Lek homeopatyczny o szerokim zastosowaniu. Krople doustne Heel Belladonna Homaccord stanowią homeopatyczny złożony preparat leczniczy, przeznaczony do stosowania wspomagająco w leczeniu łagodnych infekcji górnych dróg oddechowych, w szczególnych tych, którym towarzyszy ból gardła, katar i kaszel. Produkt może być stosowany w łagodzeniu stanów zapalnych zlokalizowanych, takich jak angina oraz czyraki.
Bronchalis-Heel to lek homeopatyczny dostępny w postaci tabletek. Jest stosowany jako środek wspomagający w przypadku nieżytów górnych dróg oddechowych, szczególnie gdy towarzyszą im objawy kaszlu. Lek jest dostępny bez recepty. Wskazane jest jednak skonsultowanie się z lekarzem lub farmaceutą przed rozpoczęciem stosowania.
Dr Reckeweg R1 to homeopatyczny produkt leczniczy dostępny w postaci kropli doustnych. Jest stosowany w leczeniu bólu gardła. Przed zastosowaniem leku należy zapoznać się z treścią dołączonej do niego ulotki, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta. Lek jest dostępny bez recepty.
Jakie są wskazania? Na co stosowany jest Viburcol Compositum? Viburcol Compositum to homeopatyczny produkt leczniczy w postaci czopków, przeznaczony do stosowania wspomagającego u niemowląt i małych dzieci. Szczególnie polecany w przypadku stanów niepokoju przebiegających z gorączką lub bez, które mogą towarzyszyć takim sytuacjom jak ząbkowanie, kolka niemowlęca czy przeziębienie. Jego delikatna, homeopatyczna formuła została starannie opracowana, aby przynosić ulgę najmłodszym pacjentom w bezpieczny i skuteczny
Pokrzyk wilcza jagoda, znany również pod łacińską nazwą Atropa belladonna, to jedna z najbardziej fascynujących i jednocześnie niebezpiecznych roślin występujących w polskiej florze. Ta wieloletnia roślina z rodziny psiankowatych od wieków budzi zarówno podziw, jak i strach, będąc jednocześnie źródłem cennych substancji leczniczych oraz silnych trucizn. Historia tej rośliny sięga starożytności, kiedy to wykorzystywano ją zarówno w medycynie ludowej, jak i w celach znacznie mniej szlachetnych – jako narzędzie trucicieli i składnik magicznych eliksirów. Współcześnie pokrzyk wilcza jagoda zajmuje istotne miejsce w farmakologii, a wyizolowane z niej alkaloidy tropanowe stanowią podstawę wielu leków stosowanych w różnych dziedzinach medycyny. Mimo swojego terapeutycznego potencjału, roślina ta wymaga niezwykłej ostrożności w obchodzeniu się z nią, gdyż granica między dawką leczniczą a śmiertelną jest niezwykle wąska. Wszystkie części pokrzyku wilczej jagody zawierają toksyczne alkaloidy, a spożycie nawet niewielkiej ilości owoców może prowadzić do poważnego zatrucia, szczególnie u dzieci.
Pokrzyk wilcza jagoda to wieloletnia roślina zielna osiągająca wysokość od 50 do 150 centymetrów, swoim pokrojem przypominająca niewysoki krzew. Roślina ta posiada charakterystyczne, grube i rozgałęzione kłącze, z którego wyrastają proste, kanciaste łodygi pokryte gruczołowatym omszeniem. W dolnej części łodyga często przybiera fioletowe lub brunatne zabarwienie, co stanowi jeden z elementów rozpoznawczych tej rośliny.
Liście pokrzyku są duże, jajowate lub lancetowate, o długości dochodzącej do 20 centymetrów. Mają całe lub lekko faliste brzegi i są osadzone pojedynczo lub parami na łodydze. Ich powierzchnia jest pokryta delikatnymi włoskami, a barwa przybiera intensywnie zielony odcień.
Kwiaty pokrzyku wilczej jagody stanowią charakterystyczny element rozpoznawczy rośliny. Są dzwonkowate, zwisające, pojawiające się pojedynczo w kątach liści. Korona kwiatowa ma długość około 2,5-3 centymetrów i przybiera brudnofioletową barwę, przy czym w dolnej części i wewnątrz jest żółtawa z fioletowymi żyłkami. Kielich ma łatki rozpostarte gwiaździście i osiąga długość do 2 centymetrów, powiększając się znacząco w czasie owocowania. Okres kwitnienia przypada na czerwiec i lipiec, a zapylenie następuje głównie za pośrednictwem owadów, choć czasem dochodzi również do samozapylenia.
Owoce pokrzyku to najbardziej niebezpieczna część rośliny ze względu na swoją kuszącą aparycję. Są to kuliste, błyszczące jagody wielkości wiśni, o intensywnie czarnej lub ciemnofioletowej barwie z fioletowym sokiem. Ich słodkawy smak sprawia, że szczególnie dzieci mogą ulec pokusie ich spożycia, co stanowi główną przyczynę zatruć pokrzykiem. Nasiona są drobne, nerkowate, brunatnego koloru, a ich masa tysiąca nasion wynosi od 0,6 do 1,2 grama.
Pokrzyk wilcza jagoda występuje naturalnie w Europie, Afryce Północnej i Azji Zachodniej. Preferuje miejsca wilgotne, zacienione, z żyzną glebą wapienną. W środowisku naturalnym rośnie najczęściej na obrzeżach lasów, leśnych porębach, w zaroślach, żywopłotach i na nieużytkach. W Polsce pokrzyk nie jest gatunkiem powszechnym i występuje głównie w południowej części kraju, w niższych położeniach Karpat i Sudetów (najwyżej sięga do 1100 metrów nad poziomem morza) oraz rzadko w pasie południowych wyżyn. Ze względu na zagrożenie dla stanowisk naturalnych, od 1957 roku roślina objęta jest ochroną gatunkową – obecnie ochroną częściową. Dodatkowo pokrzyk wilcza jagoda został wpisany na czerwoną listę roślin w 2016 roku jako gatunek bliski zagrożenia.
Właściwości farmakologiczne i toksyczne pokrzyku wilczej jagody wynikają z bogatego składu chemicznego, w którym dominują alkaloidy tropanowe. Te związki chemiczne odpowiadają zarówno za działanie lecznicze, jak i za silną toksyczność rośliny.
Główne alkaloidy tropanowe zawarte w pokrzyku to:
Całkowita zawartość alkaloidów tropanowych w liściach pokrzyku wynosi nie mniej niż 0,30 procent w przeliczeniu na hioscyjaminę, co stanowi wymóg farmakopealny dla surowca zielarskiego. Największe stężenie trujących alkaloidów występuje w korzeniach i owocach rośliny. Korzenie wyróżniają się dodatkowo obecnością większych ilości ubocznych alkaloidów, które wzmacniają działanie hioscyjaminy na mięśnie.
Oprócz alkaloidów tropanowych, pokrzyk wilcza jagoda zawiera również:
Wszystkie te składniki wpływają na kompleksowe działanie rośliny, jednak to alkaloidy tropanowe stanowią podstawę zarówno jej właściwości leczniczych, jak i toksycznych.
Alkaloidy tropanowe zawarte w pokrzyku wilczej jagodzie działają jako kompetencyjni antagoniści acetylocholiny w obrębie receptorów muskarynowych (głównie M1 i M2). Acetylocholina jest kluczowym neuroprzekaźnikiem w układzie przywspółczulnym (parasympatycznym), odpowiedzialnym za regulację wielu mimowolnych funkcji organizmu.
Blokując receptory muskarynowe, atropina i hioscyjamina znoszą wpływ nerwu błędnego na poszczególne narządy, co prowadzi do szeregu charakterystycznych efektów w różnych układach organizmu. Działanie to można określić jako antycholinergiczne lub cholinolityczne, gdyż przeciwdziała ono fizjologicznym skutkom aktywacji układu przywspółczulnego.
Skutki blokowania receptorów muskarynowych obejmują:
Warto podkreślić, że działanie alkaloidów tropanowych na układ sercowo-naczyniowy jest uzależnione od wieku i stanu pacjenta. U osób młodych z dużym napięciem nerwu błędnego efekt jest silniej wyrażony, podczas gdy u osób starszych, małych dzieci, chorych na cukrzycę, z mocznicą, neuropatiami oraz u osób pochodzenia afrykańskiego atropina wywołuje mniejsze efekty kliniczne.
Mimo swojej toksyczności, pokrzyk wilcza jagoda od wieków znajduje zastosowanie w medycynie. Współcześnie nie stosuje się już surowego surowca roślinnego, lecz precyzyjnie dawkowane preparaty farmaceutyczne zawierające wyizolowane lub syntetyczne alkaloidy tropanowe. Surowcem zielarskim jest liść pokrzyku (Belladonnae folium) oraz dawniej również korzeń pokrzyku (Belladonnae radix), które pozyskuje się obecnie wyłącznie z upraw kontrolowanych.
Atropina znalazła szerokie zastosowanie w okulistyce jako środek mydri atyczny – rozszerzający źrenicę. Po podaniu do worka spojówkowego działanie rozszerzające źrenice rozpoczyna się po około 30 minutach i utrzymuje się przez 8-14 dni. Porażenie akomodacji następuje po około 2 godzinach i trwa około 5 dni.
Atropina w postaci kropli do oczu stosowana jest w następujących przypadkach:
Ze względu na długi czas działania, atropina jest obecnie rzadziej stosowana w rutynowych badaniach okulistycznych, zostając wyparta przez krótkodziałające leki mydri atyczne, takie jak tropikamid. Niemniej pozostaje niezastąpionym środkiem w leczeniu stanów zapalnych oka oraz w pediatrycznych badaniach refrakcji.
Atropina jest lekiem pierwszego rzutu w leczeniu bradykardii zatokowej (zwolnienia rytmu serca) oraz niektórych zaburzeń rytmu serca. Znosi wpływ nerwu błędnego na serce, powodując przyspieszenie rytmu i zwiększenie przewodnictwa w obrębie węzła przedsionkowo-komorowego.
Typowa dawka dożylna atropiny w bradykardii wynosi 0,5 miligramy, która może być powtarzana pod kontrolą EKG do maksymalnie 3 miligramów. Do 2010 roku atropina była również podawana w ramach akcji resuscytacyjnej w rozkojarzeniu elektromechanicznym oraz asystolii, jednak według najnowszych wytycznych nie jest już zalecana do stosowania przy zatrzymaniu krążenia.
W anestezjologii atropina stosowana jest w premedykacji przed znieczuleniem ogólnym. Jej zadaniem jest:
Premedykacja atropiną jest szczególnie ważna w zabiegach wymagających manipulacji w obrębie struktur obficie unerwioných przez nerw błędny.
Alkaloidy tropanowe z pokrzyku znajdują zastosowanie w leczeniu stanów skurczowych przewodu pokarmowego. Dzięki działaniu rozkurczowemu na mięśnie gładkie, preparaty zawierające atropinę lub hioscyjaminę są stosowane w:
Preparaty złożone zawierające alkaloidy belladonny w połączeniu z innymi substancjami czynnymi obejmują takie leki jak Bellergot (wyciąg z pokrzyku wilczej jagody w połączeniu z ergotaminą i fenobarbitalom) oraz Reasec (atropina w połączeniu z difenoksylatem).
W urologii preparaty zawierające alkaloidy tropanowe stosuje się w:
Atropina jest antidotum w zatruciach:
W zatruciach związkami fosforoorganicznymi atropina podawana jest domięśniowo lub dożylnie w dawkach 1-2 miligramy, powtarzając co 5-60 minut do opanowania objawów zatrucia, nie przekraczając maksymalnej dawki 100 miligramów w ciągu pierwszych 24 godzin.
Skopolamina, drugi ważny alkaloid tropanowy z pokrzyku, znajduje zastosowanie w:
Współczesna medycyna wykorzystuje preparaty zawierające alkaloidy tropanowe z pokrzyku wilczej jagody w postaci ściśle kontrolowanych leków farmaceutycznych. W Polsce dostępne są następujące preparaty:
| Nazwa preparatu | Substancja czynna | Postać | Zastosowanie |
|---|---|---|---|
| Atropinum Sulfuricum WZF | Siarczan atropiny | Krople do oczu 1%, roztwór do wstrzykiwań | Okulistyka, kardiologia, anestezjologia |
| Atropinum Sulfuricum WZF 1% | Siarczan atropiny | Krople do oczu | Badania okulistyczne, leczenie zapaleń oka |
| Bellergot | Wyciąg z pokrzyku + ergotamina + fenobarbital | Tabletki powlekane | Migrena, bóle głowy naczyniowe |
| Bellapan | Wyciąg z liścia belladonny standaryzowany | Tabletki, czopki | Stany skurczowe przewodu pokarmowego |
| Reasec | Atropina + difenoksylat | Tabletki | Biegunka, zespół jelita drażliwego |
Dawkowanie atropiny musi być zawsze ustalane indywidualnie przez lekarza ze względu na bardzo wąski indeks terapeutyczny substancji. Przykładowe schematy dawkowania obejmują:
W bradykardii zatokowej: Dorośli – 0,5-1 miligram dożylnie lub domięśniowo, powtarzając w razie potrzeby; Dzieci – 0,01-0,02 miligrama na kilogram masy ciała
W zatruciach: Dorośli – 1-2 milagramy dożylnie lub domięśniowo, powtarzając co 5-60 minut do opanowania objawów; Dzieci – 0,02-0,05 miligrama na kilogram masy ciała
W okulistyce: Jedna kropla roztworu 0,25-1 procent 30 minut przed badaniem lub dwa razy dziennie w leczeniu
W stanach spastycznych: Dorośli – 0,5-1 miligram domięśniowo lub dożylnie
Pokrzyk wilcza jagoda pod nazwą Belladonna jest szeroko wykorzystywany w leczeniu homeopatycznym w wysokich rozcieńczeniach (D4 i wyższe). W preparatach homeopatycznych substancja ta jest stosowana jako silnie rozcieńczony produkt leczniczy, który według zwolenników homeopatii stanowi bezpieczny środek pomocny w wielu dolegliwościach, od gorączki po stany zapalne. Preparaty homeopatyczne zawierające Atropę belladonnę w rozcieńczeniu D4 zawierają znacząco zmniejszone ilości alkaloidów, co teoretycznie obniża ryzyko toksyczności, choć medycyna konwencjonalna kwestionuje skuteczność tak wysokich rozcieńczeń.
Pokrzyk wilcza jagoda jest rośliną silnie trującą dla człowieka. Wszystkie jej części, zarówno świeże, jak i wysuszone, zawierają toksyczne alkaloidy tropanowe w stężeniach mogących wywołać poważne zatrucie. Największe stężenie trujących alkaloidów występuje w korzeniach i owocach, przy czym to właśnie owoce, ze względu na swoją atrakcyjną aparycję przypominającą wiśnie, najczęściej stają się przyczyną przypadkowych zatruć, szczególnie wśród dzieci.
Przyjmuje się, że dawka śmiertelna owoców pokrzyku wynosi:
Należy jednak pamiętać, że różnice osobnicze są znaczne i nawet mniejsze ilości mogą wywołać poważne objawy zatrucia. Dawka śmiertelna czystej atropiny wynosi około 10 miligramów, przy czym dawki toksyczne surowej rośliny to już 2-5 jagód u dorosłych i 1-2 u dzieci.
Zatrucie pokrzykiem wilczą jagodą charakteryzuje się zespołem objawów, który lekarze zapamiętują za pomocą charakterystycznej wyliczanki opisującej pacjenta jako: „gorący jak piec, ślepy jak kret, suchy jak pieprz, czerwony jak burak i zachowujący się jak pijak”. Ta mnemonika doskonale oddaje kluczowe objawy ostrego zatrucia alkaloidami tropanowymi.
Objawy zatrucia pojawiają się stosunkowo szybko, zazwyczaj w ciągu 10 minut do kilku godzin po spożyciu, w zależności od ilości spożytej rośliny i indywidualnej wrażliwości organizmu.
Wczesne objawy zatrucia:
Objawy średnio ciężkiego zatrucia:
Objawy ciężkiego zatrucia:
Działanie toksyczne alkaloidów tropanowych polega na pobudzaniu, które przechodzi w porażenie mózgowia, międzymózgowia i rdzenia przedłużonego oraz na porażaniu układu obwodowego. Śmiertelne objawy są spowodowane przez atropinę zaburzającą zdolność przywspółczulnego układu nerwowego do regulowania czynności mimowolnych, takich jak pocenie się, oddychanie i tętno.
Zatrucie pokrzykiem wilczą jagodą jest stanem zagrożenia życia i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
W przypadku podejrzenia zatrucia należy:
Leczenie zatrucia pokrzykiem w warunkach szpitalnych obejmuje:
Atropiny nie należy stosować u pacjentów z:
Szczególną ostrożność należy zachować u:
Atropina wchodzi w liczne interakcje z innymi lekami, które mogą nasilać jej działanie lub prowadzić do poważnych działań niepożądanych:
Leki nasilające działanie atropiny:
Leki, których działanie jest osłabiane przez atropinę:
Leki, których wchłanianie jest modyfikowane przez atropinę:
Ze względu na opóźnianie opróżniania żołądka i spowalnianie perystaltyki jelit, atropina może:
Inne ważne interakcje:
Atropina, jak każdy lek o silnym działaniu farmakologicznym, może powodować szereg działań niepożądanych. Ich nasilenie zależy od zastosowanej dawki i zazwyczaj ustępują one po zaprzestaniu podawania leku.
Częste działania niepożądane:
Działania niepożądane występujące rzadziej:
Reakcje alergiczne:
Objawy przedawkowania:
Łacińska nazwa gatunku Atropa belladonna kryje w sobie fascynującą historię związaną z kulturą antyczną i renesansową. Pierwsza część nazwy – Atropa – została ustalona przez Karola Linneusza i wywodzi się od imienia Atropos, jednej z trzech greckich bogiń przeznaczenia (Mojr). Według mitologii greckiej to właśnie Atropos była tą, która przecinała nić życia ludzkiego. Greckie słowo atropos oznacza „nieodwracalny” lub „nieunikniony”, co doskonale oddaje śmiertelne właściwości rośliny.
Druga część nazwy – belladonna – pochodzi z języka włoskiego i oznacza dosłownie „piękną kobietę” lub „piękną damę”. Nazwa ta nawiązuje do dawnej praktyki włoskich kobiet, które w okresie renesansu wykorzystywały sok z jagód lub wyciągi z rośliny jako kosmetyk do rozszerzania źrenic. Efekt rozszerzonych, lśniących źrenic oraz rumieńce na policzkach (spowodowane rozszerzeniem naczyń krwionośnych) uchodziły wówczas za szczyt kobiecego piękna i uwodzicielskości. Kobiety zakrapiały oczy wyciągiem z pokrzyku, aby uzyskać efekt szeroko otwartych, lśniących źrenic, co miało dodawać im uroku i tajemniczości. Współcześnie wiemy, że była to praktyka niezwykle niebezpieczna, gdyż mogła prowadzić do poważnych uszkodzeń narządu wzroku i ogólnego zatrucia.
Pokrzyk wilcza jagoda znany był już w starożytności. Grecy, Rzymianie, Egipcjanie wykorzystywali go jako roślinę leczniczą, ale także w rytuałach magicznych i okultystycznych. W starożytnej Mezopotamii roślina była stosowana w medycynie ludowej. Wyciągi z rośliny zawierającej skopolaminę były używane przez egipską królową Kleopatrę, prawdopodobnie w celach kosmetycznych.
W starożytnym Rzymie pokrzyk wilcza jagoda był znany jako skuteczna trucizna i wykorzystywany do eliminowania przeciwników politycznych. Jego śmiertelne właściwości były dobrze znane, a zatrucia pokrzykiem zdarzały się stosunkowo często.
W średniowieczu, w trzynastym wieku, święta Hildegarda z Bingen zalecała stosowanie pokrzyku w postaci maści na ból zęba. W jej pismach roślina nosi nazwę „dolo”. Dopiero w szesnastym wieku belladonna zyskała swoją obecną nazwę i została dokładnie opisana. W tym okresie roślina zaczęła tracić sławę niebezpiecznej trucizny, stając się rośliną leczniczą uprawianą w ogrodach aptecznych.
Pokrzyk był również składnikiem słynnych „maści latania czarownic” używanych w średniowieczu do wywołania transów, halucynacji i stanów odrealnienia. Według legend, maści te pozwalały czarownicom na podróże astralne i latanie. W rzeczywistości działanie psychoaktywne alkaloidów tropanowych powodowało intensywne halucynacje i uczucie lewitacji.
W dziewiętnastym wieku, gdy chemicy nauczyli się wyodrębniać czyste alkaloidy z roślin, atropina znalazła swoje miejsce w farmakopei jako oficjalny lek. Od tego czasu jest wykorzystywana w medycynie konwencjonalnej w licznych wskazaniach.
Polska nazwa „pokrzyk wilcza jagoda” ma również ciekawą historię. Pierwsza część nazwy – „pokrzyk” – może odnosić się do krzyków i halucynacji wywołanych przez zatrucie rośliną. Druga część – „wilcza jagoda” – według jednej z hipotez wywodzi się od dawnego zwyczaju wykorzystywania rośliny do trucia wilków, które stanowiły zagrożenie dla ludności wiejskiej i hodowli zwierząt. Inna teoria sugeruje, że nazwa ta po prostu ostrzega przed spożywaniem owoców, które mogą być śmiertelne nawet dla tak wytrzymałych zwierząt jak wilki.
Ze względu na ochronę gatunkową w Polsce oraz potrzeby przemysłu farmaceutycznego, pokrzyk wilcza jagoda jest obecnie uprawiany w kontrolowanych warunkach. Uprawa pokrzyku pozwala na uzyskanie surowca o stabilnej jakości, bogatego w alkaloidy, przy jednoczesnej ochronie naturalnych stanowisk rośliny.
Roślina preferuje gleby żyzne, wapienne, umiarkowanie wilgotne, w miejscach półcienistych lub cienistych. W uprawie komercyjnej pokrzyk wilcza jagoda jest traktowany jako roślina wieloletnia, choć zbiór może odbywać się już w pierwszym roku uprawy.
Zbiór surowca:
Główne ośrodki uprawy pokrzyku w Europie znajdują się w Polsce, na Węgrzech, w Bułgarii, byłej Jugosławii oraz w Rosji. We Francji uprawy są zlokalizowane w regionie Fontainebleau i Anjou.
Nigdy nie należy samodzielnie zbierać i stosować pokrzyku wilczej jagody z naturalnych stanowisk. Jest to nie tylko działanie nielegalne ze względu na ochronę gatunkową, ale przede wszystkim skrajnie niebezpieczne dla zdrowia i życia.
Pokrzyk wilcza jagoda jest rośliną, która wymaga niezwykłej rozwagi i odpowiedzialności w każdym aspekcie kontaktu z nią. Mimo swoich niezaprzeczalnych właściwości leczniczych, granica między dawką terapeutyczną a toksyczną jest tak wąska, że samodzielne stosowanie rośliny stanowi poważne zagrożenie dla życia.
Jeśli lekarz przepisał preparat zawierający alkaloidy tropanowe, pacjent powinien:
Świadomość zagrożeń związanych z pokrzykiem wilczą jagodą jest kluczowa dla zapobiegania zatruciom. Rodzice, nauczyciele, przewodnicy turystyczni oraz osoby pracujące z dziećmi powinni być w stanie rozpoznać roślinę i ostrzec przed nią. Szczególnie ważne jest uświadamianie dzieciom, że nie wszystkie jagody rosnące w naturze są jadalne, a niektóre mogą być śmiertelnie niebezpieczne.
Tak, wszystkie części rośliny – korzenie, łodygi, liście, kwiaty i owoce – zawierają toksyczne alkaloidy tropanowe. Najwyższe stężenie tych substancji występuje w korzeniach i owocach, ale również liście i kwiaty są niebezpieczne po spożyciu. Nawet wysuszony surowiec zachowuje swoją toksyczność przez długi czas.
Dawka śmiertelna jest zmienna i zależy od wieku, masy ciała oraz indywidualnej wrażliwości organizmu. Przyjmuje się, że dla dorosłych śmiertelna może być ilość 10-20 owoców, natomiast dla dzieci już 3-4 owoce. Należy jednak pamiętać, że poważne objawy zatrucia mogą wystąpić przy spożyciu znacznie mniejszych ilości.
Pierwsze objawy zatrucia zazwyczaj pojawiają się bardzo szybko – od 10 minut do kilku godzin po spożyciu. Szybkość wystąpienia objawów zależy od ilości spożytej rośliny, jej części oraz tego, czy była jedzona na pusty żołądek. Im szybciej pojawią się objawy, tym zazwyczaj zatrucie jest poważniejsze.
Absolutnie nie. Pokrzyk wilcza jagoda nie nadaje się do samodzielnego stosowania w żadnej postaci ze względu na bardzo wąski indeks terapeutyczny i wysoką toksyczność. Różnica między dawką leczniczą a śmiertelną jest minimalna, co sprawia, że przygotowanie bezpiecznego preparatu w warunkach domowych jest praktycznie niemożliwe. Wszelkie preparaty zawierające alkaloidy z pokrzyku powinny być stosowane wyłącznie pod kontrolą lekarza.
Tak, istnieje specyficzne antidotum w postaci fizostygminy – odwracalnego inhibitora cholinesterazy. Jednak jej podanie wymaga profesjonalnej interwencji medycznej i powinno odbywać się wyłącznie w warunkach szpitalnych pod ścisłą kontrolą lekarza. Dodatkowo stosuje się leczenie objawowe, nawodnienie, kontrolę temperatury ciała oraz w razie potrzeby wspomaganie oddychania.
Pokrzyk wilcza jagoda nie jest gatunkiem powszechnym w Polsce. Występuje głównie w południowej części kraju, w niższych położeniach Karpat i Sudetów (do około 1100 metrów nad poziomem morza) oraz rzadko w pasie południowych wyżyn. Preferuje miejsca zacienione, wilgotne, z żyzną glebą wapienną, najczęściej na obrzeżach lasów i leśnych porębach. Ze względu na ochronę gatunkową nie wolno zrywać ani niszczyć roślin.
Atropina przenika przez barierę łożyskową i może wywołać tachykardię u płodu. Decyzja o podaniu leku w ciąży należy do lekarza, który musi ocenić potencjalne korzyści dla matki i ryzyko dla płodu. Atropina w niewielkim stopniu przenika do mleka matki i może wywoływać niepożądane działania u dziecka, a także hamować laktację. Z tych powodów nie zaleca się karmienia piersią podczas stosowania preparatów z atropiną.
Atropina blokuje receptory muskarynowe w mięśniu zwierającym źrenicę na bardzo długi czas. Po podaniu kropli do oczu jej działanie rozszerzające źrenice rozpoczyna się po około 30 minutach i utrzymuje się przez 8-14 dni. Porażenie akomodacji (zdolności do ostrego widzenia z bliska) następuje po około 2 godzinach i trwa około 5 dni. Z tego powodu atropina została wyparta w rutynowych badaniach okulistycznych przez krótkodziałające leki, takie jak tropikamid.
Samo dotykanie rośliny zazwyczaj nie prowadzi do zatrucia, chociaż u osób szczególnie wrażliwych może wywołać podrażnienie skóry. Niebezpieczeństwo pojawia się dopiero, gdy alkaloidy dostaną się do organizmu, najczęściej przez spożycie. Niemniej po kontakcie z rośliną należy dokładnie umyć ręce i nie dotykać oczu ani ust.
Natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe (numer 112) i poinformować służby o spożyciu pokrzyku wilczej jagody. Do czasu przyjazdu pomocy, jeśli dziecko jest przytomne i świadome, a od spożycia nie minęło więcej niż 2 godziny, można podać węgiel aktywowany. Nigdy nie należy prowokować wymiotów u dziecka nieprzytomnego. Kluczowe jest jak najszybsze dotarcie do szpitala, gdzie podane zostanie odpowiednie leczenie.
Tak, alkaloidy wyizolowane z pokrzyku wilczej jagody, szczególnie atropina i skopolamina, są szeroko stosowane we współczesnej medycynie. Atropina jest wykorzystywana w okulistyce (do rozszerzania źrenic), kardiologii (w leczeniu bradykardii), anestezjologii (jako premedykacja przed zabiegami), gastroenterologii (w stanach skurczowych przewodu pokarmowego) oraz toksykologii (jako antidotum w zatruciach). Skopolamina znajduje zastosowanie w leczeniu choroby lokomocyjnej i nudności. Wszystkie te zastosowania wymagają jednak precyzyjnie dawkowanych preparatów farmaceutycznych stosowanych pod kontrolą lekarza.
Nie, praktycznie wszystkie preparaty zawierające alkaloidy tropanowe z pokrzyku są dostępne wyłącznie na receptę. Atropina należy do leków kategorii A, czyli bardzo silnie działających, które w aptece mogą być wydawane tylko przez magistra farmacji. Wyjątek stanowią niektóre preparaty homeopatyczne w bardzo wysokich rozcieńczeniach, jednak ich skuteczność jest kwestionowana przez medycynę konwencjonalną.
