Cylazapryl – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)
Cylazapryl – lek stosowany w chorobach układu sercowo-naczyniowego. Mechanizm działania cylazaprylu polega na hamowaniu aktywności układ renina-angiotensyna-aldosteron, co w konsekwencji rozszerza naczynia krwionośne i obniża ciśnienie krwi. Wskazaniem do stosowania leku jest leczenie nadciśnienia tętniczego oraz przewlekłej niewydolności serca.
Cylazapryl dostępny jest w postaci tabletek powlekanych. Lek stosuje się raz na dobę, zawsze o tej samej porze, niezależnie od posiłków. Działanie leku utrzymuje się przez 24 godziny. Dokładną dawkę cylazaprylu ustala się indywidualnie w zależności od wartości ciśnienia.
Możliwe działania niepożądane: ból głowy, zawroty głowy, kaszel, duszności, nieżyt nosa, nudności, zmęczenie, zmniejszony apetyt, biegunka, wymioty, zaburzenia smaku, niedociśnienie, suchość błony śluzowej jamy ustnej, skurcze mięśni, ból mięśni, ból stawów, pokrzywka, wysypka.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Cylazapryl – przewodnik po inhibitorze konwertazy angiotensyny
Cylazapryl (cilazapril) to nowoczesny inhibitor konwertazy angiotensyny (ACE), który zyskuje na znaczeniu w terapii schorzeń sercowo-naczyniowych. Ten lek, będący substancją czynną o działaniu hipotensyjnym, odgrywa kluczową rolę w leczeniu nadciśnienia tętniczego i niewydolności serca. Charakteryzuje się długotrwałym działaniem oraz wysoką skutecznością w blokowaniu aktywności enzymu konwertującego angiotensynę, co czyni go cennym narzędziem w nowoczesnej kardiologii. Substancja ta, należąca do grupy pirydazynowych inhibitorów ACE, wyróżnia się unikalną strukturą chemiczną, która zapewnia jej wysoką selektywność oraz korzystny profil bezpieczeństwa. W przeciwieństwie do niektórych wcześniejszych inhibitorów ACE, cylazapryl charakteryzuje się prolongowanym czasem działania, umożliwiającym podawanie raz dziennie, co znacząco poprawia adherencję pacjentów do terapii.
Czym jest cylazapryl?
Cylazapryl to syntetyczny inhibitor konwertazy angiotensyny należący do grupy leków kardiologicznych stosowanych w leczeniu schorzeń układu krążenia. Substancja ta została opracowana jako lek drugiej generacji w grupie inhibitorów ACE, charakteryzujący się ulepszonymi właściwościami farmakologicznymi w porównaniu z wcześniejszymi preparatami tej klasy.
Struktura chemiczna cylazaprylu klasyfikuje go jako pirydazynowy inhibitor ACE, co odróżnia go od innych przedstawicieli tej grupy. Jest to prodrug, co oznacza, że po podaniu doustnym ulega biotransformacji w organizmie do aktywnego metabolitu – cylazaprylatu, który wykazuje rzeczywistą aktywność farmakologiczną.
Charakterystyka farmakologiczna
Cylazapryl wykazuje wysokie powinowactwo do enzymu konwertującego angiotensynę, z wartością Ki wynoszącą około 1,4 nM dla domenyi C enzymu ACE. Ta wysoka selektywność przekłada się na efektywną blokadę konwersji angiotensyny I do angiotensyny II, co stanowi podstawę działania hipotensyjnego tego leku.
Mechanizm działania
Cylazapryl działa poprzez kompetycyjne hamowanie aktywności enzymu konwertującego angiotensynę (ACE), który odgrywa kluczową rolę w układzie renina-angiotensyna-aldosteron (RAA). Po podaniu doustnym cylazapryl jest szybko wchłaniany z przewodu pokarmowego i poddawany hydrolizie do aktywnego metabolitu – cylazaprylatu.
Proces biochemiczny
Cylazapryat wiąże się z jonem cynku znajdującym się w centrum aktywnym enzymu ACE, blokując tym samym przekształcenie angiotensyny I w angiotensynę II. Ten mechanizm prowadzi do kilku korzystnych efektów hemodynamicznych:
- Rozszerzenie naczyń krwionośnych – zmniejszenie poziomu angiotensyny II prowadzi do redukcji skurczu naczyń
- Zmniejszenie wydzielania aldosteronu – co skutkuje redukcją retencji sodu i wody
- Zwiększenie stężenia bradykininy – peptyd rozszerzający naczynia, który w normalnych warunkach jest degradowany przez ACE
Wpływ na układ sercowo-naczyniowy
Blokada enzymu konwertującego angiotensynę przez cylazapryl skutkuje kompleksowym wpływem na układ krążenia. Mechanizm ten nie tylko obniża ciśnienie tętnicze, ale również wywiera działanie kardioprotekcyjne poprzez zmniejszenie obciążenia następczego serca oraz poprawę perfuzji naczyń wieńcowych.
Wskazania do stosowania
Cylazapryl znajduje zastosowanie w szerokim spektrum schorzeń sercowo-naczyniowych, będąc szczególnie cennym w terapii pierwszej linii nadciśnienia tętniczego oraz w leczeniu niewydolności serca.
Nadciśnienie tętnicze
W terapii nadciśnienia cylazapryl może być stosowany zarówno w monoterapii, jak i w skojarzeniu z innymi lekami hipotensyjnymi. Badania kliniczne wykazują, że substancja ta skutecznie obniża zarówno skurczowe, jak i rozkurczowe ciśnienie tętnicze, z redukcją średnio o 9 mmHg ciśnienia rozkurczowego po 4 tygodniach terapii.
Skuteczność cylazaprylu w leczeniu nadciśnienia została potwierdzona w licznych badaniach wieloośrodkowych obejmujących ponad 4500 pacjentów z łagodnym do umiarkowanego nadciśnieniem samoistnym. Wskaźnik odpowiedzi na leczenie wynosi zazwyczaj 50-60% w porównaniu do 30% w grupie placebo.
Niewydolność serca
W leczeniu objawowej niewydolności serca cylazapryl wykazuje szczególne właściwości kardioprotekcyjne. Mechanizm działania obejmuje nie tylko redukcję obciążenia następczego, ale również bezpośredni wpływ na remodelację serca poprzez hamowanie działania angiotensyny II na receptory AT-1.
Badania hemodynamiczne wykazują, że cylazapryl skutecznie zmniejsza opór naczyniowy obwodowy oraz ciśnienie zaklinowania w naczyniach płucnych, co przekłada się na poprawę wydolności serca i jakości życia pacjentów.
Farmakokinetyka i farmakodynamika
Wchłanianie i dystrybucja
Po podaniu doustnym cylazapryl ulega szybkiemu wchłanianiu z przewodu pokarmowego, osiągając maksymalne stężenie w osoczu po około 0,83 godziny. Absolutna biodostępność aktywnego metabolitu cylazaprylatu wynosi 57% na podstawie danych z odzysku nerkowego.
Pokarmy mogą wpływać na farmakokinetykę cylazaprylu, zmniejszając maksymalne stężenie cylazaprylatu o 29% i opóźniając osiągnięcie maksimum stężenia o godzinę. Jednakże te zmiany farmakokinetyczne mają niewielki wpływ na hamowanie ACE w osoczu.
Metabolizm i eliminacja
Cylazapryl jest prodrugiem, który po wchłanianiu ulega hydrolizie do głównego metabolitu – cylazaprylatu. Ten proces biotransformacji zachodzi głównie w wątrobie przy udziale esteraz. Cylazapryat wykazuje dwufazową kinetykę eliminacji z okresem półtrwania wynoszącym:
- Faza wczesna (1-4 godziny): okres półtrwania około 1,8 godziny
- Faza terminalna (24-168 godzin): okres półtrwania około 45-46 godzin
Długi okres półtrwania w fazie terminalnej wynika z wysokiego powinowactwa cylazaprylatu do enzymu ACE, co umożliwia podawanie leku raz dziennie.
Eliminacja nerkowa
Klirens całkowity cylazaprylatu wynosi 12,3 L/h, z czego klirens nerkowy stanowi 10,8 L/h. Oznacza to, że eliminacja odbywa się niemal wyłącznie przez nerki w postaci niezmienionej. Całkowity odzysk nerkowy cylazaprylatu po doustnym podaniu 2,5 mg cylazaprylu wynosi 52,6%.
Dawkowanie i sposób podawania
Dawkowanie początkowe
W leczeniu nadciśnienia tętniczego zalecane dawkowanie początkowe cylazaprylu wynosi 2,5 mg raz dziennie. U pacjentów z łagodnym nadciśnieniem można rozpocząć terapię od dawki 1,25 mg raz dziennie, szczególnie u osób starszych lub z towarzyszącymi schorzeniami.
Dawkowanie podtrzymujące
Na podstawie odpowiedzi klinicznej dawkę można stopniowo zwiększać do 5 mg raz dziennie, co stanowi optymalną dawkę terapeutyczną dla większości pacjentów. Maksymalna zalecana dawka wynosi 10 mg raz dziennie, chociaż badania wskazują, że 5 mg stanowi dawkę zapewniającą maksymalny efekt.
Terapia skojarzona
W przypadkach, gdy monoterapia nie zapewnia wystarczającej kontroli ciśnienia tętniczego, cylazapryl można łączyć z diuretykami tiazydowymi, takimi jak hydrochlorotiazyd w dawce 12,5 mg. Takie skojarzenie zwiększa wskaźnik odpowiedzi z 52% do 71%.
Leczenie farmakologiczne nadciśnienia tętniczego
Nadciśnienie tętnicze wymaga wszechstronnego podejścia farmakologicznego, w którym inhibitory ACE, w tym cylazapryl, odgrywają kluczową rolę. W polskiej praktyce klinicznej dostępne są różnorodne substancje czynne z tej grupy, każda charakteryzująca się specyficznymi właściwościami.
Porównanie z innymi inhibitorami ACE
W polskim systemie opieki zdrowotnej najczęściej stosowanymi inhibitorami ACE są:
- Ramipril – uznawany za złoty standard w grupie tkankowych inhibitorów ACE, wykazujący szczególną skuteczność w prewencji wtórnej po zawale serca
- Enalapril – jeden z pierwszych inhibitorów ACE, charakteryzujący się dobrze poznanym profilem działania
- Lizynopril – inhibitor niewymagający aktywacji metabolicznej, o długim czasie działania
- Perindopril – wykazujący wysokie powinowactwo do ACE tkankowego, skuteczny w prewencji powikłań sercowo-naczyniowych
Cylazapryl wyróżnia się w tej grupie przede wszystkim swoją strukturą pirydazynową oraz długim czasem działania umożliwiającym podawanie raz dziennie.
Mechanizmy komplementarne
W terapii skojarzonej nadciśnienia tętniczego cylazapryl może być łączony z lekami o różnych mechanizmach działania:
- Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne – hydrochlorotiazyd, indapamid – potęgują działanie hipotensyjne poprzez redukcję objętości krwi krążącej
- Antagoniści wapnia – amlodypina, lerkanidypina – wywierają synergistyczne działanie rozszerzające naczynia
- Beta-blokery – propranolol, atenolol – w przypadkach współistnienia choroby niedokrwiennej serca
Interakcje z innymi lekami
Interakcje zwiększające ryzyko hipotensji
Jednoczesne stosowanie cylazaprylu z niektórymi grupami leków może nasilać działanie hipotensyjne, wymagając odpowiedniej kontroli ciśnienia tętniczego:
- Diuretyki – szczególnie w pierwszej fazie leczenia mogą wywoływać nadmierny spadek ciśnienia
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – mogą osłabiać działanie hipotensyjne cylazaprylu poprzez hamowanie syntezy prostaglandyn
Interakcje metaboliczne
Cylazapryl może wpływać na farmakokinetykę innych substancji czynnych:
- Lit – inhibitory ACE mogą zwiększać stężenie litu w surowicy, zwiększając ryzyko toksyczności
- Digoksyna – możliwa interakcja wymagająca monitorowania stężeń digoksyny
Działania niepożądane
Najczęstsze działania niepożądane
Profil bezpieczeństwa cylazaprylu jest generalnie korzystny, z działaniami niepożądanymi charakterystycznymi dla całej grupy inhibitorów ACE:
- Kaszel suchy – występuje u około 5-15% pacjentów, najczęstsze działanie niepożądane całej grupy inhibitorów ACE
- Zawroty głowy – związane z działaniem hipotensyjnym, szczególnie na początku terapii
- Zmęczenie i osłabienie – może wystąpić w pierwszych tygodniach leczenia
- Hiperkaliemia – szczególnie u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek
Działania niepożądane wymagające szczególnej uwagi
Niektóre działania niepożądane, chociaż rzadkie, wymagają natychmiastowej interwencji medycznej:
- Obrzęk naczynioruchowy (angioedema) – potencjalnie zagrażający życiu stan wymagający natychmiastowego przerwania terapii
- Hiponatremia i hiperkaliemia – szczególnie u pacjentów starszych i z chorobami współtowarzyszącymi
- Pogorszenie funkcji nerek – głównie u pacjentów z istniejącymi zaburzeniami nerek
Monitorowanie podczas terapii
Podczas leczenia cylazaprylem konieczne jest regularne monitorowanie:
- Ciśnienie tętnicze – szczególnie w pierwszych tygodniach terapii
- Funkcja nerek – oznaczanie kreatyniny i klirensu kreatynowego
- Stężenie elektrolitów – kontrola poziomu potasu i sodu
- Morfologia krwi – w przypadku podejrzenia działań niepożądanych na układ krwiotwórczy
Przeciwwskazania i ostrzeżenia
Bezwzględne przeciwwskazania
- Nadwrażliwość na cylazapryl lub inne inhibitory ACE
- Obrzęk naczynioruchowy w wywiadzie związany ze stosowaniem inhibitorów ACE
- Ciąża i okres karmienia piersią – inhibitory ACE mogą wywoływać poważne działania niepożądane u płodu
- Obustronne zwężenie tętnic nerkowych lub zwężenie tętnicy nerki jedynej
Względne przeciwwskazania i ostrożności
Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z:
- Zaburzeniami czynności nerek – wymagana jest redukcja dawki i częstsze monitorowanie
- Zaburzeniami czynności wątroby – może przedłużać się czas działania leku
- Stenozą aortalną – ryzyko nadmiernej hipotensji
- Odwodnieniem – zwiększone ryzyko hipotensji pierwszej dawki
Zastosowanie w szczególnych grupach pacjentów
Pacjenci starsi
U pacjentów powyżej 65. roku życia nie ma konieczności rutynowej redukcji dawki, jednak zaleca się rozpoczynanie terapii od najmniejszych dawek ze względu na zwiększone ryzyko działań niepożądanych. Farmakokinetyka cylazaprylu nie ulega istotnym zmianom wraz z wiekiem, ale pacjenci starsi mogą być bardziej wrażliwi na działanie hipotensyjne.
Zaburzenia czynności nerek
U pacjentów z przewlekłą chorobą nerek cylazapryl wymaga dostosowania dawkowania. W przypadku klirensu kreatynowego poniżej 30 ml/min zaleca się redukcję dawki początkowej do 1,25 mg raz dziennie oraz częstsze monitorowanie funkcji nerek.
Pacjenci z cukrzycą
Cylazapryl wykazuje szczególne korzyści u pacjentów z cukrzycą, wykazując działanie nefroprotekcyjne poprzez redukcję białkomoczu oraz spowolnienie progresji nefropatii cukrzycowej. Mechanizm ten związany jest z hamowaniem działania angiotensyny II na receptory AT-1 w nerkach.
Badania kliniczne i dowody naukowe
Skuteczność w nadciśnieniu tętniczym
Wieloośrodkowe badania kliniczne obejmujące ponad 4500 pacjentów z nadciśnieniem tętniczym wykazały wysoką skuteczność cylazaprylu. W badaniach kontrolowanych placebo cylazapryl w dawkach 1,25-10 mg raz dziennie skutecznie obniżał ciśnienie rozkurczowe o średnio 9 mmHg po 4 tygodniach terapii.
Badania porównawcze z innymi lekami hipotensyjnymi wykazały równoważną skuteczność cylazaprylu w dawkach 2,5-5 mg z propranolol o przedłużonym uwalnianiu, enalaprylem, atenololem czy hydrochlorotiazydem.
Wpływ na układ sercowo-naczyniowy
Badania hemodynamiczne wykazują, że cylazapryl nie wpływa na częstość rytmu serca, mimo wywoływania znacznej wazodilatacji tętniczej. Ten korzystny profil hemodynamiczny wyróżnia cylazapryl spośród niektórych innych leków hipotensyjnych.
Dodatkowo, cylazapryl wykazuje działanie antiarytmiczne u pacjentów z niewydolnością serca, zmniejszając częstość występowania komorowych arytmii oraz poprawiając zmienność rytmu serca.
Działanie nefroprotekcyjne
Badania wykazują, że cylazapryl poprawia efektywny nerkowy przepływ osocza przy zachowanej filtracji kłębuszkowej, co świadczy o korzystnym wpływie na hemodynamikę nerki. To działanie jest szczególnie cenne u pacjentów z początkowymi stadiami przewlekłej choroby nerek.
Przechowywanie i dostępność
Cylazapryl należy przechowywać w temperaturze pokojowej, w suchym miejscu, chronione od światła i wilgoci. Lek powinien być trzymany poza zasięgiem dzieci. W Polsce cylazapryl dostępny jest pod różnymi nazwami handlowymi, takimi jak Inhibace, Vascace czy Dynorm w krajach europejskich, chociaż nie jest dostępny w Stanach Zjednoczonych.
Jak długo można bezpiecznie stosować cylazapryl?
Cylazapryl jest lekiem przeznaczonym do długotrwałego stosowania. Badania kliniczne wykazują bezpieczeństwo stosowania przez kilka lat przy regularnym monitorowaniu funkcji nerek i stężeń elektrolitów. Decyzja o kontynuacji terapii powinna być podejmowana przez lekarza na podstawie oceny korzyści i ryzyka.
Czy cylazapryl można stosować podczas ciąży?
Nie, cylazapryl jest przeciwwskazany w ciąży i podczas planowania ciąży. Inhibitory ACE mogą wywoływać poważne uszkodzenia płodu, szczególnie w drugim i trzecim trymestrze ciąży, włączając w to zaburzenia rozwoju nerek i układu kostnego. Kobiety w wieku rozrodczym powinny stosować skuteczną antykoncepcję podczas terapii.
Jakie są objawy przedawkowania cylazaprylu?
Przedawkowanie cylazaprylu może prowadzić do ciężkiej hipotensji, hiperkaliemii, hiponatremii oraz zaburzeń czynności nerek z kwasicą metaboliczną. W przypadku podejrzenia przedawkowania należy natychmiast skontaktować się z lekarzem lub pogotowiem ratunkowym. Leczenie jest objawowe i wspierające.
Czy można łączyć cylazapryl z alkoholem?
Należy unikać spożywania alkoholu podczas stosowania cylazaprylu, ponieważ może to potęgować działanie hipotensyjne i zwiększać ryzyko zawrotów głowy oraz omdleń. Alkohol może również wpływać na metabolizm leku i zwiększać ryzyko działań niepożądanych.
Co zrobić w przypadku pominięcia dawki?
W przypadku pominięcia dawki należy przyjąć ją tak szybko, jak to możliwe. Jeśli zbliża się czas przyjęcia kolejnej dawki, należy pominąć zapomnianą dawkę i kontynuować normalny schemat dawkowania. Nie należy przyjmować podwójnej dawki w celu uzupełnienia pominiętej.
Kiedy należy skontaktować się z lekarzem podczas terapii cylazaprylem?
Natychmiastego kontaktu z lekarzem wymaga pojawienie się objawów obrzęku naczynioruchowego (obrzęk twarzy, warg, języka), trudności w oddychaniu, zawrotów głowy prowadzących do omdleń, czy nieustępującego suchego kaszlu. Regularne wizyty kontrolne są niezbędne do monitorowania skuteczności i bezpieczeństwa terapii.
Czy cylazapryl wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów?
Cylazapryl może wywoływać zawroty głowy i zmęczenie, szczególnie na początku terapii lub po zwiększeniu dawki. Pacjenci powinni być ostrożni podczas prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn, dopóki nie poznają swojej indywidualnej reakcji na lek.
Jakie badania laboratoryjne są konieczne podczas terapii?
Podczas leczenia cylazaprylem konieczne jest regularne monitorowanie: kreatyniny i mocznika w surowicy, stężenia elektrolitów (szczególnie potasu i sodu), morfologii krwi oraz ciśnienia tętniczego. Częstotliwość badań zależy od stanu klinicznego pacjenta i współistniejących chorób.
Czy cylazapryl można stosować u dzieci?
Bezpieczeństwo i skuteczność cylazaprylu u dzieci nie zostały ustalone, dlatego stosowanie u tej grupy wiekowej nie jest zalecane. Terapia nadciśnienia u dzieci wymaga specjalistycznego podejścia z wykorzystaniem leków o udokumentowanym bezpieczeństwie w pediatrii.
Jak cylazapryl wpływa na funkcję seksualną?
W przeciwieństwie do niektórych innych leków hipotensyjnych, inhibitory ACE, w tym cylazapryl, generalnie nie wywierają negatywnego wpływu na funkcję seksualną. W niektórych przypadkach mogą nawet poprawiać erekcję poprzez lepszą perfuzję naczyniową. Jednak każdy pacjent może reagować indywidualnie.
Bibliografia
- Szucs T, Schneeweiss A. Cilazapril: an overview of its efficacy and safety in hypertension. Cardiology. 1992;80(1):34-41. DOI: 10.1159/000174977 PMID: 1532534
- Kleinbloesem CH, Van Brummelen P, Francis RJ, Wiegand UW. Clinical pharmacology of cilazapril. Am J Med. 1989 Dec 26;87(6B):45S-49S. DOI: 10.1016/0002-9343(89)90092-2 PMID: 2532460