EVUSHELD to zaawansowany lek przeciwwirusowy, składający się z tiksagewimabu i cilgawimabu, stosowany w profilaktyce i leczeniu COVID-19. Działa poprzez blokowanie wirusa SARS-CoV-2, zapobiegając jego wniknięciu do komórek. Idealny dla dorosłych i młodzieży w wieku 12 lat i starszych, którym zwiększone ryzyko ciężkiego przebiegu choroby.
Cilgawimab to rekombinowane ludzkie przeciwciało monoklonalne klasy IgG1, stworzone specjalnie do walki z wirusem SARS-CoV-2. Zawiera celowe modyfikacje w regionie Fc, które wydłużają jego okres półtrwania w organizmie oraz zmniejszają potencjalne ryzyko nasilenia choroby zależnego od przeciwciał. Cilgawimab jest zawsze stosowany w połączeniu z tiksagewimabem (jako produkt leczniczy EVUSHELD) w celu zapobiegania lub leczenia COVID-19.
Mechanizm działania
Cilgawimab działa poprzez specyficzne wiązanie się z domeną wiążącą receptor (RBD) białka kolca wirusa SARS-CoV-2. Wiąże się on z innym (niezachodzącym) epitopem RBD niż tiksagewimab, co pozwala obu przeciwciałom działać jednocześnie.
Cilgawimab skutecznie:
- Blokuje interakcję wirusa z ludzkim receptorem ACE2
- Uniemożliwia wniknięcie wirusa do komórek człowieka
- Neutralizuje wirusa, zapobiegając rozwojowi infekcji
Badania laboratoryjne wykazały, że cilgawimab samodzielnie wiąże się z białkiem kolca ze stałą równowagi reakcji dysocjacji KD = 13,0 pmol i blokuje wiązanie RBD z ludzkim receptorem ACE2 przy wartości IC50 wynoszącej 0,53 nmol (80 ng/mL).
Wskazania do stosowania
Cilgawimab (w połączeniu z tiksagewimabem) jest wskazany w:
Profilaktyce przedekspozycyjnej COVID-19
- U osób dorosłych i młodzieży w wieku 12 lat i starszych
- O masie ciała co najmniej 40 kg
- Szczególnie u osób z podwyższonym ryzykiem niewystarczającej odpowiedzi na szczepienie lub narażonych na zakażenie
Leczeniu COVID-19 o nasileniu łagodnym do umiarkowanego
- U osób dorosłych i młodzieży (w wieku 12 lat i starszych o masie ciała co najmniej 40 kg)
- Którzy nie wymagają tlenoterapii
- Z podwyższonym ryzykiem progresji do ciężkiej postaci choroby
Dawkowanie
Cilgawimab podaje się zawsze razem z tiksagewimabem we wstrzyknięciu domięśniowym. Dawkowanie zależy od wskazania:
W profilaktyce przedekspozycyjnej
- 150 mg cilgawimabu w jednorazowym wstrzyknięciu domięśniowym
W leczeniu COVID-19
- 300 mg cilgawimabu w jednorazowym wstrzyknięciu domięśniowym
- Podanie powinno nastąpić jak najszybciej po uzyskaniu dodatniego wyniku testu na obecność SARS-CoV-2
- Nie później niż w ciągu 7 dni od wystąpienia pierwszych objawów COVID-19
Skuteczność przeciw wariantom wirusa
Skuteczność cilgawimabu może być różna wobec poszczególnych wariantów SARS-CoV-2:
- Warianty ze zmniejszoną wrażliwością na cilgawimab stosowany pojedynczo obejmują te z mutacjami R346I, K444E, K444Q i K444R (ponad 200-krotne zmniejszenie wrażliwości)
- Przeciwko pierwotnym wariantom wirusa oraz wariantom Alfa, Beta, Gamma i Delta zachowuje dobrą skuteczność w połączeniu z tiksagewimabem
- Znacznie zmniejszona skuteczność przeciwko niektórym podwariantom Omikron, szczególnie BA.2.75.2, BA.4.6, BF.7, BQ.1, BQ.1.1, XBB i nowszym wariantom
Działania niepożądane
Najczęściej zgłaszane działania niepożądane podczas stosowania cilgawimabu z tiksagewimabem to:
- Reakcje w miejscu wstrzyknięcia (ból, rumień, świąd, reakcja, stwardnienie) – do 2,4% pacjentów
- Nadwrażliwość (1,0%), obejmująca wysypkę i pokrzywkę
- Reakcje związane ze wstrzyknięciem (niezbyt często)
- W rzadkich przypadkach reakcje anafilaktyczne
Farmakokinetyka
- Po domięśniowym podaniu cilgawimab wchłania się powoli, osiągając maksymalne stężenie po około 19 dniach
- Szacowana biodostępność po podaniu domięśniowym wynosi około 65,8%
- Objętość dystrybucji w kompartmencie centralnym wynosi 3,52 L, a w kompartmentach obwodowych 1,82 L
- Cilgawimab jest rozkładany na krótkie peptydy i aminokwasy na drodze szlaków katabolicznych podobnie jak endogenne przeciwciała IgG
- Mediana okresu półtrwania w końcowej fazie eliminacji wynosi około 78 dni
- Klirens cilgawimabu wynosi około 0,052 L/dobę
- Nie stwierdzono istotnego wpływu wieku, płci, rasy czy zaburzeń czynności nerek lub wątroby na farmakokinetykę cilgawimabu
Przeciwwskazania
Jedynym przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na cilgawimab lub którąkolwiek substancję pomocniczą.
Środki ostrożności
- Ostrożne stosowanie u pacjentów z wysokim ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych lub zakrzepowo-zatorowych
- Zachowanie ostrożności u pacjentów z zaburzeniami krzepnięcia lub małopłytkowością
- Monitorowanie pacjentów po podaniu pod kątem reakcji nadwrażliwości
- Należy pamiętać, że profilaktyka z wykorzystaniem cilgawimabu i tiksagewimabu nie zastępuje szczepienia przeciw COVID-19
- Pacjentów należy poinformować o możliwości wystąpienia zakażeń przełamujących w przypadku kontaktu z wariantami o zmniejszonej wrażliwości
Interakcje
Nie przeprowadzono badań dotyczących interakcji cilgawimabu z innymi lekami u ludzi. Uważa się, że ryzyko interakcji z produktami leczniczymi wydalanymi przez nerki lub metabolizowanymi przez enzymy CYP jest małe.
Podsumowanie
Cilgawimab to ważne przeciwciało monoklonalne stosowane w profilaktyce i leczeniu COVID-19, zawsze w połączeniu z tiksagewimabem. Jego długi okres półtrwania umożliwia utrzymanie ochrony przez wiele miesięcy po pojedynczym wstrzyknięciu. Należy jednak pamiętać o ograniczonej skuteczności przeciwko niektórym nowym wariantom wirusa. Cilgawimab jest szczególnie wartościowy dla osób z zaburzeniami odporności lub narażonych na wysokie ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19, u których odpowiedź na szczepienie może być nieoptymalna.
