Diabetofort to lek dostępny bez recepty, który jest tradycyjnie stosowany w przypadku zaburzeń w oddawaniu moczu. Może być również stosowany przez osoby z rodzinną predyspozycją do cukrzycy jako środek moczopędny, zmniejszający tendencję do wzrostu cukru po posiłku. Produkt jest dostępny w postaci płynu doustnego. W skład leku wchodzi płynny wyciąg roślinny z różnych ziół o działaniu diuretycznym.
Episalvan to lek stosowany w leczeniu ran. Jest dostępny na receptę. Wskazany jest do stosowania u pacjentów dorosłych w leczeniu ran pooperacyjnych, poparzeniowych, przewlekłych oraz ran po odmrożeniach. Episalvan przyspiesza gojenie się ran i zmniejsza ryzyko powstania blizn.
Filsuvez to naturalny żel z ekstraktu z kory brzozowej, który pomaga w leczeniu ran u pacjentów z pęcherzowym oddzielaniem się naskórka. Działa wspomagając gojenie delikatnych ran skóry, zapewniając ulgę i poprawiając jakość życia pacjentów.
Liść brzozy to naturalny środek, który ma wiele zastosowań w medycynie. Zawiera flawonoidy, rutozyd i kwercetynę, które mają działanie przeciwzapalne i przyspieszają leczenie stanów zapalnych. Stosowany jest głównie jako środek moczopędny, napotny i przeciwreumatyczny. Pomaga również w leczeniu przewlekłych infekcji dróg moczowych. Liść brzozy jest dostępny bez recepty.
Nefrobonisol to roślinny preparat leczniczy w postaci płynu doustnego. Jest stosowany tradycyjnie jako środek moczopędny. Składniki aktywne to nalewki z ziela nawłoci pospolitej i ziela skrzypu oraz soki z liścia brzozy, ziela pokrzywy, korzenia mniszka i ziela krwawnika. Lek jest dostępny bez recepty i jest stosowany pomocniczo w łagodnych stanach zapalnych dróg moczowych oraz w piasku nerkowym.
Urosan fix to produkt leczniczy roślinny stosowany pomocniczo w łagodnych zaburzeniach układu moczowego i dolegliwości dróg moczowych. Zwiększa diurezę w celu przepłukiwania dróg moczowych.
Urosept to lek stosowany pomocniczo w leczeniu zakażeń i innych chorób układu moczowego. Tradycyjny lek o działaniu moczopędnym.
Zioła przeciwreumatyczne to naturalne preparaty, które są często stosowane w celu złagodzenia objawów chorób reumatycznych. Działają poprzez zmniejszenie stanu zapalnego i bólu w stawach, co przyczynia się do poprawy ruchomości i jakości życia pacjentów. Wiele z tych ziół jest dostępnych bez recepty, ale zawsze zaleca się konsultację z lekarzem przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii ziołowej, szczególnie w przypadku osób cierpiących na przewlekłe choroby lub przyjmujących inne leki. Wskazania do stosowania ziół przeciwreumatycznych obejmują różne stany i choroby reumatyczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa czy łuszczycowe zapalenie stawów.
Brzoza – jedna z najbardziej znanych roślin leczniczych. Za działanie lecznicze brzozy odpowiada m.in. kora, dziegieć, pączki brzozowe, liść oraz sok. Najbardziej znanym surowcem farmaceutycznym jest liść, który zawiera m.in. flawonoidy (glikozydy kwercetyny), olejki eteryczne oraz triterpeny. Brzoza wykazuje działanie moczopędne i łagodnie napotne. Ponadto zwiększa ilość oddawanego moczu oraz poprawia przepływ w drogach moczowych. Głównym wskazaniem do stosowania preparatów zawierających brzozę jest wspomaganie łagodnych dolegliwości układu moczowego.
Brzoza dostępna jest w postaci ziół do zaparzania, soku oraz jako składnik m.in. kapsułek wspierających działanie układu moczowego, mieszanek ziołowych czy ziołowych pastylek na gardło (ksylitol). Wyciągi z brzozy znalazły również zastosowanie w kosmetyce jako składnik np. kremów, szamponów, pomadek do ust o działaniu regenerującym i łagodzącym.
Możliwe działania niepożądane: występują rzadko i dotyczą zaburzeń ze strony układu pokarmowego (biegunka, nudności, wymioty) oraz reakcji alergicznych (świąd, pokrzywka, wysypka, katar sienny).
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Brzoza to nie tylko jeden z najbardziej charakterystycznych elementów polskiego krajobrazu, ale również cenne źródło substancji o udowodnionych właściwościach leczniczych. Drzewo to, znane naukowo jako Betula pendula (brzoza brodawkowata) i Betula pubescens (brzoza omszona), od wieków wykorzystywane jest w medycynie ludowej, a współczesne badania potwierdzają jego wyjątkowe znaczenie terapeutyczne. Brzoza zawiera bogactwo bioaktywnych związków, w tym betulinę – triterpen o wielokierunkowym działaniu przeciwzapalnym, antyseptycznym i hepatoprotekcyjnym. Szczególnie cenne są liście brzozy oraz sok brzozowy, które dzięki swoim właściwościom moczopędnym, przeciwbakteryjnym i immunostymulującym, znajdują szerokie zastosowanie we współczesnej fitoterapii. Roślina ta odgrywa również istotną rolę w leczeniu wspomagającym schorzeń układu moczowego, problemów skórnych oraz stanów zapalnych, co czyni ją jedną z najważniejszych polskich roślin leczniczych.
Brzoza należy do rodzaju Betula, który obejmuje około 30-60 gatunków drzew i krzewów z rodziny brzozowatych (Betulaceae). Do flory Polski należą głównie cztery gatunki: brzoza brodawkowata (Betula pendula), brzoza omszona (Betula pubescens), brzoza karłowata (Betula nana) i brzoza niska (Betula humilis).
Brzoza brodawkowata (Betula pendula) stanowi najczęściej występujący gatunek w Polsce. Jest to drzewo dorastające do 30 metrów wysokości, charakteryzujące się białą, cienkopłytkową korą oraz długimi, zwisającymi gałązkami. Korona drzewa ma płaczący pokrój, a młode pędy pokryte są charakterystycznymi brodawkami żywicznymi.
Brzoza występuje naturalnie w chłodniejszych rejonach Azji i Europy, zasiedlając głównie strefę klimatu umiarkowanego półkuli północnej. W Polsce jest pospolita na całym niżu i w niższych położeniach górskich, szczególnie na terenach o glebach piaszczystych, suchych i kwasowych. Jest gatunkiem pionierskim, co oznacza, że jako pierwsza zasiedla nieużytki i tereny zdegradowane.
Właściwości lecznicze brzozy wynikają z bogatego składu chemicznego, który różni się w zależności od części rośliny. Liście brzozy zawierają szereg substancji biologicznie czynnych, w tym:
Kora brzozy stanowi szczególnie bogate źródło betuliny – trójterpenowego związku pentacyklicznego typu lupanu, który stanowi 20-35% suchej masy kory. Betulina odpowiada za charakterystyczne białe zabarwienie kory brzozowej i wykazuje szerokie spektrum działania farmakologicznego.
Pączki brzozy zawierają żywice (około 4-6%), saponiny, flawonoidy, olejek eteryczny, aminokwasy, kwas salicylowy, witaminy C i P oraz związki z grupy B, garbniki i śluzy.
Betulina zasługuje na szczególną uwagę jako najważniejszy farmakologicznie aktywny składnik brzozy. Ten triterpenowy związek pentacykliczny wykazuje wyjątkowo szerokie spektrum działania biologicznego, potwierdzonego licznymi badaniami naukowymi.
Działanie przeciwnowotworowe: Badania in vitro wykazują, że betulina posiada zdolność indukowania apoptozy (zaprogramowanej śmierci komórki) w komórkach nowotworowych poprzez działanie na mitochondrium. Substancja ta wykazała aktywność przeciwko komórkom nowotworów płuc, wątroby, żołądka, trzustki, okrężnicy, prostaty, jajnika i tarczycy. Mechanizm działania polega na przywracaniu komórkom nowotworowym zdolności do samoistnego obumierania.
Właściwości antyoksydacyjne: Betulina działa poprzez stymulowanie produkcji naturalnych antyoksydantów w organizmie, zwiększa działanie przeciwutleniające witamin C i E oraz obniża poziom utleniania lipidów. Chroni struktury DNA przed uszkodzeniem przez wolne rodniki.
Działanie przeciwwirusowe: Związek ten wykazuje właściwości przeciwwirusowe, hamując przenikanie wirusów do komórek i przeciwdziałając dojrzewaniu wirusów w komórce. Badania potwierdzają skuteczność przeciwko wirusom opryszczki, HIV-1, wirusowemu zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych oraz zakażeniom górnych dróg oddechowych.
Właściwości hepatoprotekcyjne: Betulina chroni komórki wątrobowe przed uszkodzeniem, wykazuje działanie żółciotwórcze i żółciopędne, wspomagając funkcjonowanie tego organu.
Liście brzozy stanowią podstawowy surowiec zielarski wykorzystywany w fitoterapii. Zbiera się je w okresie wiosny, gdy są jeszcze młode i lepkie, obrywając ręcznie i susząc w temperaturze do 40°C.
Działanie moczopędne: Liście brzozy wzmagają wydzielanie moczu poprzez zwiększenie przesączania w kłębkach nerkowych. Mechanizm ten wspomaga wydalanie nadmiaru wody, toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii z organizmu. Działanie to jest łagodniejsze w porównaniu z młodymi pączkami brzozy, co wynika z niższej zawartości żywic.
Właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne: Zawarte w liściach flawonoidy i garbniki wykazują działanie przeciwzapalne, co jest szczególnie korzystne w leczeniu stanów zapalnych pęcherza moczowego i nerek. Związki te przyspieszają również regenerację organizmu po chorobach.
Działanie detoksykacyjne: Napar z liści brzozy wspomaga naturalne procesy oczyszczania organizmu z toksyn, co przyczynia się do poprawy ogólnego samopoczucia i wsparcia procesów metabolicznych.
Sok brzozowy, tradycyjnie nazywany oskołą, pozyskiwany jest z pnia brzozy wczesną wiosną poprzez nacięcie kory na głębokość około 3 cm. Jest to bogate źródło witamin, minerałów i związków bioaktywnych.
Działanie na układ moczowy: Sok brzozowy stymuluje proces filtracji w przewodach moczowych, przyśpiesza wydalanie moczu i złogów oraz zapobiega powstawaniu kamieni moczowych. Regularnie pity sok wzmacnia funkcjonowanie nerek i wspomaga walkę z infekcjami układu moczowego.
Wzmacnianie odporności: Wysokie stężenie witaminy C oraz innych związków immunomodulujących sprawia, że sok brzozowy skutecznie wzmacnia układ odpornościowy, zapobiegając infekcjom wirusowym.
Szczególnym składnikiem ekosystemu brzozowego jest hubka brzozowa, znana jako Chaga (Inonotus obliquus) lub błyskoporek podkorowy. To pasożytniczy grzyb atakujący głównie brzozy, tworzący charakterystyczne czarne, nieregularne narosle na pniu.
Chaga od wieków wykorzystywana jest w medycynie ludowej, szczególnie w tradycjach syberyjskich i rosyjskich. Współczesne badania potwierdzają jej wyjątkowe właściwości:
Działanie immunomodulujące: Hubka brzozowa pobudza wydzielanie interferonu – substancji przeciwwirusowej, wspierając odpowiedź immunologiczną organizmu.
Właściwości przeciwnowotworowe: Badania wskazują na potencjalne działanie przeciwnowotworowe ekstraktów z Chagi, choć substancja ta znajduje się nadal w fazie badań klinicznych.
Działanie antyoksydacyjne: Chaga zawiera duże ilości melaniny – pigmentu fenolowego o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, chroniącego komórki przed stresem oksydacyjnym.
Brzoza znajduje szczególnie szerokie zastosowanie w leczeniu schorzeń układu moczowego. Liście brzozy są zalecane przy:
Mechanizm działania: Związki zawarte w liściach brzozy zwiększają przepływ moczu, wspomagają wydalanie sodu i chloru oraz toksycznych produktów przemiany materii. Działanie moczopędne prowadzi również do wypłukiwania „piasku” z nerek, zapobiegając tworzeniu się kamieni moczowych.
Brzoza wykazuje skuteczność w leczeniu wspomagającym schorzeń reumatoidalnych. Właściwości przeciwreumatyczne wynikają z:
W tradycyjnej medycynie rosyjskiej miotełki z gałązek brzozy używane podczas kąpieli parowej (saunie) wspomagają detoksykację organizmu i łagodzą dolegliwości reumatoidalne.
Sok brzozowy i ekstrakty z liści brzozy znajdują zastosowanie w leczeniu wspomagającym chorób przewodu pokarmowego:
Zastosowanie zewnętrzne preparatów z brzozy przynosi korzystne efekty w leczeniu:
Napar z liści brzozy ma szerokie zastosowanie w pielęgnacji włosów:
Przygotowanie ze świeżych liści:
Przygotowanie z suszonych liści:
Sok brzozowy najlepiej pozyskiwać wczesną wiosną (marzec-kwiecień), gdy rozpoczyna się ruch soków w drzewie. Świeży sok można spożywać w ilości 1-2 szklanek dziennie, najlepiej na czczo. Kuracja sokowa powinna trwać 2-3 tygodnie.
Do kąpieli leczniczych można dodać napar przygotowany z 200g liści brzozy zalanych 2 litrami wrzącej wody. Po zaparzeniu przez 30 minut napar odcedza się i dodaje do kąpieli. Takie kąpiele wspomagają leczenie schorzeń skórnych i reumatoidalnych.
Na rynku polskim dostępne są różnorodne preparaty zawierające brzozę jako składnik aktywny:
| Rodzaj preparatu | Postać | Zastosowanie | Przybliżona cena |
|---|---|---|---|
| Herbata z liści brzozy | Susz do zaparzania | Działanie moczopędne, detoks | 5-8 zł/50g |
| Sok brzozowy | Płyn w butelkach | Wzmacnianie odporności | 10-15 zł/litr |
| Ekstrakt z Chagi | Kapsułki/proszek | Wsparcie odporności | 20-50 zł/op. |
| Kosmetyki z betuliną | Kremy, szampony | Pielęgnacja skóry, włosów | 15-40 zł/op. |
Preparaty z brzozy stosowane zgodnie z zaleceniami rzadko wywołują działania niepożądane. Mogą jednak wystąpić:
Brzoza może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami:
Brzoza znajduje również zastosowanie w leczeniu zwierząt:
Nie zaleca się stosowania preparatów z brzozy podczas ciąży i karmienia piersią ze względu na brak wystarczających badań potwierdzających bezpieczeństwo. Działanie moczopędne może również wpływać na gospodarkę wodną organizmu kobiety w ciąży.
Kuracja naparami z liści brzozy może trwać 2-4 tygodnie, po których należy zrobić przerwę na minimum tydzień. Kurację sokiem brzozowym zaleca się prowadzić przez 2-3 tygodnie wiosną. Dłuższe stosowanie powinno być skonsultowane z lekarzem.
Osoby uczulone na pyłki brzozy powinny zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu preparatów z tej rośliny. Może wystąpić reakcja krzyżowa. Zaleca się wykonanie prób skórnych lub rozpoczęcie od bardzo małych dawek pod nadzorem lekarskim.
Liście brzozy zbiera się w maju i czerwcu, gdy są jeszcze młode, świeże i lepkie. Najlepszy czas to wczesny ranek po opadnięciu rosy. Liście powinny być zielone, bez oznak chorób czy uszkodzeń.
Preparaty z brzozy nie są zalecane dla dzieci poniżej 12 roku życia ze względu na brak badań potwierdzających bezpieczeństwo stosowania. U starszych dzieci zastosowanie powinno być skonsultowane z pediatrą.
Suszone liście brzozy należy przechowywać w suchym, ciemnym miejscu, w szczelnych pojemnikach. Właściwie przechowywane zachowują swoje właściwości przez około 2 lata od daty zbioru.
Brzoza jest rośliną o udowodnionych właściwościach leczniczych, ale nie może zastąpić profesjonalnej terapii farmakologicznej. Powinna być stosowana jako wsparcie leczenia konwencjonalnego, zawsze po konsultacji z lekarzem.
Obie odmiany brzozy mają podobne właściwości lecznicze. Brzoza omszona jest nieco mniej wymagająca pod względem warunków wzrostu i częściej występuje w wilgotnych środowiskach. W fitoterapii stosuje się je zamiennie, choć brzoza brodawkowata jest częściej dostępna komercyjnie.
Tak, świeży sok brzozowy można zamrozić w małych pojemnikach. Po rozmrożeniu zachowuje większość właściwości odżywczych, choć może ulec nieznacznym zmianom smakowitym. Zamarznięty sok zachowuje przydatność przez około 6 miesięcy.
Tak, ze względu na działanie moczopędne, preparaty z brzozy mogą wpływać na niektóre parametry badań moczu i krwi, szczególnie na poziom elektrolitów. Przed wykonaniem badań laboratoryjnych warto poinformować lekarza o stosowaniu preparatów ziołowych.
