionośne nosa, zmniejsza obrzęk błony śluzowej nosa oraz ilość wydzieliny, łagodzi uczucie zatkanego nosa, wspomaga gojenie się ran oraz działa ochronnie na nabłonek błony śluzowej nosa. Jest wskazany do stosowania w celu zmniejszenia obrzęku błony śluzowej w nieżycie nosa oraz w leczeniu uszkodzeń błony śluzowej nosa, w leczeniu niealergicznego zapalenia błony śluzowej nosa, a także w leczeniu niedrożności przewodów nosowych po przebytej operacji nosa. Septanazal dla dorosłych jest dostępny bez recepty.
Septanazal dla dzieci to lek w postaci aerozolu do nosa, który jest stosowany w leczeniu nieżytu nosa. Składniki czynne to ksylometazoliny chlorowodorek i deksopantenol. Lek jest wskazany do stosowania w celu zmniejszenia obrzęku błony śluzowej w nieżycie nosa oraz w leczeniu uszkodzeń błony śluzowej nosa. Może być również stosowany w leczeniu niedrożności przewodów nosowych po przebytej operacji nosa. Jest dostępny bez recepty.
Sudafed Xylospray DEX to lek w postaci aerozolu do nosa, który zawiera dwie substancje czynne: ksylometazolinę i deksopantenol. Ksylometazolina działa obkurczająco na naczynia krwionośne, co zmniejsza obrzęk błony śluzowej nosa, natomiast deksopantenol wspomaga regenerację nabłonka. Lek jest stosowany do zmniejszenia obrzęku błony śluzowej w zapaleniu błony śluzowej nosa oraz w wspomagającym leczeniu uszkodzeń błony śluzowej nosa. Sudafed Xylospray DEX jest dostępny bez recepty.
Sudafed Xylospray DEX dla dzieci to lek w postaci aerozolu do nosa, który jest stosowany głównie, aby zmniejszyć obrzęk i leczyć uszkodzenia błony śluzowej. Lek zawiera 2 substancje czynne: chlorowodorek ksylometazoliny, który powoduje szybkie obkurczenie naczyń krwionośnych w nosie, co ułatwia oddychanie, oraz deksopantenol, który przyspiesza gojenie się ran oraz chroni błonę śluzową nosa. Wskazany jest do stosowania u dzieci w wieku od 2 do 6 lat. Jest dostępny bez recepty.
Xylodex 0,05% regeneracja to lek w postaci aerozolu do nosa, który zawiera ksylometazolinę chlorowodorku oraz deksopantenol – witaminę B. Dzięki swoim składnikom, Xylodex 0,05% regeneracja działa na błonę śluzową nosa, zmniejszając jej obrzęk i przekrwienie oraz ułatwiając odpływ wydzieliny z zatok. Lek jest stosowany w objawowym leczeniu niedrożności nosa podczas przeziębienia oraz po przebytej operacji nosa w celu pobudzenia gojenia się błony śluzowej i poprawy drożności nosa. Lek jest dostępny bez recepty.
Xylodex 0,1% regeneracja to lek w postaci aerozolu do nosa, który zawiera w swoim składzie ksylometazoliny chlorowodorek oraz deksopantenol – witaminę B. Dzięki temu lekowi, błona śluzowa nosa zostaje zregenerowana, a obrzęk i przekrwienie zostają zredukowane. Dodatkowo, Xylodex 0,1% regeneracja pomaga w usuwaniu wydzieliny z zatok, co ułatwia oddychanie. Lek jest wskazany w objawowym leczeniu niedrożności nosa w przebiegu przeziębienia oraz po przebytej operacji nosa – w celu pobudzenia gojenia się błony śluzowej i poprawy drożności nosa. Jest dostępny bez recepty.
Dekspantenol – potocznie zwany pantenolem, to substancja należąca do witamin z grupy B. Po aplikacji na skórę przekształca się w kwas pantotenowy, składnik koenzymu A, który odgrywa rolę w budowie skóry i odpowiada za regenerację nabłonków podczas gojenia się ran. Dekspantenol odpowiada również za piękną skórę, włosy i paznokcie. Wskazaniem do stosowania dekspantenolu jest leczenie oparzeń termicznych i słonecznych, stanów zapalnych skóry, powierzchownych otarć naskórka, wspomagająco w procesie gojenia rogówki i spojówki oka, w zwyrodnieniach i degeneracji rogówki oraz w uszkodzeniach związanych z noszeniem soczewek kontaktowych.
Dekspantenol dostępny jest w postaci aerozolu na skórę, pianki, kremu, maści oraz żelu do oczu. Jako składnik dodatkowy występuje również w syropach na kaszel, kroplach doustnych i aerozolach do nosa. Dekspantenol znalazł również zastosowanie w produktach kosmetycznych jako składnik m.in. kremów, balsamów i szamponów do codziennej pielęgnacji.
Możliwe działania niepożądane: występują niezwykle rzadko i mają charakter łagodny. Po podaniu na skórę może wystąpić świąd, rumień, wysypka, pokrzywka, pęcherzyki w miejscu podania. Dekspantenol podany do oka może powodować reakcje nadwrażliwości oraz przemijające zaburzenia widzenia.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Dekspantenol, znany również jako D-pantenol czy prowitamina B5, to jedna z najczęściej stosowanych substancji czynnych w nowoczesnej farmacji i dermatologii. Ta niezwykła cząsteczka od ponad 70 lat wspiera procesy gojenia ran, regeneracji skóry i leczenia różnorodnych dolegliwości. Po raz pierwszy wprowadzona na rynek w 1944 roku pod marką Bepanthen, dekspantenol zdobył uznanie lekarzy i pacjentów na całym świecie dzięki swojemu bezpieczeństwu i skuteczności. Obecnie znajduje zastosowanie w setkach preparatów medycznych – od kremów i maści po krople do oczu i aerozole do nosa. Jego uniwersalność wynika z unikalnego mechanizmu działania na poziomie komórkowym, gdzie przekształca się w kluczowy składnik procesów metabolicznych. Dekspantenol wykazuje działanie nawilżające, przeciwzapalne, regenerujące i ochronne, co czyni go niezastąpionym w leczeniu powierzchownych ran, oparzeń, podrażnień skóry oraz w pielęgnacji skóry wrażliwej i atopowej.
Dekspantenol jest alkoholowym analogiem kwasu pantotenowego, należącego do grupy witamin B. Chemicznie stanowi mieszaninę racemiczną składającą się z dwóch form optycznych – prawoskrętnej (D-pantenol, dekspantenol) i lewoskrętnej (L-pantenol). Jedynie forma prawoskrętna wykazuje aktywność biologiczną, stąd w preparatach farmaceutycznych stosuje się głównie dekspantenol.
Substancja ta charakteryzuje się doskonałą rozpuszczalnością w wodzie i alkoholu, przy jednoczesnej nierozpuszczalności w tłuszczach i olejach. Ta właściwość umożliwia jej łatwe przenikanie przez skórę i błony śluzowe, gdzie ulega szybkiej absorpcji. Dekspantenol ma postać lepkiej, bezbarwnej i przezroczystej cieczy o neutralnym odczynie, co czyni go idealnym składnikiem różnorodnych postaci farmaceutycznych.
Po miejscowym podaniu dekspantenol ulega enzymatycznemu przekształceniu w kwas pantotenowy (witaminę B5), który następnie wchodzi w skład koenzymu A. Koenzym A pełni fundamentalną rolę w metabolizmie komórkowym, uczestnicząc w procesach acetylacji, metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i białek oraz syntezie niektórych hormonów i neuroprzekaźników.
Najnowsze badania molekularne wykazały, że dekspantenol wpływa na ekspresję genów kluczowych dla procesu gojenia ran. Substancja ta:
Dekspantenol wykazuje wyjątkowe właściwości higroskopijne, co oznacza zdolność do absorbowania i zatrzymywania wody. Po nałożeniu na skórę tworzy półokluzyjna, przepuszczalną błonę, która:
Badania kliniczne potwierdziły, że dekspantenol znacząco przyspiesza procesy gojenia ran poprzez:
Dekspantenol wykazuje udokumentowane właściwości przeciwzapalne, szczególnie skuteczne w:
Dekspantenol znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu:
Szczególnie skuteczne zastosowanie dekspantenol znajduje w pielęgnacji pooperacyjnej po zabiegach laserowych. Badania kliniczne wykazały, że 5% maść z dekspantenolem stosowana po frakcyjnej ablacji laserowej CO2 prowadzi do istotnie szybszego zamknięcia ran w porównaniu do wazeliny.
W okulistyce dekspantenol stosuje się w postaci żeli i kropli do oczu w leczeniu:
Kombinacja dekspantenolu z kwasem hialuronowym w kroplach do oczu zapewnia nie tylko nawilżenie, ale również długotrwały komfort pacjentom z zespołem suchego oka.
W otolaryngologii dekspantenol wykorzystuje się głównie w preparatach do nosa:
Badania wykazały, że dodatek dekspantenolu do preparatów obkurczających błonę śluzową nosa nie tylko poprawia tolerancję leczenia, ale również zwiększa skuteczność terapii i przyspiesza ustępowanie objawów.
| Nazwa preparatu | Postać | Stężenie | Wskazania |
|---|---|---|---|
| Bepanthen | Maść, krem | 5% | Powierzchowne rany, odparzenia |
| Dermopanten | Maść | 5% | Regeneracja skóry, oparzenia |
| Panthenol | Pianka, krem | 5-20% | Oparzenia słoneczne, pielęgnacja |
| Corneregel | Żel do oczu | 5% | Uszkodzenia rogówki |
| Recreol | Krem, maść | 5% | Rany powierzchowne |
| Nazwa preparatu | Składniki | Zastosowanie |
|---|---|---|
| Alantan Plus | Alantoina + dekspantenol | Rany, egzema, odparzenia |
| Bepanthen Plus | Dekspantenol + chlorheksydyna | Rany zakażone, odkażanie |
| Nasic | Dekspantenol + ksylometazolina | Nieżyt nosa, obrzęk błony śluzowej |
W leczeniu AZS dekspantenol pełni rolę terapii wspomagającej, stosowanej równolegle z podstawowymi lekami przeciwzapalnymi:
Kompleksowe leczenie zespołu suchego oka obejmuje:
W leczeniu przewlekłych ran dekspantenol stosuje się jako element terapii:
Dekspantenol charakteryzuje się wysokim profilem bezpieczeństwa, co pozwala na elastyczne dawkowanie dostosowane do potrzeb pacjenta:
Dekspantenol wykazuje wyjątkowo korzystny profil bezpieczeństwa. Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem jest:
Działania niepożądane dekspantenolu występują bardzo rzadko i mają charakter łagodny:
Dekspantenol wykazuje minimalny potencjał interakcyjny:
Dekspantenol należy do kategorii C w klasyfikacji FDA:
Dekspantenol jest bezpieczny u dzieci:
Nie ma szczególnych ograniczeń dotyczących stosowania u seniorów:
Dekspantenol nie wykazuje właściwości uzależniających. Jest to naturalny składnik organizmu (po przekształceniu w kwas pantotenowy), dlatego może być stosowany bez ograniczeń czasowych. W przeciwieństwie do kortykosteroidów czy niektórych kropli do nosa, długotrwałe stosowanie dekspantenolu nie prowadzi do efektu rebound czy atrofii skóry.
Preparaty zawierające wyłącznie dekspantenol można stosować bez ograniczeń czasowych. Ograniczenia dotyczą jedynie preparatów złożonych zawierających dodatkowe substancje czynne (np. kortykosteroidy, sympatykomimetyki). W przypadku ran, które nie goją się po 7-10 dniach stosowania, należy skonsultować się z lekarzem.
Tak, dekspantenol jest szczególnie wskazany do leczenia świeżych, powierzchownych ran. Jego właściwości antyseptyczne i regenerujące sprawiają, że jest idealny do stosowania na skaleczenia, otarcia czy niewielkie oparzenia. Ważne jest jednak, aby rana była oczyszczona przed aplikacją preparatu.
Dekspantenol może wspierać proces gojenia ran w sposób minimalizujący ryzyko powstawania blizn, jednak nie ma udokumentowanego działania na już istniejące blizny. Jego regularne stosowanie podczas gojenia rany może przyczynić się do lepszego efektu kosmetycznego poprzez zapewnienie optymalnych warunków dla regeneracji skóry.
Dekspantenol można bezpiecznie łączyć z większością preparatów dermatologicznych. Przy stosowaniu kilku preparatów zewnętrznych zaleca się odstęp 15-30 minut między aplikacjami, aby umożliwić wchłonięcie pierwszego preparatu. W przypadku wątpliwości dotyczących konkretnych kombinacji leków należy skonsultować się z farmaceutą lub lekarzem.
Dekspantenol nie powoduje przebarwień skóry. Wręcz przeciwnie, poprzez wspomaganie prawidłowej regeneracji naskórka może przyczynić się do wyrównania kolorytu skóry. Preparaty te są bezpieczne również na skórze twarzy i nie zwiększają fotowrażliwości.
Koszty preparatów z dekspantenolem różnią się znacznie w zależności od marki i postaci:
Większość preparatów z dekspantenolem dostępnych jest bez recepty i nie podlega refundacji. Jedynie niektóre preparaty okulistyczne na receptę mogą być częściowo refundowane. Preparaty OTC można kupić w aptekach, drogeriach i sklepach internetowych.
